Ἀριθμ. Πρωτ. 1073
Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ λίαν ἀγαπητέ καί περιπόθητε ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Χριστόδουλε, Πρόεδρε τῆς
Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τήν Ὑμετέραν σεβασμίαν Μακαριότητα ἀδελφικῶς
ἐν Κυρίῳ κατασπαζόμενοι, ὑπερήδιστα προσαγορεύομεν.
Ἐλάβομεν καί μετά τῆς δεούσης προσοχῆς ἐμελετήσαμεν τό ἀπό ι´ Νοεμβρίου ἐ.ἔ. γράμμα τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος, ὅπερ προφρόνως διεβιβάσετε τῇ Μητρί Ἐκκλησίᾳ δι᾿ εἰδικῶς
ἀπεσταλμένων ἀδελφῶν Ἀρχιερέων, ἐκπροσώπων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς
Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Ἐκ τῆς ἐπισταμένης μελέτης αὐτοῦ, περιέχοντος τάς ἀποφάσεις τῆς πλειονοψηφίας τῆς
Ἱεραρχίας, ἀνάμικτα προεκλήθησαν αἰσθήματα ἡμῖν τε καί τοῖς ἁγίοις συνοδικοῖς ἀδελφοῖς, διά πολλούς λόγους.
Ἐν πρώτοις ἐλύπησεν ἡμᾶς τό γεγονός, ὅτι τοιοῦτον θέμα, ὡς τό τῆς ἑρμηνείας μιᾶς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως, δυναμένης νά προέλθῃ αὐθεντικῶς μόνον ὑπό τοῦ ἐκδόντος αὐτήν, ἐτέθη εἰς ψηφοφορίαν, ὡς ἐάν «ἐν πλήθει κρίνεται ἡ ἀλήθεια», κατά τήν σφοδρῶς ἐλεγχομένην ὑπό τε τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καί ὑπό συμπάσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας θέσιν. Ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων ὑπερισχύει κατά τούς ἱερούς κανόνας μόνον ἐπί θεμάτων, τά ὁποῖα κεῖνται εἰς τήν ἐξουσίαν τῶν ἀποφασιζόντων διά πλειονοψηφίας. Ἐάν τά ζητήματα ἐξέρχωνται τῆς ἐξουσίας τῶν διά πλειονοψηφίας ἀποφασιζόντων περί αὐτῶν, ὡς εἰς τήν προκειμένην περίπτωσιν, εἰς οὐδέν ἰσχύει
ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων. Διό καί ὀρθῶς ὑπεστηρίχθη τοῦτο ὑπό μελῶν τῆς Ἱεραρχίας τῆς
Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μή θελησάντων νά συμπράξουν εἰς τήν λῆψιν ἀποφάσεως διά
ψηφοφορίας ἐπί θέματος ἐξερχομένου τῆς δικαιοδοσίας αὐτῶν. Ὡς ἐκ τούτου, ἡ ληφθεῖσα
ἀπόφασις δέν ἔχει τήν δύναμιν νά μεταβάλῃ τά ὁριζόμενα ὑπό τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928.
Ἱκανοποίησιν ἐνεποίησεν ἡμῖν τό γεγονός ὅτι διά τοῦ γράμματος Ὑμῶν, ἐκφράζοντος καί τήν
θέλησιν συμπάσης τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐκδηλοῦται ὁ
βαθύτατος καί ἀδιάπτωτος σεβασμός αὐτῆς πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί δηλοῦται ἡ ἐπιθυμία αὐτῆς ὅπως συνεχισθῇ ἡ ἰσχύς τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928. Ἡ ἔκφρασις τῆς τοιαύτης ἐπιθυμίας διαλύει καί τόν πόνον, ὅστις προεκλήθη ἐκ τῆς δημοσιευθείσης πληροφορίας ὅτι ἠμφεσβητήθη ὑπό τινων κατά τήν συνεδρίασιν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἡ κανονικότης τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928.
