Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, λίαν ἀγαπητέ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Ἱερώνυμε,
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Θεσσαλονίκης καί ποιμενάρχα τῆς θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας κύριε Ἄνθιμε,
Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας,
Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί,
Αἶνον καί λογικήν λατρείαν προσηνέγκαμεν διά μίαν εἰσέτι φοράν πρός τόν ἐν Τριάδι Θεόν τῶν Πατέρων ἡμῶν, τόν καταξιώσαντα ἡμᾶς τελέσαι τό τῆς ἀναιμάκτου θυσίας Μυστήριον διά τῶν ἀνθρωπίνων χειρῶν ἡμῶν, «καίτοι Αὐτῷ παρεστήκασι χιλιάδες ἀρχαγγέλων καί μυριάδες ἀγγέλων, τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ, ἑξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά». Ἀξιούμεθα ὡσαύτως, νά τελῶμεν τήν Θείαν Λειτουργίαν ἐντός ἑνός παλαιοχριστιανικοῦ ἱεροῦ Ναοῦ, ἐδῶ εἰς τό κέντρον τῆς ἐνδόξου Θεσσαλονίκης, τῆς Θεσσαλονίκης, ἥτις συνέδεε πάντοτε ἀρρήκτως καί ἀχωρίστως τήν τιμήν πρός τόν πολιοῦχον αὐτῆς Ἅγιον Μεγαλομάρτυρα Δημήτριον μετά τῆς εὐλαβοῦς προσκυνήσεως τοῦ Θεομητορικοῦ προσώπου τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Οὕτω, μετά τήν Γ΄ ἐν Ἐφέσῳ Ἁγίαν Οἰκουμενικήν Σύνοδον ᾠκοδομήθη ὁ καλλιμάρμαρος οὗτος Ναός, «ὁ ναός τῆς Παναγίας Θεοτόκου» ἤ, ἄλλως, «ὁ μέγας ναός τῆς Θεοτόκου», πρός τιμήν τῆς κυησάσης τό Θεανδρικόν Πρόσωπον τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, Παναγίας, Ἀχράντου, Ὑπερευλογημένης, ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας, καί συνεδέθη ἀρρήκτως μετά τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς τῶν Θεσσαλονικέων, παρά τάς ἱστορικὰς περιπετείας αὐτοῦ ἐν τῇ παρόδῳ τῶν αἰώνων. Ἄλλωστε, εἶναι ὁ μοναδικός Ναός εἰς τήν εὐρυτέραν περιοχήν, ὁ ὁποῖος διατηρεῖται ἕως τῆς σήμερον εἰς τήν μορφήν καθ᾽ ἥν ἐκτίσθη τό πρῶτον, μορφήν δι᾽ ἧς δυνάμεθα νά ἐντοπίσωμεν πάμπολλα σημεῖα τῆς ἐνδόξου, πολυπλάγκτου καί πολυκυμάντου Ἱστορίας τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Γένους καί τῆς παμφιλτάτης καί ἀθανάτου Ρωμιοσύνης μας.
Ἐντοπίζομεν λοιπόν τά σημεῖα ταῦτα τῆς Ἱστορίας εἰς τούς εἰκονιζομένους ἐνταῦθα ὀκτωκαίδεκα ἐκ τῶν Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, εἰς τά μάρμαρα ἐκ τῆς περιωνύμου Προικοννήσου, τά λαξευθέντα εἰς ἐργαστήρια τῆς Βασιλίδος, εἰς τά χρυσόβουλλα ἀνάκτων, τά πολλάκις καί ἐπισήμως ὑποτιμώμενα καί ἀπορριπτόμενα ὡς πηγαί δικαίου, εἰς τάς διηγήσεις χρονογράφων ἀλλά, κυρίως, ἐντοπίζομεν ταῦτα εἰς τήν μίαν καί ὑπέροχον ὄψιν τῆς Εἰκόνος τῆς πρόσφυγος Παναγίας τῆς Ρευματοκρατείρας ἤ Ρευματοκρατορίσσης, τῆς ἐκ τῆς Θρᾳκίας Ραιδεστοῦ ἀκολουθησάσης τῇ ἀκουσίῳ ἀνταλλαγῇ τῶν πληθυσμῶν μετά τήν Μικρασιατικήν Καταστροφήν.
