Ἀριθμ. Πρωτ. 384

Μακαριώτατε καί Ἁγιώτατε Πάπα καί Πατριάρχα Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ λίαν ἀγαπητέ καί περιπόθητε ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Πέτρε, τήν Ὑμετέραν γερασμίαν Μακαριότητα ἀδελφικῶς ἐν Κυρίῳ κατασπαζόμενοι, ὑπερήδιστα προσαγορεύομεν.

Ἡ μακραίων κανονική παράδοσις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, διακηρυχθεῖσα δι᾽ ἀποφάσεων Οἰκουμενικῶν ἤ Τοπικῶν Συνόδων καί βεβαιωθεῖσα διά τῆς ἀείποτε συνεποῦς Ἐκκλησιαστικῆς πράξεως, ἀποτελεῖ τό ἀμετάθετον κριτήριον τῆς ὑγείας τῶν εὐσχημόνων σχέσεων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός ἀλλήλας ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῆς πίστεως καί τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης. Οὕτως, οἱαδήποτε παρέκκλισις ἐκ τῆς καθιερωμένης κανονικῆς παραδόσεως εἰσῆγε πάντοτε μείζονα ἤ ἐλάσσονα ἀνωμαλίαν ὄχι μόνον εἰς τήν εὔρυθμον λειτουργίαν τῶν σχέσεων αὐτῶν, ἀλλά καί εἰς αὐτήν ταύτην τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, διότι τά τε μείζονα καί τά ἐλάσσονα κριτήρια τῆς ἐσωτερικῆς εὐταξίας αὐτῆς ἔχουν ἄμεσον ἤ ἔμμεσον ἀναφοράν εἰς αὐτήν ταύτην τήν φύσιν ἤ τήν πραγματοποίησιν τῆς ἐν τῷ κόσμῳ πνευματικῆς ἀποστολῆς τῆς Ἐκκλησίας. Τοῦτο συνάγεται περιτράνως ἐκ τῆς δισχιλιετοῦς ἱστορικῆς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας καί βεβαιοῦται διά τε τῆς διατυπώσεως καί διά τῆς ἐν τῇ πράξει ἐφαρμογῆς τῶν Ἱερῶν Κανόνων.

Ὑπό τό πνεῦμα τοῦτο, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ἐν τῇ ὀφειλετικῇ μερίμνῃ αὐτοῦ διά τήν ὑπεράσπισιν τῆς Ὀρθοδόξου κανονικῆς τάξεως, προέβαλε πάντοτε τοῖς ἐγγύς καί τοῖς μακράν τάς θεμελιώδεις ἀρχάς αὐτῆς πρός ἔλεγχον τῶν ἐπικινδύνων διά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας περιστασιακῶν παρεκκλίσεων ἤ συγχύσεων. Οὕτως, ἡ ἔξωθεν εἰσαχθεῖσα κατά τούς νεωτέρους χρόνους ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ ἐπικίνδυνος σύγχυσις μεταξύ τοῦ κανονικοῦ κριτηρίου τῆς αὐστηρᾶς ἐδαφικῆς περιγραφῆς τῶν Ἐκκλησιαστικῶν δικαιοδοσιῶν καί τῆς ἐκκοσμικευμένης ἰδεολογίας τῆς ἐθνοκεντρικῆς Ἐκκλησίας, πλήξασα σοβαρῶς τήν εὔρυθμον καί κατά τούς κανόνας Ἐκκλησιαστικήν λειτουργίαν τῶν διορθοδόξων σχέσεων, ἀπεδοκιμάσθη ὡς σοβαρά Ἐκκλησιολογική παρέκκλισις ὑπό τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει συγκληθείσης Μεγάλης Συνόδου (1872). Ἡ ἀπόφασις αὕτη ἀποτελεῖ τήν αὐθεντικήν ἑρμηνείαν τῶν ἀρχῶν τῆς Ὀρθοδόξου κανονικῆς παραδόσεως διά τε τάς ὀργανωτικάς δομάς καί διά τάς πρός ἀλλήλας σχέσεις τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, διό καί ἡ διαλεκτική μεταξύ τῆς ὑπό τῆς κρατικῆς ἐξουσίας ὁριζομένης νομιμότητος καί τῆς ὑπό τῆς Ἐκκλησίας προασπιζομένης κανονικότητος ὑπῆρξε καίριον ζήτημα, μετ᾽ ὀδυνηρῶν πολλάκις προεκτάσεων, εἰς τήν ζωήν τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.

