Γιὰ τὸ ἐκκλησιαστικὸ συγκρότημα τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τοῦ παρεκκλησίου τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους καὶ τοῦ ἁγιάσματος, πρώτη μνεία στὶς πηγὲς ἀπαντᾶ σὲ τουρκικὰ ἔγγραφα τοῦ 1724 καὶ ἀργότερα τοῦ 1837.
Ὁ Γεδεὼν, ἀναφερόμενος σὲ αὐτὰ τὰ σουλτανικὰ διατάγματα, λέει ὅτι πιστοποιοῦν ὕπαρξη ναοῦ στὸν ἴδιο χῶρο, στὰ πρὸ τῆς Ἁλώσεως χρόνια. Χαρακτηριστικὸ δεῖγμα τοῦ τρόπου λειτουργίας τῶν χριστιανικῶν κοινοτήτων στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἡ ἐκκλησία, περίκλειστη, προφυλαγμένη ἀπὸ αὐλόγυρους ψηλούς, περιστοιχίζεται καὶ ἀπὸ κτίσματα ποὺ στεγάζουν σχολεῖα, ἐντευκτήρια, συλλόγους φιλανθρωπικοὺς καὶ πολιτιστικούς, τὸ συγκρότημα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἀνακαινισμένο τὸ 1998 ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα Νικολάου Βαρδινογιάννη, εἶναι σήμερα σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση.
Ἡ πρόσβαση ἀπὸ τὸν βορρᾶ γίνεται μὲ σκάλα ποὺ κατεβαίνει, γιατί ὁ δρόμος τῆς παραλίας ἔχει ὑπερυψωθεῖ. Ὁ ναὸς καλύπτει τὸ μεγαλύτερο μέρος στὰ βορειοανατολικὰ τοῦ περιφραγμένου χώρου, ἐνῷ τὸ ἁγίασμα βρίσκεται νοτιοδυτικά.
Τὸ παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους εἶναι χτισμένο στὸ νότιο τμῆμα. Ἡ τοιχοποιία καὶ ἡ ἀρχιτεκτονικὴ μὲ τὰ φαναριώτικα «γκιαβγκίρια» παραπέμπουν εὐθέως στὰ βυζαντινὰ χρόνια.
Ἡ ἐξωτερικὴ ὄψη, στὸ μέτωπο τοῦ Κερατίου, παρουσιάζει ἐξαιρετικὸ ἐνδιαφέρον, καθὼς εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ ἐλάχιστα κτίσματα ποὺ συνδέουν τὴν ὕστερη βυζαντινὴ ἀρχιτεκτονικὴ μὲ τὴν μεταβυζαντινή.
Ἰσμήνη Καπάνταη
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος