Ἐντεῦθεν μέχρις Ἰωάννου ΙΒ´ ἀκολουθοῦντες τῷ Νικηφόρῳ Καλλίστῳ, θέλομεν ἔχει μᾶλλον ἠκριβωμένον τὸν χρόνον τῆς ἀναρρήσεως καὶ τῆς παύσεως ἢ τοῦ θανάτου ἑκάστου πατριάρχου. Κατὰ τὸν κατάλογον τοῦτον, ὁ Μιχαὴλ Δ´ ὁ ἐπωνυμούμενος Αὐτωρειανός, ἐκλεγεὶς τῇ 20ῇ Μαρτίου 1206, ἀπεβίωσε τῇ 26ῃ Αὐγούστου 1212. Ὁ πατριάρχης Μιχαὴλ Αὐτωρειανὸς χρηματίσας ἱερεὺς καὶ σακελλάριος, χαρτοφύλαξ της Μ. Ἐκκλησίας καὶ πρωτονοτάριος, ἧν ἀνὴρ λόγιος, εἰδήμων τῆς τῶν τότε χρόνων ἱερᾶς παιδεύσεως καὶ τῆς θύραθεν. Ἀτυχῶς εἶδε καθέδραν τοῦ κράτους τοῦ βυζαντινοῦ ἀπὸ τοῦ 1204 τὴν ἐν Βιθυνίᾳ Νίκαιαν, ὅπου καὶ αὐτὸς ἔμενεν, εἶδε δὲ κατὰ τὴν πατριαρχείαν αὐτοῦ παντοίῳ τρόπῳ πιεζόμενους τοὺς ὀρθοδόξους ἐπὶ σκοπῷ νὰ ἀναγνωρίσωσι τὸν πάπαν τῆς Ῥώμης κεφαλὴν τῆς Ἐκκλησίας, τὰς ἐκκλησίας, τὰς ἐπισκοπὰς καὶ τὰς μητροπόλεις ἁρπαζομένας καὶ παραδιδομένας εἰς τοὺς λατίνους, καὶ λεηλατούμενον τὸν θησαυρὸν τῶν ἁγίων λειψάνων καὶ τῶν ἱερῶν σκευῶν, ἅτινα κατεῖχον οἱ ναοὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ταῦτα διδάσκει ἡμᾶς ἡ τῶν χρόνων ἐκείνων ἱστορία. Πράξεις τοῦ Μιχαὴλ Δ´ Αὐτωρειανοῦ γινώσκομεν: ὅτι διώρισε τὸν τότε Ἀθηνῶν Μιχαὴλ Ἀκομινάτον μητροπολίτην Παροναξίας, ὅτι ἐκεῖνος ἠρνεῖτο, καὶ προσκαλούμενος ὑπὸ τὲ τοῦ πατριάρχου καὶ τοῦ αὐτοκράτορος εἰς Νίκαιαν ἠρνεῖτο καὶ τοῦτο νὰ πράξῃ.
Ἐπὶ τῆς πατριαρχείας αὐτοῦ γνωστὸν ἐστιν ὅτι κατηργήθησαν αἱ ὀρθόδοξοι ἐπισκοπαὶ Ζακύνθου καὶ Κεφαλληνίας, καὶ ὅτι ἡ Ἄρτα ἐγένετο μητρόπολις προσλαβοῦσα καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴν τῆς Ναυπάκτου περιφέρειαν.
Ἐπ᾽ αὐτοῦ τῷ 1208 κατὰ τὴν παράδοσιν Βαρλαὰμ ὁ μοναχὸς ἵδρυσεν ἐν Μετεώροις τὴν Μονὴν τοῦ Βαρλαὰμ κτίσας ἐν αὐτῇ ναῖσκον τῶν τριῶν ἱεραρχῶν.
Κατὰ τὸν Αὔγουστον μῆνα τοῦ ἔτους 1210 ὁ τῶν ἐν Κύπρῳ Ταμασέων ἐπίσκοπος Νεῖλος ἐξέδωκε τὴν Τυπικὴν διάταξίν τῆς ἐν Κύπρῳ κτισθείσης ὑπ᾽ αὐτοῦ μονῆς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Μαχαιράδος.
Μανουήλ Ι. Γεδεών
«Πατριαρχικοὶ πίνακες»