Ἱερώτατοι Ἀδελφοί,
Ἐξοχώτατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγηταί,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι ὁμιληταί,
Ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ.

Ὁ φιλίστωρ καὶ πολυΐστωρ κ. Γεώργιος Βασιάδης, τοῦ ὁποίου τὴν παρουσίαν εἰς τὴν ἀποψινὴν ἐκδήλωσιν μετ’ ἰδιαιτέρας τιμῆς χαιρετίζομεν, εἶχε τὴν εὐλογημένην ἔμπνευσιν, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπομονήν, νὰ ἐρευνήσῃ, μὲ πολλὴν φιλοπονίαν, τὰ ἀφορῶντα εἰς τὸν Ἑλληνικὸν Φιλολογικὸν Σύλλογον Κωνσταντινουπόλεως, ἐν σχέσει μὲ τὴν ἑλληνικὴν παιδείαν εἰς τὴν ὀθωμανικὴν αὐτοκρατορίαν, κατὰ τὸ β΄ ἥμισυ τοῦ ΙΘ΄ αἰῶνος μέχρι καὶ τοῦ 1923. Καρπὸς αὐτῆς τῆς ἐρεύνης καὶ τοῦ μόχθου εἶναι τὸ παρουσιασθὲν ἀπόψε ἀξιοσπούδαστον σύγγραμμα: The Syllogos Movement of Constantinople and Ottoman Greek Education 1861-1923, τὸ ὁποῖον καὶ ὁλοθύμως εὐλογοῦμεν σὺν τῷ ἐλλογιμωτάτῳ συγγραφεῖ αὐτοῦ.

Εἶναι γνωσταὶ αἱ αὐτόχρημα τραγικαὶ συνθῆκαι ὑπὸ τὰς ὁποίας τὸ Γένος, καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας, προσεπάθησε νὰ φωτίσῃ τὰ τέκνα του μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα καὶ τὴν παράδοσιν τῶν πατέρων μας. Μετὰ τὴν ἔκδοσιν τοῦ Χάττι Χουμαγιοὺν καὶ τὴν ἐφαρμογὴν τῶν Γενικῶν Ἐθνικῶν Κανονισμῶν κάτι ἤρχισε νὰ ἀλλάζῃ ἐνταῦθα ἐπὶ τὰ βελτίω, κάποια αἰθρία, περιωρισμένη βεβαίως, ἀνεφάνη εἰς τὸν ὁρίζοντα, παρὰ τὸ ὅτι ὑπῆρχον καὶ πολλοί, πολύπειροι συνήθως καὶ διορατικοί, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον δὲν ἐνεθουσιάζοντο ὑπὲρ μέτρον, ἀλλ’ ἦσαν ἀρκούντως σκεπτικοί. Εἰς τὰ πλαίσια τῆς αἰθρίας ἐκείνης συνεστήθη καὶ ὁ Ἑλληνικός Φιλολογικὸς Σύλλογος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὑπὸ ἐπιλέκτων φιλογενῶν καὶ φιλομούσων μελῶν ἐκ τῶν τὰ πρῶτα φερόντων τῆς ἐν τῇ Πόλει ὁμογενείας, μὲ κορυφαῖον τὸν Χρηστάκην Ζωγράφον, ὁ  ὁποῖος Σύλλογος καὶ ἔμελλε νὰ διαδραματίση ἐξόχως σπουδαῖον ρόλον εἰς τὴν ἑλληνοπρεπῆ ἐκπαίδευσιν τῶν Ρωμηῶν, ὄχι μόνον τῆς Πόλεως, ἀλλά, ἐν συνεργασίᾳ μὲ θυγατρικὰς ἤ ἀδελφὰς τοπικὰς ὀργανώσεις, ὅλης σχεδὸν τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας, ἀκόμη καὶ ἐκείνων, τῶν ὁποίων ἡ ἑλληνικὴ δὲν ἦτο ἡ μητρική των γλῶσσα. Εἶναι γνωσταὶ αἱ δυσκολίαι, αἱ ὁποῖαι ἐδημιουργήθησαν μετὰ τὴν Συνθήκην τοῦ Ἁγ. Στεφάνου, ἀπὸ τὰς ὀργιώδεις ὑπονομευτικὰς ἐργασίας ξένων κέντρων πρὸς ἀποσλαύωσιν καὶ ἐκβουλγαρισμὸν τῆς Ρωμηοσύνης, ὄχι μόνον τῆς σλαυοφώνου, ἀλλὰ καὶ τῆς τουρκοφώνου καὶ ἑλληνοφώνου ἀκόμη. Κύριος φορεὺς τῆς ἑλληνικῆς παιδείας τοῦ Γένους ἦτο πάντοτε ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὑπῆρξε καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τοῦ Κατακλυσμοῦ, καὶ ἐξακολουθεῖ πάντοτε νὰ εἶναι, ἡ σωστικὴ Κιβωτὸς τοῦ Γένους καὶ ὅλης τῆς πολιτιστικῆς του κληρονομίας. Ἀλλ’ ἄν ὁ Νῶε τῆς Κιβωτοῦ ταύτης, ὡς ὁ ex officio Πατριάρχης, ἔκρουε τὸ ξύλον, τὸ προσκλητήριον δηλαδὴ τάλαντον, ὅμως ἄλλοι, πολλοὶ ἄλλοι, τόσον ἐκ τοῦ ἱεροῦ καταλόγου, ὅσον καὶ ἐκ τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος, ἦσαν οἱ χειραγωγοὶ καὶ παιδοτρίβαι τῶν ἐπιθυμούντων νὰ εἰσέλθουν εἰς τήν Κιβωτόν. Μεταξὺ τῶν τελευταίων δὲν ἦσαν μόνον μεμονωμένα πρόσωπα, ἀλλὰ καὶ ὠργανωμέναι κινήσεις, ὡς ὁ περίφημος Φιλολογικὸς Σύλλογος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁ σημαντικώτερος ἑλληνικὸς Σύλλογος τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας, ὁ ὁποῖος, διεδραμάτισεν ἐνταῦθα, ἰδίως ἀπὸ τοῦ 1873 μέχρι καὶ τοῦ 1880, σπουδαῖον κοινωφελῆ ρόλον εἰς τὰ πλαίσια πάντοτε καὶ ὑπὸ τὴν σκέπην καὶ εὐλογίαν τῆς ὡς εἴρηται Κιβωτοῦ. Οὗτος εἰργάσθη μεγάλως διὰ τὴν συγκρότησιν, ἀποσαφήνισιν καὶ διασφάλισιν τῆς ρωμαίηκης ταυτότητός μας, βασικὰ στοιχεῖα τῆς ὁποίας, πέραν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, εἶναι τόσον ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, ὅσον καὶ ἡ μεγάλη βυζαντινὴ ἡμῶν κληρονομία. Ἦτο δὲ τοιαύτη ἡ ἐμβέλεια καὶ ἡ ἐπιτυχία τοῦ ἔργου τοῦ Συλλόγου, ὥστε ἔφθασεν ὁ Δ. Βερναρδάκης νὰ εἴπῃ τό: «Σύλλογος! Ἐν τούτῳ νίκα!»