Τήν ἱκανοποίησιν ὅμως ταύτην ἐπισκιάζει τό γεγονός ὅτι τίθενται ἀμφότεραι αἱ δηλώσεις αὗται
ὑπό προϋποθέσεις, αἱ ὁποῖαι κατ᾿ ἀποτέλεσμα ἀνατρέπουν κατά τό πλεῖστον τήν σημασίαν τῶν θετικῶν δηλώσεων τῆς προειρημένης Ἱερᾶς Συνόδου.
Εἰδικώτερον, πᾶσαι αἱ ἰσχύουσαι ἐκκλησιαστικαί ρυθμίσεις τίθενται εἰς ὑποδεεστέραν θέσιν
ἔναντι τῶν κατά Πολιτείαν νομικῶν ρυθμίσεων, παρ᾿ ὅλον ὅτι πολλάκις καί ἐντόνως ἡ
Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ὑπεστήριξε καί ὑποστηρίζει τήν δι᾿ αὐτήν προτεραιότητα ἔναντι τῶν
νομικῶν ρυθμίσεων τῆς ἐφαρμογῆς τῶν θείων καί ἱερῶν κανόνων καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν ρυθμίσεων, ὡς, ἄλλωστε, καί ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης μετά πειστικοῦ λόγου ὑπεστήριξεν ἐν μελετήματι αὐτῆς ὑπό τόν τίτλον «Ἀμφισβήτησις τῆς συνταγματικότητος τῶν νομοθετικῶν ἐπεμβάσεων τῆς Πολιτείας ἐπί τῆς Ἐκκλησίας». Καί ναί μέν ἀναφέρεται ἐν τῇ ἀποφάσει ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὑποχρεοῦται ἵνα τηρῇ «παραλλήλως» πρός τούς ἱερούς κανόνας καί τούς νόμους τοῦ Κράτους, ἀλλ᾿ ἡ παράλληλος αὕτη ἐφαρμογή ὁδηγεῖ τόσον λογικῶς ὅσον καί κατά
τά ὑφ᾿ Ὑμῶν γενόμενα δεκτά εἰς τήν ὑπεροχήν τοῦ νόμου ἔναντι τῶν ἱερῶν κανόνων καί τῶν κανονικῶν ρυθμίσεων, ἐφ᾿ ὅσον ἐν περιπτώσει διαφόρου ρυθμίσεως θεωρεῖται παρά τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐφαρμοστέα ἡ νομική καί ὄχι ἡ κανονική ρύθμισις. Ἀξιοσημείωτον δέ εἶναι τό γεγονός ὅτι ἡ αὐτή Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἰς ἄλλην περίπτωσιν, κατά τήν συνεδρίαν αὐτῆς τῆς δ´ Ἰουνίου 1987, εἶχε λάβει «ἀδιάσειστον καί ἀμετακίνητον ἀπόφασιν» ὅπως μή ἐφαρμόσῃ νόμον τῆς Πολιτείας, πρός τόν
ὁποῖον διεφώνει. Σημειωτέον ὅτι δέν εἶναι ἡ περίπτωσις αὕτη ἡ μόνη, κατά τήν ὁποίαν ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐπεκαλέσθη τήν καί κατά τό Ἑλληνικόν Σύνταγμα προτεραιότητα τῶν
Ἱερῶν Κανόνων καί τῶν ἰσοδυνάμων ἐκκλησιαστικῶν ρυθμίσεων ἔναντι τῶν ἐπιβαλλομένων διά πολιτειακῶν νόμων τοιούτων. Ἐν τῇ ἐναντίᾳ περιπτώσει τῆς ἀναφερομένης εἰς τό Ὑμέτερον
γράμμα «παραλλήλου» τηρήσεως ἀμφοτέρων, ὁδηγούμεθα ἀφεύκτως εἰς ὑπεροχήν τοῦ νόμου
ἔναντι τοῦ Ἱεροῦ Κανόνος, ἤτοι εἰς λύσιν πρός τήν ὁποίαν ἀνέκαθεν σύμπασα ἡ Ὀρθόδοξος
Ἐκκλησία διεφώνει καί διαφωνεῖ, διότι δι᾿ αὐτήν πρωταρχικήν ἰσχύν καί κῦρος ἔχει ἡ
ἐκκλησιολογική καί κανονική πλευρά, ὡς καί ἡ Ὑμετέρα Μακαριότης σθεναρῶς διά τοῦ προδιαληφθέντος μελετήματος Αὐτῆς ὑπεστήριξεν, γράφουσα ὅτι:
«…γεγονός εἶναι ὅτι αἱ νομοθετικαί ἐπεμβάσεις της ἐπί τῆς Ἐκκλησίας εὑρίσκονται ἔξω τοῦ
πνεύματος τοῦ Συντάγματος καί στηρίζονται ἐπί τῆς νομολογίας, ἡ ὁποία, καί αὐτή ἀκολουθεῖ παγίως τήν ἅπαξ χαραχθεῖσαν πορείαν. Καιρός ὅμως νά ἀλλάξουν τά πράγματα. Ἀρκετήν
ζημίαν ἐπροκάλεσαν εἰς τήν Ἐκκλησίαν, ἀλλά καί εἰς τό ἔθνος αἱ ἐπεμβάσεις αὐταί. Δέν ἔχει
θέσιν ἡ νομοθετική ἐξουσία νά ρυθμίζῃ τά ἐσωτερικά τῆς Ἐκκλησίας» (Ἀφιέρωμα εἰς Καθηγητήν Κ.Βαβοῦσκον, σελ. 472).
Ἀνεξαρτήτως ὅμως αὐτοῦ, πλεῖστοι διακεκριμένοι εἰδήμονες νομικοί γνωμοδοτοῦν ὅτι ἡ ἐν
Ἑλλάδι ἰσχύουσα συνταγματική καί λοιπή νομοθεσία, ὀρθῶς ἑρμηνευομένη καί κατανοουμένη, οὐδόλως ἐμποδίζει τήν πλήρη ἐφαρμογήν τῆς ὅλης Πράξεως τοῦ 1928, ἡ ὁποία κατά πᾶσαν περίπτωσιν διέπει τάς σχέσεις τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ἡμῶν ὡς πρός τάς ἐπιτροπικῶς διοικουμένας
ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Ἐπαρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν Ἑλλάδι.
Εἰδικώτερον, ὁ Πατριαρχικός καί Συνοδικός Τόμος τοῦ σωτηρίου ἔτους 1850, διά τοῦ ὁποίου
ἐχορηγήθη ἡ αὐτοκεφαλία εἰς τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ὁρίζει ὅτι αὕτη θά
διοικῆται «κατά τούς θείους καί ἱερούς κανόνας ἐλευθέρως καί ἀκωλύτως ἀπό πάσης κοσμικῆς ἐπεμβάσεως». Ἀτυχῶς κατά τήν ὑπέρ τά 150 ἔτη ἱστορίας τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος περίοδον δέν ἔλειψαν αἱ κοσμικαί ἐπεμβάσεις εἰς τήν διοίκησιν αὐτῆς, λύπην δέ προξενεῖ εἰς τόν μελετῶντα τήν ἱστορίαν τό γεγονός ὅτι πολλαί τῶν ἐπεμβάσεων αὐτῶν ἐπεζητήθησαν ὑπό ἐκκλησιαστικῶν παραγόντων. Ἀλλά καί δι᾿ ἐκείνας αἱ ὁποῖαι ἐπεβλήθησαν ὑπό κοσμικῶν
ἐξουσιῶν ἀπορίαν προξενεῖ ἡ πολλάκις παθητική ὑπό τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας καί
ἀδιαμαρτύρητος ἀποδοχή αὐτῶν. Ὡς ἐκ τούτου εὔλογος ὑπῆρξεν ἡ ἐνθουσιώδης ἀναγγελία ὑπό
τοῦ ἀειμνήστου προκατόχου Ὑμῶν κυροῦ Σεραφείμ εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον τῆς συμπεριλήψεως εἰς τό Σύνταγμα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους τῶν δύο Πατριαρχικῶν καί Συνοδικῶν κειμένων, ἤτοι τοῦ Τόμου τοῦ 1850 καί τῆς Πράξεως τοῦ 1928, διά τοῦ ἀπό κε´ Ἰουνίου 1975 καί
ὑπ᾿ ἀριθμόν Πρωτοκόλλου 593 γράμματος αὐτοῦ, διά τοῦ ὁποίου διεκήρυσσεν ὅτι «οὕτως, ἡ Συνταγματική κατοχύρωσις τῶν δύο Ἱερῶν Κειμένων, τερματίζει τό ἀρξάμενον ἀπό τό ἔτος 1833 ἐπιβλαβές καθεστώς τοῦ ἔξωθεν παρεμβατισμοῦ εἰς τά τῆς Ἐκκλησίας, ὡς κακῶς ἐγένετο καί
λάθρα συνετηρήθη μέχρις ἡμῶν, παρά τόν Τόμον τοῦ 1850, πρός ἄμετρον ζημίαν τῆς
ποιμαντορικῆς εὐθύνης αὐτῆς καί δέσμευσιν τῶν ἀναγκαίων καί σωστικῶν αὐτῆς πρωτοβουλιῶν, διά τήν σωτηρίαν τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ».
Σημειωτέον, ὅτι εἰς τήν συνέχειαν τοῦ γράμματός του ὁ ἀείμνηστος προκάτοχος τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος ἔκρινεν ἀναγκαίαν τήν ἐν παντί τήρησιν τῶν προδιαληφθέντων Τόμου καί
Πράξεως, γράφων ἐπί λέξει τά ἑξῆς: «Ἡμῖν δέ, τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς, πρόκειται καθῆκον θεῖον
καί ἱερόν, ὅπως διατάμωμεν καινήν ὁδόν συνδέσμου ἐν εἰρήνῃ Μητρός καί Θυγατρός Ἐκκλησίας,
ἐπί τῇ τηρήσει ἐπακριβῶς πάντων τῶν ὑπό τῶν θείων καί ἱερῶν κανόνων καί Πατριαρχικῶν καί Συνοδικῶν Πράξεων ὁριζομένων ἐν συνεργασίᾳ ἀγαστῇ καί ἀμοιβαίᾳ περιχωρήσει ἀγάπης καί ταπεινώσεως ἐν Χριστῷ».
Ἡ ἐκφραζομένη διά τοῦ ἀνωτέρω γράμματος πρόθεσις τηρήσεως «ἐπακριβῶς» ἀμφοτέρων τῶν Πατριαρχικῶν καί Συνοδικῶν Τόμου καί Πράξεως, καί δή «πάντων» τῶν ὑπ᾽ αὐτῶν ὁριζομένων, μαρτυρεῖ τήν ἐν ὥραις ἀνεπηρεάστου κρίσεως ἐκκλησιαστικήν πεποίθησιν περί τῆς γενικῆς
ἰσχύος αὐτῶν.
Δέν ἀπέχει δέ πολύ ὁ χρόνος, κατά τόν ὁποῖον καί ὑπό τῆς Ὑμετέρας φίλης Μακαριότητος ἐχαρακτηρίσθησαν τά κείμενα ταῦτα «ἱερώτατα καί τιμιώτατα καταστατικά», τοῦθ᾿ ὅπερ
σημαίνει ἔχοντα προτεραιότητα ἐφαρμογῆς διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἔναντι τῶν θύραθεν ἐντολῶν, ἔστω καί διά νόμων ἐκφραζομένων.
Ὅσον δέ ἀφορᾷ εἰς τάς ἀναφερομένας ἐν τῷ γράμματι Ὑμῶν «τροποποιήσεις» τῆς εἰρημένης Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως, ἡμεῖς οὐδεμίαν τοιαύτην τροποποίησιν γνωρίζομεν,
δεδομένου ὅτι πᾶσα Πατριαρχική καί Συνοδική Πρᾶξις τροποποιεῖται μόνον δι᾿ ὁμοίας ἰσοκύρου Πράξεως, μή ἐκδοθείσης ἐν προκειμένῳ, καί οὐχί δι᾿ ἀλληλογραφίας, ἡ ὁποία δέν ἔχει τήν ἰσχύν Πράξεως. Ἡ Πρᾶξις τοῦ 1928 δέν ἐτροποποιήθη, ὡς ἐλέχθη, καί ἰσχύει πλήρως, τό δέ δικαίωμα
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρός προσθήκην ἤ διαγραφήν ὑποψηφίων ἀπορρέει ἐκ τῆς
ἐννοίας τῆς ἐγκρίσεως, τῆς ὁποίας κατ᾿ οὐδέν ἐμποδίζεται ἡ ἄσκησις, ὡς δέν ἐμποδίζεται ἡ
ἄσκησις πλείστων ἄλλων κανονικῶν δικαιωμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μή προβλεπομένων ὑπό τῶν Πολιτειακῶν νόμων Κράτους τινός, ἀλλ᾿ ἀσκουμένων ὑπ᾿ αὐτοῦ διεκκλησιαστικῶς δυνάμει τῶν ἱερῶν κανόνων καί τῶν ἰσοδυνάμων κανονιστικῶν ρυθμίσεων.
Ἐξ ἑτέρου, ἀπορίαν καί θλῖψιν προκαλεῖ καί τό γεγονός, ὅτι ἡ ὀφειλετική ἀπόφασις τῆς
Ἱεραρχίας τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὅπως ἀνακαλέσῃ τήν ἐσφαλμένην ἐγκύκλιον
περί τοῦ τρόπου μνημονεύσεως τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἐν ταῖς ἱεραῖς ἀκολουθίαις καί ἐπαναφέρῃ τόν τρόπον τῆς κατά παράδοσιν κανονικῆς μνημονεύσεως τοῦ
ἑκάστοτε Ἀρχιεπισκόπου (καί Πατριάρχου) τῶν ἐν Ἑλλάδι Ἐπαρχιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ
Πατριαρχείου ἐμφανίζεται ὡς παραχώρησις εἰς αἴτημα τῆς ἡμετέρας Μετριότητος καί ὡς
χειρονομία καλῆς θελήσεως, ἐνῷ τῇ ἀληθείᾳ πρόκειται περί ἀποκαταστάσεως τοῦ ὀρθοῦ καί κανονικοῦ τρόπου μνημονεύσεως, ὅν ὥριζε καί ἡ ἀπό α´ Νοεμβρίου 1928 Ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς
Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Τόν τρόπον τοῦτον μνημονεύσεως οὔτε πρόθεσιν οὔτε
δικαίωμα εἶχεν ὅπως τροποποιήσῃ ὁ κρατικός νομοθέτης, διότι ὁ τρόπος οὗτος ἀποτελεῖ σαφῶς
μέρος τῆς Θείας Λατρείας, τό τυπικόν καί τήν φρασεολογίαν τῆς ὁποίας οὐδείς νομοθέτης
δύναται νά ἀλλάξῃ.
Βαθύν πόνον καί μεγάλην θλῖψιν προεκάλεσεν ἐπίσης ἡμῖν τε καί πᾶσι τοῖς ἐνταῦθα ἡ
συμπερίληψις εἰς τό συναποσταλέν ἡμῖν Δελτίον Τύπου τῆς ς´ Νοεμβρίου τρέχοντος ἔτους τῆς
Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τῆς ἀνυποστάτου πληροφορίας ὅτι
ἡμεῖς προσωπικῶς ἀπό τοῦ ἔτους 1992 ἐπιδιώκομεν δῆθεν νά ἀσκήσωμεν διοικητικάς
ἁρμοδιότητας εἰς τάς ἐν Ἑλλάδι ἐκκλησιαστικάς ἐπαρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῶν ὁποίων ἡ ἐπιτροπική διοίκησις ἔχει ἀνατεθῆ διά τῆς Πράξεως τοῦ 1928 εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος. Ὡς ἀποδεικνύεται ἐκ πασῶν τῶν ἐπί μίαν καί πλέον δεκαετίαν ἐνεργειῶν καί δηλώσεων ἡμῶν, ἐπιδιώκομεν μόνον τήν πιστήν τήρησιν τῶν ἐπισήμων Πατριαρχικῶν καί Συνοδικῶν
Πράξεων, ὅταν μάλιστα βλέπωμεν ὅτι τό κῦρος καί ἡ ἰσχύς αὐτῶν ἀμφισβητεῖται, ὡς ἐπ᾽ ἐσχάτων. Ἐν πάσῃ δέ περιπτώσει, ἡ περί τοῦ ἀντιθέτου ἄποψις ἀποτελεῖ μεμονωμένως ὑποστηριχθεῖσαν
τοιαύτην κατά τήν συνεδρίαν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ
δέ ἀναφορά αὐτῆς ἐν τῷ Δελτίῳ Τύπου ἀποτελεῖ σημαντικόν σφάλμα, θῖγον δι᾿ ἀνακριβῶν
στοιχείων τήν ἀλήθειαν καί τό πρόσωπον ἡμῶν.
Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἐκφράζει τήν χαράν αὐτοῦ, διότι ἀνεγνωρίσθη ἡ ἰσχύς καί τό ἀμετάβλητον τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καθεστῶτος τῶν ἐν Ἑλλάδι Ἱερῶν Μητροπόλεων αὐτοῦ. Εὐελπιστεῖ ὅτι θά γίνῃ ὑπό πάντων κατανοητόν ὅτι ἡ πλήρης τήρησις τῶν κανονικῶς
τεθεσπισμένων εἶναι πάντοτε ὠφέλιμος καί συντελεῖ εἰς τήν εὐταξίαν τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων.
Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἑπομένως, ἀναμένει τήν ἐπαναποστολήν τοῦ καταλόγου
ἐκλεξίμων πρός ἔγκρισιν καί ἄσκησιν τῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ περί ἐγγραφῆς καί διαγραφῆς ὑποψηφίων. Τοῦτο ἔχει τό ἀνώτατον κανονικόν δικαίωμα ἐπί τῶν ἐν Ἑλλάδι ἐπαρχιῶν αὐτοῦ, ὡς
ἐκ τούτου δέ ἀποτελεῖ ἀπόλυτον κανονικόν δικαίωμα αὐτοῦ ἡ ἄνευ περαιτέρω διαδικασίας
ἐγγραφή εἰς τόν κατάλογον καί ἡ τυχόν διαγραφή ἐξ αὐτοῦ ὑποψηφίων. Ὅπως ἡ Μήτηρ
Ἐκκλησία δέν ἐπεμβαίνει εἰς κανονικάς ἁρμοδιότητας ἄλλων, οὔτε εἰσπηδᾷ εἰς ἀλλοτρίας δικαιοδοσίας, συμφώνως πρός τούς ἱερούς κανόνας, τό αὐτό ἀπαιτεῖ νά πράττουν καί οἱ ἄλλοι ὡς
πρός τάς ἰδίας αὐτῆς ἐπαρχίας. Εἰς οὐδένα ἐξεχώρησε τά κανονικά δικαιώματα ἐπί τῶν ἐν
Ἑλλάδι Ἐπαρχιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, οἱ ἐπιβουλευόμενοι δέ αὐτά ὑπόκεινται εἰς τάς προβλεπομένας ὑπό τῶν ἱερῶν κανόνων κυρώσεις. Ἄς ληφθοῦν ταῦτα ὑπ᾿ ὄψιν ὑπ᾿ ἐκείνων οἱ
ὁποῖοι ἀβασανίστως κρίνουν ὅτι τό καθεστώς τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ
1928 δέν στηρίζεται εἰς τούς ἱερούς κανόνας.
Ἀντιθέτως, ἡ πιστή τήρησις τῶν παραδεδομένων καί ἰσχυόντων, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν Ὅρων Ε´ , Ζ´ , Η´ καί Ι´ τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως, τῶν ὁποίων τήν τήρησιν
ἀξιοῖ τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, καί οἱ ὁποῖοι δέν ἐφηρμόσθησαν πάντοτε, ὡς θά ἔδει,
ἀνυψώνει τό κῦρος τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος παρά τῷ πιστῷ λαῷ, ἀλλά καί δίδει
εἰς αὐτήν τό δικαίωμα νά ἀπαιτῇ καί τόν παρά τοῦ Κράτους σεβασμόν τῶν ἱεροκανονικῶν
διατάξεων. Οὕτω θά καταπαύσῃ καί ὁ σάλος, ὅστις κλυδωνίζει τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ καί σκανδαλίζει τό πλήρωμα αὐτῆς, κατά τήν περί τούτου ἐκπεφρασμένην ἐν τῷ γράμματι Ὑμῶν ἐπιθυμίαν καί τῆς Ὑμετέρας Μακαριότητος.
Ἡ ὑποτίμησις, ἄλλωστε, τοῦ ρόλου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὅταν ἐπιχειρῆται ἀπό τῆς πλευρᾶς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἶναι πρᾶξις ἀδικαιολόγητος καί ἀκατανόητος, ἀποδοκιμάζεται δέ ὑπό τοῦ εὐσεβοῦς Ἑλληνικοῦ Λαοῦ.
Τά ὡς ἄνω γνωρίζοντες Ὑμῖν ἀπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, τελοῦμεν ἐν τῇ φιλαδέλφῳ προσδοκίᾳ
ὅτι ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά πεισθῇ κατόπιν βαθυτέρας μελέτης τοῦ θέματος ὅτι συμφέρει αὐτῇ τε καί τῇ Ἐκκλησίᾳ πάσῃ νά τίθενται οἱ ἱεροί κανόνες καί αἱ κανονικαί ρυθμίσεις
ὡς πρώτιστοι ρυθμισταί τῶν σχέσεων τῶν Ἐκκλησιῶν, ὡς ἡ μακραίων παράδοσις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀπαιτεῖ, νά τηρῶνται δέ οἱ ἀφορῶντες εἰς τήν Ἐκκλησίαν νόμοι, ἐφ᾿ ὅσον δέν
ἀντίκεινται εἰς τούς ἱερούς κανόνας, τήν πίστιν καί τήν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας, ἰδίᾳ ὅταν
ἀφοροῦν εἰς θέματα διά τά ὁποῖα ὁ νομοθέτης κανονικῶς οὐδεμίαν ἤ ἐλαχίστην δέον νά ἔχῃ
ἀνάμιξιν. Πολλῷ μᾶλλον ὅταν διά τῆς ἀρνήσεως τηρήσεως ὡρισμένων ἱεροκανονικῶν καί ἰσοδυνάμων Συνοδικῶν διατάξεων διακυβεύεται τό ὑπέρτερον τοῦ νομικοῦ ἱεροκανονικόν κῦρος
τῆς Ἀρχιερατικῆς ἐκλογῆς, τῆς ὁποίας ἡ διά λόγους κανονικούς μή ἀναγνώρισις θά ἔχῃ
σπουδαιοτέρας τῶν νομικῶν πνευματικάς συνεπείας.