Ἡ σύγχυσις αὕτη ὑπόκειται καί εἰς τήν προσφάτως προκύψασαν, ὡς μή ὤφελεν, ἔντασιν εἰς τάς σχέσεις τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μετά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, λόγῳ κυρίως τῆς αὐθαιρέτου καί προκλητικῆς ἀμφισβητήσεως ὑπ᾽ αὐτῆς τῶν ἐν ταῖς Ἐπαρχίαις τῆς Βορείου Ἑλλάδος κανονικῶν δικαιωμάτων αὐτοῦ, ἅτινα κατωχυρώθησαν συναινετικῶς διά τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928. Ἡ τοιαύτη συναινετική καί ὑπό συγκεκριμένους ὅρους Ἐκκλησιαστική ρύθμισις, ὑπαγορευομένη ἔκ τε τῶν ἀπαραγράπτων κανονικῶν δικαιωμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν ταῖς ἐπαρχίαις ταύταις καί ἐκ τῆς Ἑλληνοτουρκικῆς συμφωνίας διά τήν ἀνταλλαγήν τῶν πληθυσμῶν τῆς Ἀνατολικῆς Θρᾴκης, τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί τοῦ Πόντου, ἀφεώρα ρητῶς εἰς τήν ἐπιτροπικήν ἀνάθεσιν εἰς τήν ἐπονομασθεῖσαν «Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος», ἤτοι εἰς Ἐκκλησιαστικήν ἑνότητα διάφορον τῆς «Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος», μόνης τῆς διοικήσεως καί μόνον διά τά ἐπί μέρους τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τῶν ὁποίων ἡ ἐδαφική περιφέρεια ἐνεσωματώθη εἰς τό Ἑλληνικόν Κράτος, ἕνεκα τῆς τότε διαμορφωθείσης ἐκρύθμου καταστάσεως, φυλασσομένου ἀπαραμειώτου τοῦ ἐν αὐταῖς «ἀνωτάτου κανονικοῦ δικαιώματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου».

Ὅθεν, ἡ ἀπό τῆς ἀναρρήσεως εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν ἐμμονή τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν εἰς τήν αὐθαίρετον καί προκλητικήν ἄμεσον ἤ ἔμμεσον ἀμφισβήτησιν τοῦ ἀνωτάτου τούτου κανονικοῦ δικαιώματος τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ὡς τοῦτο ὁρίζεται διά τῶν δέκα ὅρων τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928, προεκάλεσεν εὐλόγως τάς ἐπανειλημμένας παρεμβάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου διά τήν ἀποτροπήν τῶν λόγῳ καί ἔργῳ ἐνεργουμένων ἀντικανονικῶν αὐτοῦ πράξεων. Δυστυχῶς, αἱ ὑπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας γενόμεναι ἐν ἀγάπῃ πολλῇ προτροπαί καί ὑποδείξεις διά τόν ὀφειλετικόν σεβασμόν τῶν ὅρων τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως ὄχι μόνον προκλητικῶς ἠγνοήθησαν, ἀλλά καί σκοπίμως ἐχρησιμοποιήθησαν ὑπό τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν διά τήν πρόκλησιν συγχύσεως καί τήν δημιουργίαν τῶν προϋποθέσεων αὐθαιρέτου ἐνσωματώσεως τῶν Ἐπαρχιῶν τούτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τήν ἀπόλυτον κανονικήν δικαιοδοσίαν τῆς Ἁγιωτάτης Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τοῦθ᾿ ὅπερ ἀποτελεῖ παραβίασιν τῆς Ὀρθοδόξου κανονικῆς τάξεως καί ἀντικανονικήν εἰσπήδησιν εἰς ἄλλην Ἐκκλησιαστικήν δικαιοδοσίαν.