Συγχαίροντες, λοιπόν, ἀπὸ καρδίας καὶ ἐπαινοῦντες κατὰ λόγον δικαιοσύνης τὸν κ. Βασιάδην διὰ τὴν λαμπρὰν ἐργασίαν του, ἡ ὁποία ἐνισχύει τὰ μάλιστα τὴν ἱστοριογραφίαν τῶν καθ’ ἡμᾶς, ὑπενθυμίζομεν ὅτι ἕνας ἄλλος Βασιάδης, ὁ Ἠπειρώτης ἐκεῖνος τὴν καταγωγὴν ἰατρὸς καὶ φιλόλογος Ἡροκλῆς Βασιάδης, ἦτο ὁ εἰσηγητὴς, κατὰ τὴν ἄνοιξιν τοῦ 1878, ἐν ὄψει τῶν εἰς βάρος τοῦ Ἑλληνισμοῦ σκοτεινῶν μηχανευμάτων καὶ καταχθονίων τολμημάτων τῆς πανσλαυιστικῆς, κυρίως δὲ βουλγαρικῆς, προπαγάνδας, τῆς ἱστορικῆς ἐκείνης γενικῆς συνελεύσεως πάντων τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει ἑλληνικῶν ἐκπαιδευτικῶν Σωματείων, μετ’ ἀντιπροσώπων ἐκ Θρᾴκης καὶ Μακεδονίας, εἰς τὸ κτήριον τοῦ Συλλόγου, προκειμένου νὰ ὀργανωθῇ ἡ ἀναχαίτισις τῆς ὡς εἴρηται προπαγάνδας, καὶ προκληθῇ, διὰ καταλλήλων διαβημάτων, τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς ὑπὲρ τῶν δικαίων τοῦ Γένους ἡμῶν. Ἀξίως τοῦ Ἡροκλέους ἐκείνου ὁ Γεώργιος Βασιάδης εἰργάσθη. Ἄξιος ὁ μισθός του καὶ παρὰ τῷ Γένει καὶ παρὰ Κυρίῳ!

Παραλλήλως, θέλομεν νὰ συγχαρῶμεν θερμότατα καὶ τὸ ἐν Ἀθήναις Κέντρον Μικρασιατικῶν Σπουδῶν διὰ τὸ ὅλον μὲν λαμπρὸν καὶ φιλογενὲς ἔργον του, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν τύποις ἔκδοσιν καὶ κυκλοφορίαν τῆς διατριβῆς τοῦ κ. Βασιάδου, τῇ φιλογενεῖ χορηγίᾳ τῆς Εὐγενεστάτης κ. Λούλας Ἑρρίκου Κέρτσικωφ, τήν ὁποίαν καί θερμῶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν εὐγενῆ χειρονομίαν της αὐτήν. Ὁ παριστάμενος Γεν. Γραμματεὺς τοῦ Διοικητικοῦ αὐτοῦ Συμβουλίου Καθηγητὴς κ. Κιτρομηλίδης παρακαλοῦμεν νὰ διαβιβάσῃ καὶ εἰς τὰ λοιπὰ μέλη καὶ τὸ προεδρεῖον τοῦ Κέντρου ὄχι μόνον τὰ συγχαρητήρια καὶ τὰς διαπύρους ἡμῶν εὐχὰς καὶ Πατριαρχικὰς εὐλογίας, ἀλλὰ καὶ τὴν πατρικὴν προτροπὴν καὶ παράκλησιν: «περισσεύειν μᾶλλον»  εἰς τοιαῦτα καλὰ ἔργα.

Εὐχαριστοῦμεν ἐκθύμως, τέλος, τὸν Ἐξοχώτατον Γενικὸν Πρόξενον τῆς Ἑλλάδος κ. Ἀλεξανδρῆν διὰ τὴν διοργάνωσιν τῆς παρουσιάσεως καὶ τὴν ὅλην φιλοξενίαν καὶ εὐχόμεθα εἰς πάντας ἀπὸ καρδίας καλὴν Ἁγίαν Μεγάλην Ἑβδομάδα καὶ καλὴν Ἀνάστασιν!