Γράφει σχετικῶς ὁ Γεώργιος Ἰωάννου εἰς τό ἀφήγημά του «Παναγία ἡ Ρευματοκρατόρισσα», ἐκ τῆς συλλογῆς του ὑπό τόν τίτλον «Ἡ σαρκοφάγος»: «Τή Ρευματοκρατόρισσα, τή φέραν οἱ παπούληδές μας ἀπό μία πολιτεία τῆς Προποντίδας. Τήν ἄρπαξαν μιά Κυριακή πρωί καί φύγαν πάνω στ᾽ ἄλογα. Ὁ δεσπότης δέν πρόλαβε νά βγάλει τά ἄμφιά του… Πρόσταξε μοναχά τόν κόσμο νά πάρει τά βουνά. Κρύφτηκαν σ᾽ ἕνα σπήλαιο βαθύ καί γλίτωσαν. Ἦταν ἔμπειροι σ᾽ αὐτά καί ἀπό καιρό γιά ὅλα προετοιμασμένοι. Σέ δυό τρεῖς μέρες, τραβώντας συνεχῶς κατά τά δυτικά, ἔφτασαν στόν Ἔβρο καί διάβηκαν σά λιτανεία τό ρεῦμα. Ἡ Ρευματοκρατόρισσα συγκράτησε καί πάλι τό πολύ νερό… Τήν ἔφεραν τελικά στήν Ἀχειροποίητο, ὅπου στρίμωξαν τούς πρόσφυγες καί τήν τοποθέτησαν στή θέση τοῦ ἱεροῦ… Ἐκτός ἀπό τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας Ρευματοκρατόρισσας, σχεδόν τίποτα ἄλλο δέν ἀπομένει ἀπό κείνη τή γενιά. Ὅσο τήν κοιτάζω τόσο θαρρῶ πώς βλέπω στό πρόσωπό της τή γιαγιά μου. Ἔτσι θά ἦταν, βέβαια, καί ἡ προγιαγιά μου. Οἱ ἄνθρωποι μοιάζουν στίς δικές τους περιοχές. Εἶναι νέα ὅμως ἡ εἰκόνα καί ὄμορφη καί στό δέρμα κεραμιδιά, σάν νά βουτήχτηκε, πρᾶγμα διόλου ἀπίθανο, σέ αἱμάτινο ποτάμι…».
Δέν ὑπάρχουν λόγοι γλαφυρώτεροι τῶν ἐκ τοῦ βιώματος γεννωμένων, ἱκανοί νά περιγράψουν τάς δεήσεις, τάς ἰκεσίας καί προσευχάς ἑνός ὁλοκλήρου Γένους, ἐνώπιον μιᾶς Εἰκόνος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, καί δή ἑνός Γένους ζυμωθέντος μετά τοῦ πόνου καί τῆς ξενητείας, ὡς οἱ πήξαντες εἰς τόν χῶρον τοῦτον τά πρῶτα «νοικοκυριά» αὐτῶν Ρωμιοί τῆς Ἀνατολικῆς Θρᾴκης, πολλοί ἐκ τῶν ὁποίων εὗρον καταφύγιον ὑπό τήν ἱεράν σκέπην τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας τῆς Ρευματοκρατορίσσης. Ἡ ἱστορική ἐκκλησία τῆς Ἀχειροποιήτου ἐστέγασε πρόσφυγας δίς, τό 1914 καί τό 1922-23. «Χώρισαν μέ κουβέρτες καί σεντόνια χώρους σέ δωμάτια καί ἄρχισαν νά ζοῦν», γράφει καί πάλιν ὁ Γεώργιος Ἰωάννου. Διό καί ἡ προσκυνηματική ἐπίσκεψις τοῦ ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως-Νέας Ρώμης καί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, τοῦ Πατριάρχου αὐτοῦ τοῦ Γένους, ἔχει ἰδιαιτέραν σημασίαν καί μᾶλλον ἀποτελεῖ τό ζωντανόν κήρυγμα ὅτι ἡ Ἱστορία δέν τελειώνει εἰς τά δάκρυα καί εἰς τάς θλιβεράς διαπιστώσεις. Τό μεγαλεῖον τῆς Ἱστορίας, τοῦ «ἐνδόξου Βυζαντινισμοῦ μας», κατά τόν ποιητήν, ἔγκειται, κυρίως, εἰς τό μέλλον. Καί ἡ Ρωμιοσύνη ἔχει μέλλον, ὅσον ὑπάρχει αὐτός ὁ κόσμος. Διά νά ἔχῃ μέλλον, ὅμως, ἀπαιτεῖται μέν ὁ σεβασμός εἰς τό παρελθόν, ἀλλά ἀπαιτεῖται καί ἡ ἀφύπνισις τῆς κοινωνίας τοῦ παρόντος, ὥστε νά προστατεύσῃ καί νά θωρακίσῃ τούς ἱερούς θεσμούς τῆς συνεχείας τοῦ δώρου τῆς ζωῆς, τῆς μητρότητος καί τῆς τεκνογονίας, τούς ὁποίους τιμῶμεν ἰδιαιτέρως, ὁσάκις προσεγγίζομεν ἤ ἀσπαζόμεθα τήν Εἰκόνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Ὅθεν, ἀπό τῆς θέσεως ταύτης, ἐκφράζομεν τήν πατρικήν ἀγωνίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διά τήν ἐξέλιξιν τοῦ θεσμοῦ τῆς μητρότητος ἐν σχέσει πρός τά δικαιώματα καί τήν προστασίαν τοῦ ἀγεννήτου παιδίου. Ἐκφράζομεν τήν ἀνησυχίαν τῆς Ἐκκλησίας διά τήν ἀνησυχητικήν ἄνοδον τῶν ποσοστῶν ὑπογεννητικότητος ἐν Ἑλλάδι καί διά τήν ὁλοέν αὐξανομένην πρακτικήν τῆς διακοπῆς κυήσεως, τήν ἐμποδίζουσαν χιλιάδας βρεφῶν νά ἴδουν τό ἡλιακόν φῶς καί νά ἀγωνισθοῦν ἐν Κυρίῳ εἰς τόν στίβον τῆς ζωῆς.
Πάντες γνωρίζομεν ἀσφαλῶς, ὅτι τό ἔμβρυον, συμφώνως καί πρός τήν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν, ἀποτελεῖ μίαν πλήρη ψυχοσωματικήν ὀντότητα. Ἔχομεν δέ μεγίστην εὐθύνην ὅλοι μας, νά ὑψώσωμεν τήν φωνήν μας διά τά ἄλαλα βρέφη καί νά ὑπερασπισθῶμεν, μέ παντοίους τρόπους, τά δικαιώματα τοῦ ἐμβρύου, κυρίως εἰς τήν ἐποχήν μας, κατά τήν ὁποίαν ὅλοι ὁμιλοῦν διά τά ἀνθρώπινα δικαιώματα. Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη, 2016), σοφῶς καί σαφῶς ὑπογραμμίζει ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι δυνατόν νά σιωπήσῃ ἐνώπιον τῶν μεγάλων συγχρόνων ἀνθρωπολογικῶν, ἠθικῶν καί ὑπαρξιακῶν ζητημάτων. Διό καί «προβάλλει τήν ἱερότητα τῆς ζωῆς καί τόν χαρακτῆρα τοῦ ἀνθρώπου ὡς προσώπου ἐξ αὐτῆς ταύτης τῆς ἀρχῆς τῆς συλλήψεως. Τό δικαίωμα εἰς τήν γέννησιν εἶναι τό πρῶτον μεταξύ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Ἡ Ἐκκλησία ὡς θεανθρωπί-νη κοινωνία, εἰς τήν ὁποίαν ἕκαστος ἄνθρωπος ἀποτελεῖ μοναδικήν ὀντότητα, προωρισμένην εἰς προσωπικήν κοινωνίαν μετά τοῦ Θεοῦ, ἀντιστέκεται εἰς πᾶσαν προσπάθειαν ἀντικειμενοποιήσεως τοῦ ἀνθρώπου, μετατροπῆς του εἰς μετρήσιμον μέγεθος» (Ἐγκύκλιος, παράγραφος 12).
Μετουσιώνομεν τάς ἡμετέρας ἐναγωνίους σκέψεις εἰς προσευ-χήν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ἐνώπιον τῆς σεβασμίας Ρευματοκρατείρας Παναγίας καί ἐντός τοῦ μεγάλου αὐτοῦ Ναοῦ αὐτῆς καί ἐπαναλαμβάνομεν πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν: «Προστατεύσατε τήν μητρότητα, καί τήν τεκνογονίαν. Στηρίξατε τήν οἰκογένειαν». Ἡ γέννησις τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁλοκλήρωσις τοῦ Θελήματος καί τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Ἄς ἐνδιαφερθῶμεν, λοιπόν, ζωηρῶς καί κυρίως ἐμπράκτως περί τά ζητήματα ταῦτα, τά ὁποῖα ἔχουν πνευματικήν, ἠθικήν καί ἐκκλησιαστικήν σημασίαν, ἀλλά καί σοβαράς κοινωνικάς ἐπιπτώσεις. Διό καί ἐκφράζομεν τήν ἰδιαιτέραν χαράν καί ἐκτίμησιν τῆς ἡμῶν Μετριότητος διά τήν ἀπόφασιν τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νά ὁρίσῃ τήν «Κυριακήν μετά τήν Χριστοῦ Γέννησιν» ὡς «ἡμέραν προστασίας τῆς ζωῆς τοῦ ἀγεννήτου παιδίου».