Οὕτως, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, ἐξαντληθεῖσα παρακελευομένη τά τῆς εἰρήνης καί τῆς κανονικῆς τάξεως, δέν ἠδύνατο πλέον νά ἀνεχθῇ τήν ὑπό τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν ἄρνησιν τῆς ἐφαρμογῆς τῶν Ὅρων τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928, δι᾿ ἧς ἀνετίθετο τῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἑλλάδος Ἐπιτροπικῶς ἡ ἐν τοῖς ἐπί μέρους διοίκησις καί μόνον τῶν Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν Βορείῳ Ἑλλάδι, διό καί ἀπεφάσισε τήν σύγκλησιν εὐρείας συνθέσεως Μείζονος Ἁγίας καί Ἱερᾶς Ἐνδημούσης Συνόδου πρός ἀντιμετώπισιν τῆς συνεχῶς ἐντεινομένης κρίσεως διά τῆς λήψεως τῶν ὑπό τῶν Ἱερῶν Κανόνων προβλεπομένων μέτρων. Αἱ ληφθεῖσαι ἀποφάσεις ἀποτελοῦν ὑστάτην ἔκκλησιν διά τήν συμμόρφωσιν τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν πρός τά ὡς ἄνω, συμφώνως καί πρός τό πνεῦμα τῆς σχετικῆς ἐκκλήσεως τῆς Ὑμετέρας προσφιλοῦς Μακαριότητος καί τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ. Εἰρηναίου, ἵνα μή τό κακόν χεῖρον γένηται, ἔχουν δ᾿ ὡς ἀκολούθως:
α) θεωροῦμεν ἀκύρους μέν τάς κατά παράβασιν τῶν συγκεκριμένων Ὅρων τῆς Πράξεως τῆς 4ης Σεπτεμβρίου τοῦ 1928, καί συνεπῶς ἀντικανονικῶς, δι᾽ ὑπερορίων πράξεων ἐν ἀλλοτρίᾳ δικαιοδοσίᾳ, γενομένας ἐσχάτως ἐκλογάς καί μεταθέσεις, χηρευούσας δέ εἰσέτι τάς Ἱεράς Μητροπόλεις Θεσσαλονίκης, Ἐλευθερουπόλεως καί Σερβίων καί Κοζάνης·
β) ἀποφασίζομεν ἐν ἀφάτῳ θλίψει καί ὀδύνῃ τήν διακοπήν τῆς κοινωνίας μετά τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν κ. Χριστοδούλου, διαγραφομένου ἀπό τῶν Διπτύχων τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καί μή δυναμένου κοινωνεῖν μεθ᾽ ἡμῶν ἔν τε τῇ λατρείᾳ καί ἐν τῇ διοικήσει, καί μετά τῶν ὑπαγομένων τῇ ἡμετέρᾳ Ἐκκλησίᾳ κληρικῶν καί μοναχῶν·
γ) συνιστῶμεν τοῖς τοιουτοτρόπως «ψηφισθεῖσιν» ἵνα μή ἀναλάβωσι τάς ἡμετέρας ἐπαρχίας, ἄλλως θά διακοπῇ καί ἡ μετ᾽ αὐτῶν κοινωνία·
δ) παρακαλοῦμεν θερμῶς τήν Ἔντιμον Ἑλληνικήν Πολιτείαν ἵνα μή συμπράξῃ εἰς τήν κατάλυσιν τῆς κανονικῆς τάξεως διά τῆς ἐκδόσεως τῶν σχετικῶν Προεδρικῶν Διαταγμάτων ἀναγνωρίσεως τῶν ἐκλεγέντων ὡς νομίμων Μητροπολιτῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων δι᾽ ἅς ἀντικανονικῶς ἐξελέγησαν·
ε) ἐκφράζομεν τήν ἐντονωτάτην δυσαρέσκειαν καί λύπην τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τοῖς συμπράξασιν εἰς τάς «χειροτονίας» τῶν οὑτωσί ἐκλεγέντων, εὐαρίθμοις εὐτυχῶς, Ἱεράρχαις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου· καί
ς) καθιστῶμεν γνωστόν ὅτι ἐν περιπτώσει συνεχίσεως τῆς τοιαύτης κανονικῆς ἀνωμαλίας, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον θά ἀναγκασθῇ νά προβῇ εἰς τήν ἄρσιν τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ 1928.

Μακαριώτατε,

Ὑπό τό πνεῦμα τοῦτο, στοιχοῦντες τῇ ἀείποτε κρατησάσῃ κανονικῇ τάξει ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ, ἀποστέλλομεν Ὑμῖν ὀφειλετικῶς τό πλῆρες κείμενον τῆς ληφθείσης ἀποφάσεως πρός ἄμεσον πληροφόρησιν διά τά καθ᾿ Ὑμᾶς, ἔχομεν δέ δι᾿ ἐλπίδος ὅτι καί Ὑμεῖς τό αὐτό φρονεῖτε περί τοῦ κύρους τῶν Ἱερῶν Κανόνων εἰς τήν καθ᾿ ὅλου λειτουργίαν τῶν πρός ἀλλήλας σχέσεων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἵνα διά τῆς τῶν πάντων συνδρομῆς ἀναδεικνύηται πληρέστερον ἡ ἀρραγής ἑνότης τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἡ ἀξιόπιστος μαρτυρία αὐτῆς εἰς τόν σύγχρονον κόσμον.

Ἐπί δέ τούτοις, περιπτυσσόμενοι καί αὖθις τήν Ὑμετέραν φίλην Μακαριότητα φιλήματι ἀδελφικῷ, διατελοῦμεν μετά βαθείας τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης καί τιμῆς ἐξιδιασμένης.

βδ´ Μαίου θ´
Τῆς Ὑμετέρας γερασμίας Μακαριότητος
ἀγαπητός ἐν Χριστῷ ἀδελφός
+ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος

Παρόμοιον ἀπεστάλη εἰς πάσας τάς κατά τόπους ἀδελφάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας.