Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμότατε κύριε Προϊστάμενε Ἐφορείας Ἀρχαιοτήτων Πόλεως Θεσσαλονίκης,
Ἀγαπητοί παρόντες,
Ἐλεύθεροι ἐν Χριστῷ, ἐπεδημήσαμεν σήμερον ἀπό τοῦ Ἑπταπυργίου τῆς τοῦ Κωνσταντίνου Πόλεως εἰς τό Ἑπταπύργιον καί τήν ἀκρόπολιν τῆς Θεσσαλονίκης, καί εἰς τό παρεκκλήσιον τοῦτο τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος Ἐλευθερίου, τό πρό ἑκατονταετίας καί πλέον οἰκοδομηθέν, διά νά οἰκονομήσῃ τάς ἀνάγκας τῶν ἐν ταῖς φυλακαῖς κρατουμένων ἀδελφῶν μας.
Δικαίως μνημονεύομεν τό πρῶτον, κατά τήν πλήρη ἱερᾶς συγκινήσεως ὥραν ταύτην, τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀειμνήστου Ἀρχιμανδρίτου Μελχισεδέκ Μακρῆ, κτήτορος τοῦ ἀνακαινισθέντος Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ, Δουμπιώτου τήν καταγωγήν, ὁ ὁποῖος εἰς ἐπιστολήν του πρός τήν καθ᾽ ἡμᾶς Ἱεράν Μονήν τοῦ Βατοπαιδίου γράφει τά καί ὑπό τοῦ κυρίου «Σήμερον εὑρίσκομαι ἐν τῇ φυλακῇ τοῦ Γεντί Κουλέ ὑπό βαρυτάτην κατηγορίαν, ἐν τούτοις ὅμως ὁ θεῖος ζῆλος μου οὐδαμῶς ἐμειώθη, ἀλλά τοῦ ἐναντίον ἐγιγαντώθη, διότι ἔβλεπον 600 χριστιανούς καταδίκους νά στεροῦνται ἐντελῶς ἐκκλησίας, μηδαμόθεν ἄλλοθεν νά ἀναμένουσιν παρηγορίαν παρά μόνον ὑπό τῆς μητρός ἡμῶν ἐκκλησίας, τήν ἐλπίδα αὐτήν τήν ἐκπηγάζουσαν ἐκ τῆς θρησκείας. Ἔφθασα λοιπόν εἰς τήν σκέψιν ὅτι εἶναι μεγάλη ἀνάγκη νά ἱδρυθῇ πάσῃ θυσίᾳ ἐν τῇ φυλακῇ ἐκκλησία. Ὄντως δι’ ἐράνων κατώρθωσα νά ἀνεγείρω ἐκ βάθρων ἐκκλησίαν – τῇ ἐγκρίσει τῆς σεβαστῆς ἡμῶν κυβερνήσεως- ἐπί ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Ἐλευθερίου».
Καί συνεχίζει ὁ μακαριστός Μελχισεδέκ: «Καί κατά τάς ἁγίας ἡμέρας τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου (1918) ἐκκλησιάσθησαν ἅπαντες οἱ κρατούμενοι… καί τούς μετάλαβα τῶν θείων καί ἀχράντων μυστηρίων. Φαντασθῆτε 600 κατάδικοι ἀναζωογονηθέντες ὑπό τοῦ πυρός τῆς θρησκείας, ἀντλήσαντες ἐκ τῆς μητρός ἐκκλησίας μεγίστην παραμυθίαν, ἥτις εἶναι ἡ ἄγκυρα σωτηρίας διά τούς κρατουμένους, θεωρουμένους ἀποκλήρους τῆς κοινωνίας…».
Ὑπό τοιαύτας συνθήκας ἀνήγειρε διαχρονικῶς ναούς καί μοναστήρια τό εὐσεβές ἡμῶν Γένος. Αἱ ἱεραί των στέγαι συμπαρίστανται εἰς πᾶσαν εὐκαιρίαν τῷ καθ᾽ ἡμέραν βίῳ τοῦ Ρωμιοῦ. Ναοί εἰς τάς πόλεις καί τάς κώμας, παρεκκλήσια ἐν φυλακαῖς, νοσοκομείοις, ἱδρύμασιν, ἐκπαιδευτηρίοις, κοιμητηρίοις, ἐξωκκλήσια εἰς ὄρη καί δάση, προσκυνητάρια εἰς τάς ὁδούς, ὡς εὐχαριστία, ὡς ἐνθύμησις, εἰς μνήμην. Δέν γνωρίζει ὁ Ἕλλην νά ζῇ κεχωρισμένος ἀπό τῆς Ἐκκλησίας του. Καί προσφυῶς ἐπιλέγει καί τούς Ἁγίους διά πᾶσαν περίστασιν, συνδέων τό ὄνομα ἤ τήν ἰδιότητα ἤ τά χαρίσματα ἑνός ἑκάστου Ἁγίου μετά τῆς ἐπιθυμίας τῆς καρδίας του, ὥστε νά τύχῃ τῶν πρός Κύριον πρεσβειῶν αὐτοῦ.
