Τὰ Πριγκηπόννησα, αἱ Πριγκήπιοι νῆσοι τῶν Βυζαντινῶν, Δημόνησοι τῶν ἀρχαίων, εἶναι ἐννέα, μόνον τὰ τέσσερα ὅμως, ἡ Πρώτη, ἡ Ἀντιγόνη, ἡ Χάλκη καὶ ἡ Πρίγκηπος, ἦσαν κατοικημένα.
Ἡ Πρίγκηπος ὑπῆρξε τόπος ἐξορίας τῶν Βυζαντινῶν «δυνατῶν». Ἀνάμεσά τους ὁ ἐπίσκοπος τῆς Μεγάλης Ἀρμενίας Ναρσῆς, ἡ Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία, ἡ αὐτοκράτειρα Ζωὴ καὶ ἡ κουροπαλάτισσα Ἄννα Δαλασσηνή, ἡ μητέρα τῶν Κομνηνῶν.
Τὸ νησί, ποὺ ἐρημωνόταν κατὰ καιροὺς ἀπὸ ἐπιδρομές, ξαναζωντανεύει τὸν 16ο αἰώνα μὲ τὸν συνοικισμὸ τῶν περιοχῶν ποὺ βρίσκονται γύρω ἀπὸ τὸν Ἅγιο Δημήτριο. Ἐποικισμοὶ παρατηροῦνται καὶ μετὰ τὰ Ὀρλωφικά, ὅταν οἱ ξεριζωμένοι, ἀπὸ τὰ στίφη τῶν Ἀρβανιτῶν ποὺ ρήμαζαν τὸν τόπο τους, Πελοποννήσιοι μεταναστεύουν μαζικὰ πρὸς τὰ Μικρασιατικὰ παράλια καὶ τὰ νησιὰ τῆς Προποντίδας.
Ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 19ου αἰώνα, τὰ Πριγκηπόννησα – τὰ Νησιά, ὅπως τὰ λένε οἱ Πολίτες – μετατρέπονται σταδιακὰ σὲ θέρετρα τῆς ῥωμαίικης κοινωνίας τῆς Πόλης. Θέρετρα μαγευτικά. Πεύκα καὶ κυπαρίσσια, ρείκια καὶ δεντρολίβανα, θυμάρι, νάρδος, πλατάνια αἰωνόβια, σκίνα καὶ ἀγριοτριανταφυλλιές, βράχια ἀπόκρημνα καὶ ἥμερες ἀκρογιαλιές, ξύλινα σπίτια ἀρχοντικὰ καὶ μοναστηριακὰ συγκροτήματα, κιόσκια καὶ ξύλινες ἐξέδρες πάνω στὰ διάφανα νερά, κολπίσκοι καὶ ἀκρωτήρια, αὐτὰ εἶναι τὰ Πριγκηπόννησα. Μέχρι καὶ τὸ 1923 τὰ Πριγκηπόννησα ὑπάγονται ἱερατικῶς στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Χαλκηδόνος. Ἀπὸ τὸ 1924 ὅμως δημιουργεῖται ἡ Μητρόπολη Πριγκιποννήσων.
Ὁ Μητροπολιτικὸς Ναὸς τοῦ Ἁγίου Δημητρίου θεμελιώνεται τὸ 1860 πάνω στὰ ἐρείπια βυζαντινοῦ ναΐσκου. Εἶναι ἐντυπωσιακὸ πέτρινο κτίσμα, μιὰ τρίκλιτη βασιλική, μὲ τρεῖς εἰσόδους καὶ ἀνοιχτὴ καμαρωτὴ στοὰ στὴν πρόσοψη καὶ στὰ δύο πλάγια. Τὴν κόγχη τοῦ Ἱεροῦ τὴν εἶχαν ἱστορήσει καλόγεροι ἁγιορεῖτες καὶ ἡ ἀργυρὴ ἐπένδυση τῆς εἰκόνας τοῦ Ἁγίου Δημητρίου χρονολογεῖται στὰ 1800, ὅπως ἀναφέρει ὁ Μήλλας. Τὸ τριώροφο πέτρινο κτήριο τοῦ σχολείου στὸν αὐλόγυρο τοῦ ναοῦ, ποὺ σήμερα παραμένει κλειστό, εἶναι κτίσμα τοῦ 1910.

Ἰσμήνη Καπάνταη
Ἐκκλησίες στὴν Κωνσταντινούπολη
Νικόλαος Γκίνης – Κωνσταντῖνος Στράτος