Ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης Ἄνθιμος Ζ´, κατὰ κόσμον Ἄγγελος Τσάτσος, ἐγεννήθη τὸ 1832 (1828) εἰς τὸ χωρίον Πλησιβίτσα τῶν Φιλιατῶν τῆς Ἠπείρου, ἔνθα εἶχον καταφύγει οἱ εἰς ἐπιφανῆ οἰκογένειαν ἀνήκοντες εὔποροι γονεῖς του Χριστόδουλος καὶ Ἑλένη ἐξ Ἰωαννίνων. Μετὰ δωδεκαετῆ περιπλάνησιν, οἱ γονεῖς του ἐγκατεστάθησαν καὶ πάλιν ἀργότερον εἰς τὰ Ἰωάννινα. Ὁ Ἄγγελος ἐσπούδασεν εἰς τὴν ζωσιμαίαν σχολὴν καὶ εἰργάσθη πλησίον τοῦ πατρός του ἐπαγγελλομένου τὸν ἔμπορον. Ἀλλ᾽ ἔχων οὗτος ἔφεσιν πρὸς τὰ ἐκκλησιαστικὰ προσελήφθη παρὰ τοῦ τότε μητροπολίτου Ἰωαννίνων Παρθενίου (1854-1869), ὅστις τὸν ἐχειροτόνησε διάκονον, μετονομασθέντα εἰς Ἄνθιμον. Τὸ 1856 ὁ διάκονος Ἄνθιμος Τσάτσος εἰσῆλθεν εἰς τὴν Θεολογικὴν Σχολὴν τῆς Χάλκης, ἐξ ἧς ἀπεφοίτησε τὸ 1861 «ἀριστοβάθμιος», συνταξιώτην ἔχων τὸν Ἰωακεὶμ Δ´ Κρουσουλούδην, οἰκουμενικὸν πατριάρχην χρηματίσαντα. Διήκουσε μαθήματα καὶ εἰς τὸ ἐν Ἀθήναις Καποδιστριακὸν πανεπιστήμιον.
Ἐπιστρέψας τὸ 1861 εἰς τὰ Ἰωάννινα ὑπηρέτησε παρὰ τὴ ἱ. μητροπόλει ὡς ἱεροκήρυξ, ἐπεδόθη δὲ εἰς μελέτας καὶ τὸ συγγραφικὸν ἔργον. Συνέγραψε τότε μελέτην ἀναιρετικὴν τῶν δοξασιῶν τοῦ Ρενάν, μὲ τίτλον «Ἡ Θεότης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποδεικνυομένη ἐκ τε τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τῶν Θείων Πατέρων», Ἀθ., 1865. Μετὰ τὴν ἐμφάνισιν τῆς μελέτης ταύτης διωρίσθη καθηγητὴς τῶν θρησκευτικῶν εἰς τὴν ζωσιμαίαν σχολὴν καὶ εἰς τὸ κεντρικὸν ἐν Ἰωαννίνοις παρθεναγωγεῖον.
Τὴν 14ην Ἰουνίου 1869, γνώμη καὶ προτάσει τοῦ Ἰωαννίνων Σωφρονίου (Χρηστίδου), ἐξελέγη ὑπὸ τῆς ἱ. συνόδου τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἐπίσκοπος Παραμυθίας, χειροτονηθεὶς εἰς τὰ Ἰωάννινα, πρεσβύτερος κατ᾽ ἀρχάς, καὶ τὴν 13ην Ἰουλίου 1869 ὑπὸ τοῦ ὡς ἄνω ἀρχιερέως ἐπίσκοπος. Τὴν 15ην Ὀκτωβρίου 1877 προήχθη εἰς τὴν μητρόπολιν Αἴνου. Δὶς (1886, 8) κατηγορήθη εἰς τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον, ἀλλὰ καὶ τὰς δυὸ φορὰς φαίνεται ὅτι ἐδικαιώθη. Ἐπὶ τῆς πατριαρχείας Ἰωακεὶμ Δ´ (1884-6) ἐκλήθη μέλος τῆς ἱ. συνόδου καὶ παρέμεινεν εἰς τὴν θέσιν ταύτην καὶ ἐπὶ τῆς πατριαρχείας Διονυσίου Ε´ (1887-1891), ὅτε συμπληρώσας τὰ συνοδικά του καθήκοντα (1886-8) ἐπέστρεψεν εἰς τὴν ἕδραν αὐτοῦ. Ἐπὶ τῶν ἡμερῶν του παρεχωρήθησαν ὑπὸ τοῦ πατριαρχείου ἐκκλησιαστικῶς εἰς τὴν μητρόπολίν του τὸ Δεδέ-αγάτς, αἱ Φέρραι καὶ ἄλλα χωρία.
Τὴν 15ην Ὀκτωβρίου 1888 μετετέθη εἰς τὴν μητρόπολιν Ἀγχιάλου, ἐξ ἧς ἐπαύθη, ὡς λέγεται εἰς τὸ ὑπόμνημα τοῦ διαδεχθέντος αὐτὸν Ἀγχιάλου Σωφρονίου, «Τοῦ εἰς αὐτὴν μετατεθέντος μητροπολίτου κυρίου Ἀνθίμου παυθέντος» (17 Νοεμβρίου 1888)1. Κατὰ τὸν Γ. Παπαδόπουλον, φέρεται ὡς «μὴ δεξάμενος τὴν θέσιν ταύτην». Ἀδείᾳ ἐκκλησιαστικῇ ἐγκατέστη εἰς τὰ Ἰωάννινα, ἔνθα ἰδιώτευεν ὑπομένων πολλὰς στερήσεις. Παρέσχε τὴν συνεργασίαν του εἰς τὸν Ἰωαννίνων Γρηγόριον. Συνέγραψε τότε ὁμιλίας-ἑρμηνείαν εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον, τὰς ὁποίας ἐξέδωκεν ὑπὸ τὸν τίτλον «Ὁδηγὸς Εὐσεβείας, ἤτοι ἑκατὸν περίπου ὁμιλίαι εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον ἐποικοδομητικαὶ εἰς πίστιν καὶ εὐσέβειαν πάσης χριστιανικῆς οἰκογενείας», 2 τ., ΚΠ, Πατριαρχικὸν Τυπογραφεῖον, 1893. Ἐλθὼν εἰς τὴν πόλιν ἡμῶν, ἐπεμελήθη τῆς ἐκδόσεως ταύτης.
Τὴν 15ην Ἰουλίου 1893 ἐξελέγη ἀπὸ πρώην Ἀγχιάλου μητροπολίτης Κορυτσᾶς, τῆς ὁποίας τοὺς Χριστιανοὺς εὗρε διϊσταμένους. Τὴν δὲ 21ην Ἰουλίου 1894 μετετέθη εἰς τὴν μητρόπολιν Λέρου καὶ Καλύμνου. Ἐκ τῆς βασιλευούσης ἀνεχώρησε διὰ τὴν νέαν ἐπαρχίαν του τὴν 22αν Ὀκτωβρίου 1894, ἀλλὰ λόγῳ ἀτυχήματος κατὰ τὸ ταξίδιόν του, ὅτε ἔπεσαν ἐν Σμύρνῃ εἰς λέμβον τινὰ καὶ ἐξήρθρωσε τὸν πόδα του παραμείνας κλινήρης ἐπὶ ἕνα μῆνα, ἔφθασεν ἠργοπορημένος ἐκεῖ.