Οὕτω καί ἐδῶ. Ὁ πετρώδης τόπος τῆς ἀκροπόλεως τῆς Θεσσαλονίκης, τοῦ Ἐπταπυργίου, τόπος συνδεδεμένος μετά τοῦ πόνου καί τῶν δακρύων πολλῶν ἀδελφῶν, οἱ ὁποῖοι ἐγνώρισαν ἐδῶ τήν στέρησιν τῆς πολυποθήτου ἐλευθερίας, ἀλλά καί τήν ἀφαίρεσιν τῆς ζωῆς, ἔχει τόν ἰδικόν του Ἅγιον Ἐλευθέριον, διά νά ὑποτονθορίζῃ πρός ὅλους ὅτι ἡ ἐλπίς τῆς ἐλευθερίας δέν φυλακίζεται, ἀλλά καί ὅτι ἡ ἀληθής ἐλευθερία εἶναι δῶρον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἀποτελεῖ ἐσωτερικήν καί καρδιακήν ὑπόθεσιν, ἀκόμη και ὅταν αἱ ἐξωτερικαί συνθῆκαι δέν εἶναι πρόσφοροι.
Διά τοῦτο ἤλθομεν καί ἡμεῖς σήμερον ἐνταῦθα. Διά νά προστῶμεν, τῇ πρόφρονι προσκλήσει τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχου, τῶν θυρανοιξίων τοῦ παρεκκλησίου τούτου καί νά διακηρύξωμεν ἀπό τοῦ ὑψώματος τούτου πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν ὅτι εἶναι ὑποχρέωσις ὅλων ἡμῶν νά ἀγωνιζώμεθα, ἕκαστος κατά τό μέτρον τῶν δυνατοτήτων αὐτοῦ, ὑπέρ τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τόσον ἀπό πνευματικῆς ἀπόψεως, ἤτοι τῆς ἀπελευθερώσεως ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας τῶν παθῶν, ὅσον καί ἀπό κοινωνικῆς τοιαύτης, ἐννοοῦντες τήν κατάργησιν τῆς δουλείας, τῆς ἐκμεταλλεύσεως τῆς ἀνθρωπίνης ὑποστάσεως, τῆς φυλακίσεως δι᾽ ἀδυναμίαν ἐξοφλήσεως χρεῶν κατά τούς χαλεπούς τούτους καιρούς, ὡς καί τόν σεβασμόν τῆς μοναδικότητος τοῦ προσώπου.
Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως δέν παύει νά ἀγωνίζεται, παντί τρόπῳ, διά τήν ἐπικράτησιν τῶν ὡς ἄνω πνευματικῶν καί κοινωνικῶν αἰτημάτων καί ἀξιῶν, καθώς, ὡς ἡ πεμπτουσία τῆς Ἐκκλησίας, σκοπόν ἔχει, τοῦτο μέν «ἁρπάσαι κόσμον καί δοῦναι Θεῷ», κατά τήν ἔκφρασιν τοῦ Προκατόχου ἡμῶν Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, τοῦτο δέ μεταποιῆσαι διά τοῦ κηρύγματος τοῦ Εὐαγγελίου καί ἀλλοιῶσαι πρός τό κρεῖττον, τόν δοκιμαζόμενον ἐκ τοῦ ἀνθρωπίνου ἐγωϊσμοῦ πρόσκαιρον τοῦτον κόσμον, ἔχουσα ὡς κέντρον αὐτῆς ὄχι τόν ἄνθρωπον ὡς ἄτομον, ἀλλά τόν Θεάνθρωπον Κύριον ὡς τό «κοινόν πρόσωπον» ἡμῶν, ὡς διακηρύσσει ὁ Ἅγιος Κύριλλος ὁ Ἀλεξανδρείας.
Συγχαίρομεν, λοιπόν, ἐκ μέσης καρδίας τούς συντελέσαντας εἰς τήν ἀνακαίνισιν τούτου τοῦ συμβολικοῦ Ἱεροῦ παρεκκλησίου: πρῶτον τόν Ἱερώτατον ἀδελφόν Μητροπολίτην κύριον Ἄνθιμον καί τούς σύν αὐτῷ συνεργάτας ἱερεῖς, εἶτα δέ τήν Ἐφορείαν Βυζαντινῶν ἀρχαιοτήτων, καί ἐκφράζομεν πρός πάντας ὑμᾶς τόν δίκαιον ἔπαινον καί τήν Πατριαρχικήν ἡμῶν εὐαρέσκειαν. Εὐχόμεθα δέ ἐντόνως ὑπέρ μακαρίας μνήμης καί αἰωνίου ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν πάντων τῶν ἐνταῦθα ἐν κακουχίαις καί μαρτυρίῳ τελειωθέντων κατά καιρούς ἀδελφῶν ἡμῶν, ὡς καί ὑπέρ τοῦ προμνημονευθέντος δούλου τοῦ Θεοῦ Μελχισεδέκ Ἱερομονάχου, τοῦ καί κτήτορος τοῦ Ναοῦ τούτου.
Ὁ ἐλευθερωτής τῶν ψυχῶν ἡμῶν Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ταῖς πρεσβείαις τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Ἐλευθερίου, εἴθε νά χαρίσῃ πρός πάντα ἄνθρωπον τό τῆς ἐλευθερίας διττόν καί πολυτίμητον δῶρον. Ἀμήν.