Ἀναμένομεν, κατά ταῦτα, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά δηλώσῃ ὅτι σέβεται, ἀποδέχεται καί ἐφαρμόζει τήν Πατριαρχικήν καί Συνοδικήν Πρᾶξιν τοῦ 1928 ἐν τῷ συνόλῳ αὐτῆς, ἀντί νά
ὁδηγῇ τά πράγματα εἰς τήν αὐτοαναιρουμένην πρότασιν ἐπί τῶν δύο σημείων, εἰς τά ὁποῖα ὅ,τι ὁμολογεῖται εἰς τήν πρώτην φράσιν ἀναιρεῖται διά τῆς δευτέρας, τοὐτέστιν τελικῶς νά
εὑρισκώμεθα εἰς τό σημεῖον μηδέν. Πλέον συγκεκριμένως, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐμφανίζεται συναινετικῶς νά ἀναγνωρίζῃ τά δίκαια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀμέσως ὅμως τά
ἀμφισβητεῖ ἐπικαλουμένη τούς νόμους τοῦ Κράτους. Οὕτω: α)ἐνῷ «δηλοῖ καί αὖθις ὅτι σέβεται, ἀναγνωρίζει καί τηρεῖ τό διαμορφωθέν διά τῆς Πράξεως τοῦ 1928 καθεστώς», ὅπερ θετικόν,
ἀναιρεῖ τοῦτο εὐθύς ἀμέσως διά τῆς φράσεως «ὡς τοῦτο ἰσχύει μέχρι σήμερον, μέ πλήρη σεβασμόν ὡσαύτως τῶν διατάξεων τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου»· β)ἐνῷ δηλοῖ ὅτι «ὁ Κατάλογος τῶν πρός Ἀρχιερατείαν ἐκλογίμων θά ἀποστέλληται πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον πρός ἄσκησιν
ὑπ᾽ αὐτοῦ τῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ», ὅπερ ὡσαύτως θετικόν, αἴρει τοῦτο διά τῆς ἀκολουθούσης φράσεως «περί ὑποδείξεως ὑποψηφίων, μόνον διά τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῶν Νέων Χωρῶν, τηρουμένων τῶν διατάξεων τῶν ἄρθρων 17-22 τοῦ προμνησθέντος Καταστατικοῦ Χάρτου», διότι κρίνεται ὅτι τά ἐν λόγῳ ἄρθρα ἐπιβάλλουν τήν ἐπανέγκρισιν τῆς ἐγκρίσεως τοῦ Πατριαρχείου
ὑπό τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀξιοῖ ἅπαξ ἔτι τήν πιστήν τήρησιν τῆς Πατριαρχικῆς καί
Συνοδικῆς αὐτοῦ Πράξεως τοῦ 1928 ἐν τῷ συνόλῳ αὐτῆς, δηλοῖ δέ ὅτι ἐν ἀπευκταίᾳ καί
ἀδιανοήτῳ περιπτώσει τελέσεως κανονικῶν ψήφων πρός πλήρωσιν, κατά παράβασιν τῶν ὅρων
τῆς Πράξεως τοῦ 1928, τῶν χηρευουσῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας αὐτοῦ
δέν θά ἀναγνωρίσῃ τό ἀποτέλεσμα τῶν οὕτω γενομένων, ἅτινα ἀσφαλῶς θά ἔχουν σοβαράς συνεπείας.
Ἀλλά δι᾿ ἐλπίδος ἔχομεν ὅτι ἐν τέλει τό πνεῦμα τῆς συνέσεως θά πρυτανεύσῃ, καί ὁ ἀδιάρρηκτος λειτουργικός ἡμῶν δεσμός θά ὑπερισχύσῃ, διά νά φανῶμεν ἄξιοι τοῦ θείου θελήματος καί τῶν προσδοκιῶν τοῦ Γένους ἡμῶν καί ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος, ἡ ὁποία συνειδητῶς ἤ μή,
ἰδιαιτέρως σήμερον, προσβλέπει πρός τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὡς τήν Ἐκκλησίαν τῆς
σαρκωθείσης Ἀγάπης καί τῆς θείας καταλλαγῆς.
Ἐπί δέ τούτοις, περιπτυσσόμενοι τήν Ὑμετέραν Μακαριότητα φιλήματι ἁγίῳ, διατελοῦμεν μετά βαθείας ἀδελφικῆς ἀγάπης καί τιμῆς ἐξαιρέτου.
βγ´ Δεκεμβρίου α´
Τῆς Ὑμετέρας σεβασμίας Μακαριότητος
ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός
+ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος