Μεσάχωρο. Χῶρος ἱστορικός. Ἐδῶ εἶναι ποὺ εἶχε χτίσει τὴν περίφημη Μονὴ τοῦ Ἁγίου Φωκᾶ ὁ Βασίλειος ὁ Μακεδών, μονὴ ποὺ κατεδαφίστηκε στὰ χρόνια τῆς Ἁλώσεως γιὰ νὰ πάρῃ τὴν θέση της τὸ φοβερὸ φρούριο τῆς Λαιμοκοπίας, τὸ Ῥούμελι Χισάρ.
Ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Φωκᾶ εἶναι κτίσμα τοῦ 1856, ἡ πρώτη ἀνοικοδόμηση, ὡστόσο, σὲ αὐτὸν τὸν τόπο, ναοῦ πάνω στὸν Βόσπορο φαίνεται – ἀπὸ ἐπίσημο τουρκικὸ ἔγγραφο ποὺ φυλάσσεται στὰ ἐκκλησιαστικὰ ἀρχεῖα καὶ τὸ ὁποῖο ἐπιτρέπει στοὺς Ῥωμιοὺς νὰ τὸν χτίσουν – ὅτι ἔγινε γύρω στὰ 1560. Τὸ ἴδιο ἔγγραφο κατοχυρώνει καὶ τὸν χῶρο τοῦ νεκροταφείου καθὼς καὶ τὰ κτήματα τῆς ἐκκλησίας.
Ἡ ἐκκλησία ἐπεκτείνεται τὸ 1693, πυρπολεῖται ὅμως τὸ 1719. Στὰ ἑπόμενα χρόνια, 1720 καὶ 1819, ἐπανοικοδομεῖται ἕνας μικρὸς ξύλινος ναός, ὥσπου τὸ 1856, παίρνει τὴν μορφὴ ποὺ ἔχει σήμερα, ἑνὸς ναοῦ ἐπιβλητικοῦ καὶ μεγαλόπρεπου.
Ἀξίζει νὰ σημειωθῇ ὅτι τὸ ἐκκλησίασμα αὐτοῦ τοῦ ἐντυπωσιακοῦ οἰκοδομήματος ἀποτελοῦσαν ἄνθρωποι φτωχοί, ἀγρότες, μπαχτσεβάνηδες, ψαράδες, καϊκτσῆδες, ἀποκομμένοι, κατὰ κάποιον τρόπο, ἀπὸ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο.
Τώρα τὸ Μεσαχώρι ἔχει ἐξελιχθεῖ σὲ πλούσιο προάστιο. Ἔχει γεμίσει «μπάρ» καὶ νυχτερινὰ κέντρα τῆς μόδας, ὅπου συχνάζει ἡ νεολαία τῆς Πόλης. Τὸ δυστύχημα εἶναι ὅτι πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ εἶναι χτισμένα μεσοτοιχία μὲ τὸν ναό, καὶ ἡ γειτνίαση ἔχει προκαλέσει βλάβες στοὺς τοίχους τῆς ἐκκλησίας.
Τὸ ἁγίασμα τοῦ ἁγίου Φωκᾶ βρισκόταν δίπλα στὴν ἑβραϊκὴ Συναγωγὴ σὲ ἕναν ὑπόγειο χῶρο, τώρα ὅμως εἶναι σφραγισμένο.
Στὸ νεκροταφεῖο ὑπάρχει ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ποὺ πρωτοχτίσθηκε τὸ 1838, μὲ ἄδεια τοῦ σουλτάνου Μαχμούτ τοῦ Β´.
Κάτω ἀπὸ τὸν ναό, σύμφωνα μὲ δημοσίευση τοῦ Ν. Ἀτζέμογλου, ὑπάρχει ὑπόγειο θολωτὸ παρεκκλήσιο καὶ ἀκόμη πιὸ κάτω, σὲ βάθος 8 μέτρων, ἁγίασμα, τὸ ὁποῖο ὁ Σκαρλᾶτος Βυζάντιος ὑποστηρίζει ὅτι εἶναι βυζαντινό.
Ἰσμήνη Καπάνταη
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος
