Τὸ δαιμόνιον φάντασμα, τὸ ταράξαν καὶ πικράναν τὰς τελευταίας ἡμέρας τοῦ πατριάρχου Γενναδίου ἐπὶ μικρὸν ἐξηκολούθησε λυμαινόμενον τὴν Ἐκκλησίαν. Τιμόθεος δὲ ὁ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἤτοι τῆς Ἁγίας Σοφίας, πρεσβύτερος καὶ σκευοφύλαξ ἐγένετο νῦν ὄργανον τοῦ φαντάσματος ἐκείνου. Κακόδοξος, ὅσον καὶ κακοήθης, δι᾽ ἥν αἰτίαν ἐκαλεῖτο Κήλων, ὡς ἐπωνομάζετο καὶ Λιτροβόλης ἢ Λιτροβούλβης, ὑπῆρξε διώκτης τῶν φίλων τοῦ Μακεδονίου, διαγράφων ἀπὸ τῶν ναῶν καὶ τὰς εἰκόνας αὐτὰς τοῦ ἱεροῦ ἐκείνου πατριάρχου. «Ὅπου ἄν ποτε εἰσῆλθεν ἐν ἐκκλησίᾳ, εἰ μὴ πρότερον τὰς εἰκόνας Μακεδονίου κατέσπασε – λέγει Θεόδωρος ὁ Ἀναγνώστης – οὐκ ἤρχετο τῆς λειτουργίας». Διήκησε τὴν Ἐκκλησίαν ὁ Τιμόθεος ἔτη ἕξ, κατὰ τὸν κατάλογον τοῦ πατριάρχου Νικηφόρου καὶ τὸν τοῦ Θεοδώρου Ἀγαλλιανοῦ· κατὰ δὲ τὸν τοῦ Καλλίστου καὶ τὸν τοῦ Λεουγκλαβίου ἕξ καὶ ἥμισυ. Ἀπέθανε μετὰ τὰ μέσα τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 518.
Τιμόθεος ὁ Κήλων, ἐν συμπράξει μετὰ τοῦ αὐτοκράτορος Ἀναστασίου, βλέποντες ὅτι κακῶς ἔπραξαν ἀκρίτως καὶ δίχα κατακρίσεως συνοδικῆς ῥίψαντες ἀπὸ τοῦ θρόνου τὸν Μακεδόνιον, συνεκάλεσαν σύνοδον ὁμοφρόνων ἐπισκόπων, καὶ καθαιρέσαντες αὐτὸν διεβίβασαν εἰς τὸν ἱερὸν ἄνδρα τὴν καθαίρεσιν διὰ πρεσβυτέρων καί τινος ἐπισκόπου Κυζικηνοῦ· μόλις ὅμως ἦλθον παρ᾽ αὐτῷ, ἠρώτησεν ὁ Μακεδόνιος ἄν ἀποδέχωνται τὴν ἐν Χαλκηδόνι Σύνοδον· καὶ τοῦτο πρὶν αὐτοὶ λαλήσωσιν· ἀλλά, τίς εἶσαι καὶ ἐρωτᾶς; ἠρώτησαν· ὁ Μακεδόνιος ἀπήντησεν· εἴπερ ἐκόμιζόν μοι τὴν καθαίρεσιν αἱρετικοὶ σαββατιανοὶ ἢ μακεδονιανοὶ ἔπρεπε νὰ δεχθῶ· ἀλλὰ παρ᾽ ὑμῶν διδομένην οὐδέποτε. Καὶ ἀπῆλθον ἄπρακτοι. Τῶν τοῦ Τιμοθέου μηχανημάτων κατὰ τῆς ἐν Χαλκηδόνι συνόδου ὄχληρά ἐστιν ἡ ἐνταῦθα μνεία· ἀρκεῖ δὲ μικρά τις ὑπόμνησις ὁ Τιμόθεος ἦλθεν εἰς ἐκκλησιαστικὰς σχέσεις πρὸς τοὺς κακοδόξους πατριάρχας Ἰωάννην Νικαιώτην Ἀλεξανδρείας καὶ Σεβῆρον Ἀντιοχείας· ἔπεμψε δὲ πρὸς πάντας τοὺς ἐπισκόπους τὴν καθαίρεσιν τοῦ Μακεδονίου καὶ τὰς συνοδικὰς αὐτοῦ ἐπιστολάς, ζητῶν νὰ ὑπογράψωσιν αὐτάς· ἀλλά τινες φοβούμενοι τὸν αὐτοκράτορα ὑπέγραψαν καὶ εἰς τὰ δύο γράμματα, ἄλλοι δὲ μόνον τὰς συνοδικὰς ἐδέχθησαν γραφάς, οὐχὶ καὶ τὴν καθαίρεσιν, οἱ δὲ τολμηρότεροι μήτε τὸ ἓν μήτε τὸ ἄλλο ἔγγραφον. Διότι λαὸς εὐσεβὴς ἀναρίθμητος ἦν πιστὸς εἰς τὰ ἐν Χαλκηδόνι δογματισθέντα, καὶ ὁ λαὸς οὗτος ἀντέστη φανερὰ κατὰ τοῦ πατριάρχου Τιμοθέου, θέλοντος νὰ σβέσῃ ἐκ τῶν Διπτύχων τὸ ὄνομα τοῦ ὀρθοδόξου πατριάρχου Φλαβιανοῦ Ἀντιοχείας καὶ νὰ ἐγγράψῃ τὸ τοῦ κακόφρονος Σεβήρου.
Περίεργον ὅμως ὅτι καὶ ὁ ἐλεεινὸς Τιμόθεος ἠγνόει τί νὰ πράξῃ, πιεζόμενος ὑπό τε τοῦ αὐτοκράτορος καὶ τοῦ λαοῦ. Ἀποθανόντος τοῦ ἡγουμένου της τοῦ Δίου μονῆς ἦλθεν ὁ Τιμόθεος ἐν αὐτῇ πρὸς χειροτονίαν καὶ ἐγκατάστασιν ἡγουμένου· ἀλλ᾽ οἱ μοναχοὶ προσέκειντο τῇ Συνόδῳ τῆς Χαλκηδόνος, ὁ δὲ ἡγούμενος ἠρνεῖτο νὰ δεχθῇ χειροτονίαν παρὰ πατριάρχου μὴ δεχομένου τὴν ἁγίαν Δ´ Σύνοδον· ὁ Τιμόθεος ἐξεφώνησε τότε «ἀνάθεμα παντὶ ἀνθρώπῳ μὴ δεχομένῳ τὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον»· καὶ ὁ ὑπόψηφος ἡγούμενος ἐδέξατο τὴν χειροτονίαν. Ἀλλ᾽ ὁ αὐτοκράτωρ Ἀναστάσιος, εἰς ὃν κατήγγειλε τὴν τοῦ πατριάρχου ὀρθόδοξον ταύτην ὁμολογίαν Ἰωάννης ὁ τοῦ Τιμοθέου ἀρχιδιάκονος, ὠργίσθη κατὰ τοῦ πατριάρχου καὶ ἐπετίμησεν αὐτόν· ὁ Τιμόθεος μήτε εἰς τὴν προτέραν ὁμολογίαν, φαίνεται, διδοὺς σημασίαν, μήτε εἰς τὴν κατόπιν ἐπιορκίαν, εἶπεν «ἀνάθεμα παντὶ ἀνθρώπῳ δεχομένῳ τὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον». Ὁ ἀπὸ τοῦ αὐτοκράτορος φόβος ἐπίεζε πολλοὺς νὰ συμφρονήσωσιν αὐτῷ· ὁ τότε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης – ὅν ὁ Θεόδωρος Ἀναγνώστης ὀνομάζει πατριάρχην – ἀγνοῶ διατὶ – ἐκοινώνησε πρὸς τὸν Τιμόθεον· ἀλλὰ τοῦτο μαθόντες τεσσαράκοντα τοῦ Ἰλλυρικοῦ καὶ τῆς Ἑλλάδος ἐπίσκοποι, συνελθόντες εἰς ἐν ἀπέσχισαν ἑαυτοὺς ἀπὸ τῆς κοινωνίας τοῦ πατριάρχου τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐκοινώνησαν τῷ πάπᾳ τῆς Ῥώμης.
Συχναὶ τοῦ λαοῦ στάσεις ἐτάραττον οὐ μόνον τὸν πατριάρχην Τιμόθεον, ἀλλὰ καὶ τὸν αὐτοκράτορα Ἀναστάσιον· ἠνάγκασαν δ´ αὐτὸν ποτὲ νὰ κρυβῇ πλησίον τῶν Βλαχερνῶν ἔν τινι προαστείῳ. Ἀλλ᾽ ὁ Κεδρηνὸς ἰστορεῖ ὅτι λαὸς μανιώδης ἐλθὼν εἰς τὴν μονὴν τοῦ ἁγίου Φιλίππου, κειμένην πλησίον τῆς κινστέρνης τοῦ ἁγίου Μωκίου καὶ κτισθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Ἀναστασίου, πλησίον τοῦ σήμερον Δαοὺτ πασᾶ τζαμὶ καὶ εὑρόντες μοναχόν τινα φίλον τοῦ αὐτοκράτορος, φονεύσαντες αὐτὸν καὶ τὴν κεφαλὴν τοῦ δυστυχοῦς ἀνθρώπου ἐπὶ ξύλου ἀναρτήσαντες, ἔκραζον· «οὗτός ἐστιν ὁ φίλος τοῦ ἐχθροῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος».
Ἐκ τούτου δ᾽ ὁ Ἀναστάσιος ἠναγκάσθη νὰ παύσῃ τοὺς κατὰ τῶν ὀρθοδόξων διωγμούς.
Ὁ πατριάρχης Τιμόθεος ὥρισε νὰ γίνηται κατὰ Παρασκευὴν λιτὴ ἐν τῷ ναῷ τῆς Θεοτόκου τῶν Χαλκοπρατείων· αὐτὸς ἐτύπωσε νὰ λέγηται καὶ τὸ τῆς πίστεως σύμβολον ἐν ἑκάστῃ λειτουργίᾳ· ἔπραξε δὲ τοῦτο διαβάλλων τοὺς ἄλλους ὅτι ἐπέτρεπον, συμφώνως πρὸς τὴν ἕως ἐκείνου τοῦ χρόνου συνήθειαν, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς μεγάλης Παρασκευῆς νὰ λέγηται μόνον. Ταῦτα γράφει Θεόδωρος ὁ Ἀναγνώστης, ὅστις ἀλλαχοῦ τῆς Ἱστορίας αὐτοῦ τὴν τοιαύτην τοῦ συμβόλου ἐν ταῖς λειτουργίαις ἀπαγγελίαν ἀποδίδωσιν εἰς τὸν Κναφέα Πέτρον, ὅστις ἐπενόησε πρῶτος καὶ τὴν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἐπὶ παρουσίᾳ τοῦ λαοῦ καθαγίασιν τοῦ Μύρου, καὶ τὴν κατὰ τὰ Θεοφάνεια ἐπίκλησιν ἐπὶ τῶν ὑδάτων ὅπως γίνηται ἐν ἑσπέρᾳ, καὶ ἐν ἑκάστῃ εὐχῇ νὰ γίνηται μνεία τοῦ ὀνόματος τῆς Θεοτόκου. Ταῦτα πάντα δ᾽ ἀποδίδωσιν ὁ χρονογράφος Ἰωὴλ εἰς Μαρτύριον τὸν Ἀντιοχείας, ἴσως δὲ καὶ ἐπὶ Τιμοθέου, καθὼς καὶ ἐπὶ Μακεδονίου πολλὰς ὁ βασιλεὺς Ἀναστάσιος ἐκκλησίας ἐν Κων/πόλει ἀνέκτισε.
Μανουήλ Ι. Γεδεών
«Πατριαρχικοὶ πίνακες»