Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί τῶν Ἐκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρείας καί Ἱεροσολύμων,
Ἐντιμότατε κύριε Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Δέν εἶναι ἄηθες τῇ Ἐκκλησίᾳ τό νά ἐκφωνῇ ἐπιταφίους λόγους ὅταν οἱ ἀπελθόντες ὑπῆρξαν ἐν τῷ ματαίῳ τούτῳ βίῳ ἀριπρεπεῖς ἐν ἀρεταῖς καί ἔξοχοι τῇ προσφορᾷ καί τῇ ἐκδαπανήσει τῆς Ἁγιωτάτης καί κοινῆς τροφοῦ Μητρός Ἐκκλησίας ἄνδρες. Τούς τοιούτους λόγους ἄριστα ἐχαρακτήριζον οἱ πατέρες ἡμῶν ὡς ταινιώσεις, δηλαδή στεφανώματα νοητά διά ταινιῶν ἐπαίνων καί ἐγκωμίων.
Ὅθεν, ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης, μή κατορθώσαντες διά λόγους πάντως ἀνωτέρους τῆς θελήσεως ἡμῶν νά προστῶμεν τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας τοῦ ἐν μακαριστοῖς ἤδη ὄντος γεραροῦ Ἀρχιεπισκόπου πρῴην Ἀμερικῆς Βορείου καί Νοτίου κυροῦ Ἰακώβου καί νά εἴπωμεν ἐκεῖ τότε τά πρέποντα, ἐπιθυμοῦμεν σήμερον μετά τήν τελεσθεῖσαν καί ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς αὐτοῦ Θείαν Λειτουργίαν καί τό ἱερόν τεσσαρακονθήμερον μνημόσυνον ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ, νά ἐκφράσωμεν λόγους τινάς ἀπαραιτήτους καί ἐπαξίους τῆς ταλαντούχου καί ἰσχυρᾶς προσωπικότητος τοῦ κοιμηθέντος Ἱεράρχου. Ἄλλωστε οἱ λόγοι οὗτοι ἀποβλέπουν εἰς τήν ἀπότισιν ἐλαχίστου φόρου ὀφειλετικῆς εὐγνωμοσύνης τῆς Μητρός Ἐκκλησίας δι᾿ ὅσα πολλά καί καλά εἰργάσατο ὑπέρ αὐτῆς ἐπί σειράν δεκαετηρίδων δραστηριοτάτης ἐνεργητικότητος ὁ ἀείμνηστος καί ᾿άγχίθυρος τῆς ἑκατονταετίας πολύτροπος ἀνήρ, περί τοῦ ὁποίου δυνάμεθα νά ἐπαναλάβωμεν τούς λόγους τοῦ σοφοῦ Σειράχ: «τό σῶμα αὐτοῦ ἐν εἰρήνῃ ἐτάφη καί τό ὄνομα αὐτοῦ ζήσεται εἰς γενεάς· σοφίαν αὐτοῦ διηγήσονται λαοί καί τόν ἔπαινον ἐξαγγέλλει ἐκκλησία» (44,14-15).
Ἐξαγγέλλομεν, λοιπόν, τόν ἔπαινον τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου κυροῦ Ἰακώβου τοῦ Ἰμβρίου, ἀδελφοῦ καί συλλειτουργοῦ ἡμῶν ὑπάρξαντος, διά δέ τήν ἡμετέραν Μετριότητα καί συννησιώτου φιλτάτου καί συγγενοῦς σεβασμιωτάτου κατά πνεῦμα ἐν τῷ θείῳ Βαπτίσματι.
Συνήχθημεν ἐνταῦθα, Ἱερώτατοι καί λοιποί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί καί τέκνα, διά νά εἴπωμεν καί αὖθις τό «αἰωνία ἡ μνήμη τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ Ἰακώβου Ἀρχιερέως», καί τό ἐπιλέγομεν πάσῃ δυνάμει ψυχῆς. Ἀλλά συγχρόνως λογιζόμεθα τί σημαίνει ἡ πολλάκις μηχανικῶς λεγομένη κατά τάς κηδείας καί τά μνημόσυνα φράσις αὕτη; Πῶς δύναται νά εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη ἑνός πεπερασμένου χρονικῶς θνητοῦ ὄντος καί τίνι τρόπῳ διεκπεραιοῦται εἰς τήν ἄχρονον αἰωνιότητα ὁ ὡς ἐν μέσῳ σφύρας καί ἄκμονος ἐν εἰκόνι διαπορευόμενος τόν σύντομον παρόντα βίον ἄνθρωπος;
Ὁ ἐπουράνιος Πατήρ δημιουργῶν τόν πρωτόπλαστον Ἀδάμ ἐνέθηκεν αὐτῷ ὡς σκοπόν τήν διά τῆς ἀναπτύξεως τῶν κατ᾿ εἰκόνα χαρισμάτων ἐπίτευξιν τοῦ καθ᾿ ὁμοίωσιν. Ἐν τῇ ἐννοίᾳ δέ ταύτῃ ὁ διαχρονικός σκοπός ἑκάστου ἀνθρώπου εἶναι ἡ μετά τοῦ Πλάστου ἕνωσις, ἡ ὁποία εἶναι δυνατή μόνον διά τῆς ἐν χρόνῳ Θείας Οἰκονομίας τοῦ σαρκωθέντος, παθόντος, σταυρωθέντος, ταφέντος καί Ἀναστάντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἥτις λίαν ἐκφραστικῶς ἀποτυποῦται ἐν τῇ ἱερᾷ προσκομιδῇ κατά τήν μνημόνευσιν ζώντων καί τεθνεώτων.
