O χρονογράφος Ἐφραίμιος γράφει ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὗτος, ὅστις εἰς διαδοχὴν ἐκλήθη τοῦ χρυσοῤῥήμονος, ἦν
μεθ᾽ ἥλιον ζόφωσις, εἶτ᾽ ἀκοσμία.
Γέρων τὴν ἡλικίαν, ὑπερογδοηκοντούτης, ἦν καὶ οὗτος ταρσεύς, ἀδελφὸς τοῦ μακαρίου πατριάρχου Νεκταρίου, πρεσβύτερος δὲ τῆς ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως· ὁ Σωκράτης καὶ ὁ Παλλάδιος Ἑλενουπόλεως λέγουσιν αὐτὸν ἄνθρωπον «ἰχθύος ἀφωνότερον καὶ βατράχου ἀπραγότερον», εἰς διάπραξιν τῶν δεόντων ραθυμότατον, ἀλλ᾽ ἅμα καὶ ἠλιθιώτατον τὸν νοῦν, ἔτι δὲ χείριστον πάντων, ἐπίορκον, διότι βιαζόμενος πρότερον ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Νεκταρίου νὰ χειροτονηθῇ ἐπίσκοπος, Ταρσοῦ, ὤμοσεν ὅτι οὐδέποτε ἤθελεν ἐπιθυμήσει ἐπισκοπῆς ἤδη δ᾽ ἐχειροτονήθη πατριάρχης ἐν τῷ ναῷ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, τῇ 26 Ἰουνίου 404, κατὰ τὸ Χρονικὸν Πασχάλιον πρὸ ἕξ καλανδῶν Ἰουλίου ἡμέρᾳ δευτέρᾳ, ποιμάνας τὴν ἐκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τῆς 11 Νοεμβρίου 405, κατὰ τὸν Σωκράτη, καίτοι ὁ Παλλάδιος ἀριθμεῖ δέκα καὶ τέσσαρας μῆνας πατριαρχείας. Ἀπὸ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἱστοριογράφων μανθάνομεν ὅτι ἐνῷ ὁ Ἀρσάκιος ἦν εὐλαβὴς καὶ πρᾶος, κακὴν εἶχε φήμην, διότι κληρικοί τινες ὀχυρούμενοι ὄπισθεν τοῦ ἀσθενοῦς ἐκείνου σαρκίου καὶ χαρακτῆρος, ἔπραττον ὅ,τι ἤθελον, ἐπέῤῥιπτον δ᾽ ὕστερον ἐπὶ τὸν γέροντα πατριάρχην τὴν εὐθύνην τῆς πράξεως· ἀλλὰ τοιοῦτον ἐπόθουν, ἵνα μείζων καὶ θεῖος ἀποδειχθῇ τοῦ χρυσοῤῥήμονος ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία πρὸς τὰ χείρω συγκρινωμένη! Ὡς συμβαίνει πάντοτε.
Ἡ πατριαρχεία τοῦ Ἀρσακίου διακρίνεται διὰ τὴν καταδίωξιν τῶν ὀπαδῶν τοῦ Χρυσοστόμου, οἵτινες ἐκκλησίαζον χωριστά, πρῶτον μὲν ἐν τῷ λουτρῷ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου, (τῷ σήμερον Τσουκοὺρ χαμάμ, πλησίον τοῦ Σουλτὰν – Μεχμὲτ – τζαμιΐ) κατόπιν δ᾽ ἐν τῷ Ξυλοκίρκῳ, ἔξω τῶν τειχῶν, τῶν μεταξὺ Χαρσίας πύλης (Ἐγρὶ – καποῦ) καὶ Βλαχερνῶν διὸ καὶ ὠνομάζοντο Ξυλοκερκῖται καὶ Ἰωαννῖται. Καὶ εἶχον μὲν ὑπὲρ αὐτῶν οὗτοι τοὺς ἀποδοκιμάζοντας τὴν καταδίκην καὶ τὴν ἐξορίαν τοῦ Χρυσοστόμου Φλαβιανὸν τὸν πατριάρχην Ἀντιοχείας καὶ τὸν πάπαν Ῥώμης Ἰννοκέντιον, εἰς ὃν προέλαβε νὰ γράψῃ Θεόφιλος ὁ Ἀλεξανδρείας τὴν καθαίρεσιν εἰδοποιῶν, ἔγραψεν ὅμως καὶ ὁ Χρυσόστομος κατὰ τῆς ἀδίκου καταδίκης, ὡς καὶ τεσσαράκοντα ἐπίσκοποι, πέμψαντες τὴν ὑπὲρ τοῦ χρυσοῤῥήμονος ἐπιστολὴν εἰς Ῥώμην διὰ τεσσάρων ἐπισκόπων.
Ἀλλὰ ἡ ὑπὲρ τοῦ δικαίου καὶ ἡ ὑπὲρ τοῦ Χρυσοστόμου ἐνέργεια τοῦ Ἰννοκεντίου ἐματαιώθη, διότι τὸν Ἀρσάκιον ἀνεγνώρισαν οἱ πατριάρχαι Θεόφιλος Ἀλεξανδρείας καὶ Πορφύριος Ἀντιοχείας, ὅστις ἐπὶ Ἀρσακίου διεδέξατο τὸν Φλαβιανόν, ἡ δὲ αὐλὴ ὑπεστήριζε καταδιώκουσα τοὺς ξυλοκερκίτας τοσοῦτον ὠμῶς, ὥστε καὶ βιαιότητες ἀναφέρονται συμβᾶσαι μιᾷ τῶν ἡμερῶν. Φαίνεται δ᾽ ὅτι καὶ τρεῖς αὐτοκρατορικοὶ νόμοι ἐξεδόθησαν ἐναντίον τῶν ὀπαδῶν τοῦ Χρυσοστόμου, μὴ θελόντων νὰ δεχθῶσιν εἰς ἐκκλησιαστικὴν κοινωνίαν τὸν Ἀρσάκιον· ὁ πρῶτος νόμος κατέκρινε τοὺς κληρικούς, ὅσοι ἐποίουν ἐκκλησιαστικὸς συνάξεις εἰς ἰδιωτικὰ μέρη, ἐξεδόθη δὲ τῇ 1 Σεπτεμβρίου· τῇ 10ῃ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἐκδοθεὶς ὁ δεύτερος κατεδίκαζε καὶ τοὺς κυρίους, ὅσοι συνεχώρουν εἰς τοὺς ὑπηρέτας αὐτῶν νὰ προσέρχωνται εἰς τὰς ἰδιωτικὰς ἐκκλησιαστικὰς συνάξεις· ὁ τρίτος νόμος ἀπηγόρευε πάλιν τὰς συνάξεις ἐκείνων, ὅσοι ἠρνοῦντο νὰ τεθῶσιν εἰς κοινωνίαν πρὸς τοὺς πατριάρχας Ἀρσάκιον, Θεόφιλον καὶ Πορφύριον. Πιθανῶς οἱ νόμοι ἐξεδόθησαν κατὰ τὸ δεύτερον ἔτος τῆς τοῦ Ἀττικοῦ πατριαρχείας.
Ἀλλὰ μεθ᾽ ὅλους τοὺς νόμους οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Ἰωάννου Χρυσοστόμου στεῤῥὰν ἔδειξαν ἀντίστασιν καὶ φίλτρον πρὸς τὸν ἀρχηγὸν αὐτῶν, ὅν ἐλάτρευον. Ἀφοσίωσις τοιαύτη ἀγνοεῖ τις ἂν τιμᾷ καὶ δοξάζῃ μᾶλλον τὴν ποίμνην ἢ τὸν ποιμένα.
Ἡ ὀρθόδοξος ἀνατολικὴ Ἐκκλησία γεραίρει τὴν μνήμην τοῦ Ἀρσακίου, καθ᾽ ἥν ἡμέραν καὶ τὴν τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ Νεκταρίου, δηλαδὴ τῇ 11ῃ Ὀκτωβρίου.
Μανουήλ Ι. Γεδεών
«Πατριαρχικοὶ πίνακες»