Εἰς τό σημεῖον τοῦτο, ἐκφράζομεν καί διά ζώσης τήν εὐαρέσκειαν καί τάς εὐχαριστίας ἡμῶν ἀλλά καί τῆς Μητρός Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως πρός τήν Ὑμετέραν γερασμίαν Μακαριότητα ἀδελφέ Ἱερώνυμε, διότι πρό μιᾶς ἀκριβῶς ἑβδομάδος, αἰρόμενος εἰς τό ὕψος τῶν περιστάσεων, ἀνεκοινώσατε ἐν Συνόδῳ τήν εἰσήγησιν Ὑμῶν ὅπως, συνταυτιζόμενος ἀδελφικῶς καί ἐναρμονιζόμενος μέ τάς κανονικάς ἐνεργείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀναγράψητε εἰς τά Δίπτυχα Ὑμῶν τό ὄνομα τοῦ Μακαριωτάτου Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κυρίου Ἐπιφανίου. Πρόκειται διά τήν ἱκανοποίησιν ἑνός δικαίου αἰτήματος, ἐκκρεμοῦντος ἀπό ἐτῶν καί κρατήσαντος ἑκατομμύρια ἀνθρώπων ἑνός ἐντός Θεηλάτου σχίσματος τό ὁποῖον, προνοίᾳ καί ἐνεργείαις τῆς μόνης ἀρμοδίας πρός τοῦτο Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας ἐθεραπεύθη καί ἡ οἱαδῆτις συνέχισις ἀρνητικῶν καταστάσεων οὐδόλως βαρύνει πάντως ἐκείνην καθώς “εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε”. Διό καί ἀναμένομεν ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει τήν Ἐπίσκεψιν τοῦ Μακαριωτάτου ἀδελφοῦ Ἐπιφανίου εἰς τό κλεινόν ἄστυ ὥστε νά ἴδουν οἱ ἐν Οὐκρανίᾳ ἀδελφοί μας ὅτι οἱ Ἕλληνες, οἱ διδάξαντες αὐτοῖς τήν πίστιν καί τά γράμματα, ἀνοίγουν τάς ἀγκάλας των καί πάλιν πρός τόν πολλά παθόντα αὐτόν λαόν ὡς ἀδελφοί πρός ἀδελφούς γνησίους, δεδικαιωμένους καί συγκεχωρημένους ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἐπιστρέψαντας ἐκ σχίσματος ἵνα ἑνωθοῦν ἐν Ἀληθείᾳ καί ἀγάπῃ πρός ἡμᾶς.
Μέ αὐτάς τάς σκέψεις καθώς καί αἰσθήματα τιμῆς καί ἀγάπης περιπτυσσόμεθα καί τήν ὑμετέραν Ἱερότητα, ἀγαπητέ ἀδελφέ ἅγιε Θεσσαλονίκης, κύριε Ἄνθιμε, καί εὐχαριστοῦμεν ὑμᾶς διά τήν πρόσκλησιν, ἥτις ἔδωκεν ἡμῖν τήν εὐκαιρίαν τῆς λειτουργικῆς καί πνευματικῆς κοινωνίας μετά τοῦ εὐλογημένου λαοῦ τῆς Θεσσαλονίκης. Εὐχαριστοῦμεν ἐπίσης τούς παρόντας ἁγίους ἀδελφούς Ἱεράρχας, ὡς καί τόν χριστοφιλῆ κλῆρον τῆς Ἐπαρχίας ταύτης, εἰς τά πρόσωπα τοῦ ὁποίου χαιρετίζομεν πατρικῶς καί ἐκφράζομεν τό εἰλικρινές ἐνδιαφέρον τῆς Μητρός Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως πρός ἅπαντα ἀνεξαιρέτως τόν κλῆρον τῆς εὐλογημένης Ἑλλάδος, ἀνεξαρτήτως ἐκκλησιαστικῶν δικαιοδοσιῶν, ὑπέρ τῶν δικαίων τοῦ ὁποίου καί ἠγωνίσθημεν καί θά ἀγωνιζώμεθα πάντοτε.
Τό λοιπόν, ἀδελφοί, ἀναχωροῦντες σήμερον διά τήν ἁγιώνυμον Πολιτείαν, ἵνα προσκυνήσωμεν διά μίαν εἰσέτι φοράν τά Θεομητορικά καί θαυματουργά εἰκονίσματα καί κοινωνήσωμεν μετά τῶν ὁσιωτάτων καθηγουμένων, τῶν μοναχῶν καί τῶν ἐνασκουμένων εἰς αὐτό τό παγκόσμιον προπύργιον τοῦ καθ᾽ ἡμᾶς Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ἀσπαζόμεθα ἕνα ἕκαστον ἐξ ὑμῶν. «Αὐτός δέ ὁ Θεός τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καί ὁλόκληρον ὑμῶν τό πνεῦμα καί ἡ ψυχή καί τό σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη». (Α΄Θεσ. ε΄, 23). ῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων ὑμῶν· ἀμήν. (Β΄Θεσ. γ΄, 18).