Ἡ τοιαύτη λειτουργική μνήμη ἀποτελεῖ τό περιεχόμενον τῆς ἐκφραζομένης εὐχῆς «αἰωνία ἡ μνήμη», καθ᾿ ὅσον ἐπιρρίπτομεν πάντα βεβαπτσιμένον κοιμηθέντα εἰς τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τόν Ὁποῖον παρακαλοῦμεν νά μνημονεύσῃ ἐν συγκαταβατικῇ συγχωρητικότητι τόν ὑπέρ οὗ εὐχόμεθα ἀπελθόντα καί νά παρίδῃ τά πλημμελήματα αὐτοῦ.
Ἐν τῇ πρακτικῇ ταύτῃ βιοῦμεν ἐν ὅλῳ τῷ μεγέθει αὐτῆς τήν φιλανθρωπίαν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας. Εἶναι δυνατόν καί σύνηθες νά τήν ἀρνούμεθα ἐξ ὑπερβολῆς αὐτοεκτιμήσεως καί ἐγωϊσμοῦ ἤ καί ἐξ ὑπερβαλλούσης ἐπιθυμίας καί φιλοδοξίας περαιτέρω τιμῆς καί νά ζητοῦμεν περισσότερα οἱ θνητοί ἄνθρωποι. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως εἶναι Μήτηρ καί παραμένει μήτηρ φιλόστοργος καί οὐδένα ἀπορρίπτει, οὐδένα διαγράφει ἐκ τῶν φιλοτέκνων σπλάγχνων της καί εὔχεται ὑπέρ τῆς σωτηρίας πάντων.
Ὁ μεταστάς ἀνήρ ἀείμνηστος Ἀρχιεπίσκοπος Ἰάκωβος ἐκ σπαργάνων ἔζησε τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν καί λιπαρᾶς μορφώσεως τυχών εὐλογίᾳ Θεοῦ ἀνεδείχθη εἰς κορυφαῖον στέλεχος τοῦ καθ᾿ ἡμᾶς Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, προσενεγκών εἰς αὐτό πολυτιμοτάτας ὑπηρεσίας λόγῳ καί τῆς ὑπεροχῆς τῆς θέσεως, ἀλλά καί τῶν ποικίλων φυσικῶν χαρισμάτων, τά ὁποῖα πληθωρικῶς ἐστόλιζον τήν προσωπικότητά του. Δέν ἀντιλέγομεν, ὅτι ὡς ἄνθρωπος καί αὐτός σάρκα φορῶν καί τόν κόσμον οἰκῶν ἐνίοτε νά ἔσφαλλεν ἤ νά ὑπερέβαλλεν. Εἶχεν ὅμως τήν γενναιότητα τῆς παραδοχῆς τῶν ὑποδεικνυομένων σφαλμάτων, τά ὁποῖα ὁμολογουμένως καί κατ᾿ οὐδένα τρόπον ἐκ προθέσεως ἐδημιούργει, ἀλλά περιέπιπτεν εἰς αὐτά ἐκ τῆς κατά τήν γνώμην του ὀρθῆς διαχειρίσεως τῶν θεμάτων. Ἡ πλευρά ὅμως αὕτη κοινότυπος διά πάντα ἄνθρωπον, ὁποίαν καί ἄν κατέχῃ θέσιν, δέν δύναται νά ἐπισκιάσῃ τά ὅσα οἰκοδομητικά καί ἀναδεικτικά τῆς Ἐκκλησίας καί μάλιστα ἐν Ἡνωμέναις Πολιτείας τῆς Ἀμερικῆς, ἔπραξε. Τήν διακονίαν ταύτην καί προσφοράν ἀναγνωρίζομεν καί ὀφείλομεν καί τόν «ταινιωτικόν» ἔπαινον καί τήν βροντόφωνον ἐξαγγελίαν καί τό εὔγνωμον μνημόσυνον. Διό καί τό δημιουργηθέν κενόν ἐκ τῆς μεθ᾿ ἡμῶν σαρκικῆς παρουσίας αὐτοῦ θά παραμένῃ δυσαναπλήρωτον, ἄν καί λέγεται ὅτι οὐδείς ἀναντικατάστατος.
Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἰάκωβος ὑπῆρξε μία φωτεινή προσωπικότης. Χαρακτηριστικά του τό πνεῦμα, ἡ θέλησις καί τό πάθος τῆς δημιουργίας. Εἰς τήν νεωτέραν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει περισσότερον πνευματικόν φῶς καί περισσότερον λιτόν, κλασσικόν ὕφος. Εἶχεν θέλησιν ἡ ὁποία ἠξιοποίει τό πνεῦμα. Καί εἶχε θέσει ὅλα τά ἐφόδιά του, πνεῦμα, θέλησιν, εἰς τήν ὑπηρεσίαν τοῦ μεγάλου Πάθους, τοῦ πάθους τῆς δημουργίας, τοῦ πάθους τῆς διακονίας τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους. Εἶχεν ἐπίσης ἐκκλησιαστικόν ἦθος καί φρόνημα. Καί ἀκόμη ὑπῆρξεν Ἱεράρχης πλήρης ἀγάπης καί πίστεως. Ἠγάπησε πολύ τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν, τό ποίμνιόν του, τήν γενέτειραν Ἴμβρον, τήν τροφόν Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης, διό καί διά διαθήκης κατέλιπε περιουσιακά στοιχεῖα εἰς τήν φυσικήν καί τήν πνευματικήν τροφόν του, τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Ἴμβρου καί τήν Ἱεράν Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης.
Περαίνοντες τούς λόγους τούτους θέλομεν νά ἐπισημάνωμεν ὅτι ἡ ἐκτοξευομένη κατά καιρούς ἀναίτιος αἰτίασις ἐκ μέρους τῶν μή εἰδότων τήν ἀλήθειαν τῶν πραγμάτων κατά τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ὅτι δῆθεν ἐξηνάγκασεν αὕτη τόν μακαριστόν Ἀρχιεπίσκοπον εἰς ἀκούσιον παραίτησιν, δέν ἔχεται ἀληθείας. Ἡ Ἐκκλησία προέβη εἰς τήν ἀποδοχήν τῆς ἑκουσίας καί οἰκειοθελοῦς παραιτήσεώς του μόνον ὅταν ἐκεῖνος τήν ὑπέβαλε διά λόγους γήρατος καί φυσικῆς ἀδυναμίας ἐπακριβοῦς ἐνασκήσεως τῶν καθηκόντων καί ὑποχρεώσεων τῆς ὄντως πολυευθύνου Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀμερικῆς. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον γνωρίζει καί νά ἐκτιμᾷ ἀλλά καί νά τιμᾷ, ζῶντας καί μετά τήν ἀποβίωσιν, τούς εὐόρκως ἐκδαπανωμένους εἰς τήν διακονίαν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας ἀξίους καί ἀφωσιωμένους συνεργάτας του, ὡς ὁ ἐν προκειμένῳ Ἀρχιεπίσκοπος κυρός Ἰάκωβος.
Ἀδελφοί ἀγαπητοί καί τέκνα εὐλαβῆ,
Διανύοντες εἰσέτι τήν παγχαρμόσυνον περίοδον τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, τῆς προοιμιαζούσης καί τήν ἑνός ἑκάστου ἐξ ἡμῶν προσωπικήν ᾿άνάστασιν, εὐξώμεθα ὑπέρ μέν τοῦ μακαρίου ἀδελφοῦ καί συνιεράρχου Ἀρχιεπισκόπου Ἰακώβου «αἰωνία ἡ μνήμη αὐτοῦ», ὑπέρ ἡμῶν δέ «χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα, εἰρηνικά» καί καλήν ἀπολογίαν ἐν τῷ φρικτῷ βήματι τοῦ δικαίου καί ἀπροσωπολήπτου Κυρίου, διά νά ἴδωμεν τό πάγκαλον πρόσωπόν Του καί τότε «ὀψόμεθα Αὐτόν καθώς ἐστιν», ἀξιούμενοι τῆς κατά χάριν αἰωνίου ζωῆς.
Χριστός Ἀνέστη!