Τὴν 20ήν Ἰανουαρίου 1895 ὁ ἀπὸ Λέρου καὶ Καλύμνου Ἄνθιμος Ζ´ ἐξελέγη οἰκουμενικὸς πατριάρχης. Μετὰ τὴν παραίτησιν τοῦ Νεοφύτου Η´ (25 Ὀκτωβρίου 1894), τὴν ὁποίαν διενήργησαν οἱ Ἰωακειμικοί, τοποτηρητὴς τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου ὡρίσθη τὴν ἑπομένην 26ην Ὀκτωβρίου 1894 ὁ Προύσης Ναθαναήλ, Ἰωακειμικῶν φρονημάτων. Οἱ Ἰωακειμικοὶ εἶχον διὰ πρώτην φορὰν τὴν πλειοψηφίαν εἰς τὰ δυὸ σώματα, θαρρυθέντες ὑπὲρ τὸ δέον δὲν ἐπολιτεύθησαν, κατὰ τὸ τρίμηνον διάστημα τῆς μεσοπατριαρχείας, μετὰ πολλῆς τῆς συνέσεως. Κατὰ τὴν α´ συνεδρίαν τῆς ἐκλογικῆς συνελεύσεως τὴν Κυριακὴν 15 Ἰανουαρίου 1895 κατηρτίσθη ὁ κατάλογος τῶν ὑποψηφίων ἐξ 28 προσώπων καὶ ὑπεβλήθη εἰς τὴν ὑψηλὴν πύλην. Ἐκ τοῦ καταλόγου ἐξηρέθησαν 7 πρόσωπα, οἱ μητροπολίται Καισαρείας Ἰωάννης, Ἡρακλείας Γερμανός, Δέρκων Καλλίνικος, Ἀδριανουπόλεως Κύριλλος, Ἰωαννίνων Γρηγόριος, Σμύρνης Βασίλειος καὶ Αἴνου Λουκᾶς. Κατὰ τὴν β´ συνεδρίαν τῆς ἐκλογικῆς συνελεύσεως, παρόντων 85 μελῶν ἐξ ὧν οἱ 15 μητροπολῖται καὶ οἱ 70 λαϊκοί, ἐπεβλήθη τὸ τριπρόσωπον ψηφοδέλτιον τῆς Ἰωακειμικῆς παρατάξεως, ἐκ τῶν πρώην ΚΠόλεως Ἰωακεὶμ Γ´ (67), Λέρου καὶ Καλύμνου Ἀνθίμου (62) καὶ Δρυϊνουπόλεως Γρηγορίου (59). Μετὰ τοῦ Ἰωακεὶμ Γ´ ἐτέθησαν ἱεράρχαι τῆς γ´ γραμμῆς, ὁ Ἄνθιμος, Ἰωακειμικὸς καὶ ὁ Δρυϊνουπόλεως. Κατὰ τὴν ἐν τῷ ναῷ ψηφοφορίαν οἱ ἀντιιωακειμικοὶ ἱεράρχαι μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Ἡρακλείας Γερμανόν, παρακινηθέντες νὰ ρίψωσι τὴν ψῆφον αὐτῶν εἰς πάντα ἄλλον ἐκτὸς τοῦ Ἰωακεὶμ Γ´, ἀνέδειξαν πατριάρχην τὸν ἀπὸ Λέρου καὶ Καλύμνου Ἄνθιμον (9) Ζ´, τοῦ πατριάρχου Ἰωακεὶμ Γ´, λαβόντος μόνον 6 ψήφους. Μόλις ἠκούσθη τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἐκλογῆς εἰς τὸν πατριαρχικὸν ναὸν συνέβησαν θλιβερὰ γεγονότα.
«Ἀφοῦ ἀνέθορεν ἐκ τῆς κάλπης τὸ ὄνομα Ἀνθίμου του Ζ´, ὁ πάνσεπτος πατριαρχικὸς ναὸς μετεβλήθη δυστυχῶς εἰς καπηλεῖον ὀργιαστῶν, διότι ἱκανοὶ τῶν ἀντιφρονούντων τὴ ἱεραρχικὴ πλειονοψηφία παροξυνθέντες ἐκ τοῦ ἐκλογικοῦ ἀποτελέσματος ἐξερράγησαν εἰς ὕβρεις κατὰ τῶν ἐννέα ἱεραρχῶν τῶν ψηφοφορησάντων ὑπὲρ τοῦ Ἀνθίμου, δύο δὲ μεγάτιμοι ἄλλως ὁμογενεῖς ἀπετόλμησαν ἐν ἀγανακτήσει φρικτὴ ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ βήματος τῆς ἀκροπόλεως τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐξ ἧς τοσαῦτα κατὰ Λατίνων καὶ Βουλγάρων ἠκούσθησαν κατὰ καιροὺς ἀναθέματα, νὰ κραυγάσωσιν ἀσεβῶς «Ζήτω ὁ Πάπας», «Ζήτω ὁ Ἔξαρχος» !!!
«Εἶναι ἀφάνταστον τὸ τί ἐπηκολούθησεν, ἅμα τὴ ἐκφωνήσει τοῦ ὀνόματος τοῦ νέου Πατριάρχου. Ἀραί, ἀποδοκιμασίαι καὶ βλασφημίαι ἀκόμη ἐδόνησαν τοὺς θόλους τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ. Καταβιβάζεται βιαίως ἐκ τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Θρόνου ὁ Τοποτηρητὴς Προύσης Ναθαναήλ, ἐνῶ ταυτοχρόνως ὁμὰς Ἰωακειμικῶν ὁρμᾶ εἰς τὸ Ἱερὸν Βῆμα, ἀποφασισμένη νὰ συλλάβῃ καὶ κακοποίηση τὸν δράστην τῆς διαψεύσεως τῶν ἐλπίδων της, τὸν Ἡρακλείας Γερμανόν, ὅστις καὶ διεσώθη διὰ τῆς μικρᾶς θύρας αὐτοῦ καὶ τῆς διόδου τοῦ κωδωνοστασίου εἰς τὴν Μ. Πρωτοσυγκελλίαν». Ἐπιτροπὴ τῶν δύο σωμάτων ἐκ τῶν μητροπολιτῶν Αἴνου Λουκᾶ καὶ Δυρραχίου Βησσαρίωνος ἀνεχώρησεν ἐκ τῆς πόλεως τὴν Τρίτην 1ην Φεβρουαρίου 1895 διὰ τοῦ πλοίου «Χίος» τῆς ἑταιρείας Κουρτζῆ καὶ ἔφθασεν εἰς τὴν Κάλυμνον τὴν 3ην Φεβρουαρίου, Παρασκευήν. Ὁ πατριάρχης ἀνεχώρησεν ἐκ Καλύμνου τὴν 4ην Φεβρουαρίου 1895, ἡμέραν Σάββατον καὶ ἔφθασεν εἰς τὴν ἕδραν του, μετὰ τρικυμιῶδες ταξίδιον, τὴν Δευτέραν 6ην ἰδίου μηνός. Τὴν 11ην Φεβρουαρίου 1895, ἡμέραν Σάββατον, ἐγένετο ἡ παρουσίασις τοῦ πατριάρχου πρὸ τοῦ σουλτάνου καὶ ἡ ἐγκαθίδρυσις αὐτοῦ εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον.
Τὴν ράβδον, ἀντὶ τοῦ ἀσθενοῦντος ἢ μᾶλλον διὰ λόγους προνοίας ἀπουσιάζοντος Ἡρακλείας Γερμανού, ἐπέδωκεν εἰς τὸν πατριάρχην ὁ Καισαρείας Ἰωάννης.
Ὁ πατριάρχης Ἄνθιμος Ζ´ ἐτιμήθη ὑπὸ τοῦ σουλτάνου Χαμὶτ Β´ διὰ τοῦ παρασήμου Ὀσμανιὲ ἀδαμαντοκολλήτου.
Ὁ πατριάρχης ἐκήρυττεν ἀπὸ τοῦ πατριαρχικοῦ ἄμβωνος. Ὥρισε δὲ τακτικὸν ῖεροκήρυκα τοῦ ναοῦ τούτου τὸ α´ τὸν γενικὸν ἱεροκήρυκά τῆς Μ. Ἐκκλησίας ἀρχιμ. Γρηγόριον Κωνσταντινίδην. Εἰς τὴν μ. πρωτοσυγκελλίαν διώρισεν ὡς τοποτηρητὴν τὸν ἔμπιστον αὐτοῦ συμπολίτην μητροπολίτην Λιτίτσης Βασίλειον. Κατὰ Ἰούνιον 1895 προεβιβάσθησαν αἱ τέως ἐπισκοπαὶ α´) Παραμυθίας καὶ Φιλιατῶν καὶ β´) Βελλᾶς καὶ Κονίτσης εἰς μητροπόλεις.
Εἰς τὴν ἐγκύκλιον τοῦ πάπα Λέοντος ΙΓ´, τὴν ἀναφερομένην εἰς τοὺς Ὀρθοδόξους (1894), ὁ Ἄνθιμος Ζ´ ἀπήντησε τὸ 1895 διὰ τῆς ἀντεγκυκλίου αὐτοῦ, ἑνὸς σπουδαίου ἐγγράφου συνταχθέντος κατ᾽ ἀρχὰς ὑπὸ τοῦ Γερμανοῦ Καραβαγγέλη καὶ ὑποστάντος τροποποιήσεις τινας ὑπὸ ἐνίων ἀρχιερέων, τοῦ Νικομηδείας Φιλόθεου, Σμύρνης Βασιλείου καὶ Φιλαδελφείας Στεφάνου, ἐγκριθέντος δὲ ἀπὸ τῆς ἱ. συνόδου. Αὕτη μετεφράσθη καὶ εἰς τὰς γλώσσας ρωσσικήν, γαλλικήν, ἀγγλικὴν καὶ γερμανικήν, ἐμφανισθεῖσα εἰς πλείονας τῆς μιᾶς ἐκδόσεις.
Ἐπὶ τῆς πατριαρχείας του ἐκτίσθη, διὰ δωρεὰς τοῦ Παύλου Στεφάνοβικ τὸ νέον κτίριον τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, τοῦ ὁποίου τὰ ἐγκαίνια ἐτελέσθησαν τὴν 6ην Ὀκτωβρίου 1896. Πατριαρχικὴ ἀντιπροσωπεία ἐκ τῶν μητροπολιτῶν Νικομηδείας Φιλόθεου, Ἀγχιάλου Βασιλείου καὶ τῶν Μιχαὴλ Κλεοβούλου καὶ Ἀποστόλου Χριστοδούλου ἀντεπροσώπευσε τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον εἰς τὰς τελετὰς τῆς στέψεως τοῦ τσάρου τῆς Ρωσσίας Νικολάου Β´ τὸ 1896. Ὁ τσάρος παρεσημοφόρησε τὸν οἰκουμενικὸν πατριάρχην Ἄνθιμον Ζ’ διὰ τοῦ ἀνωτάτου παρασήμου τοῦ λευκοῦ ἀετοῦ καὶ τὴν πατριαρχικὴν ἀντιπροσωπείαν δι᾽ ἀναλόγων παρασήμων.
Ὁ Ἄνθιμος Ζ´, ὅστις καθ᾽ ὅλον τὸν βίον αὐτοῦ ἧτο Ἰωακειμικός, μόλις ἀνῆλθεν εἰς τὸν θρόνον ἤλλαξε τακτικήν. Κατὰ τὸν Κ. Π. Σπανούδην,
«Πράγματι Ἄνθιμος ὁ Ζ´, παρ᾽ ἐλπίδα ἀναδειχθεὶς Πατριάρχης καὶ μεθυσθεὶς ἐκ τῆς ἀνελπίστου ταύτης ἐπιτυχίας, ἐλησμόνησε ταχέως τὰς ἀρχὰς ἃς ἐπρέσβευεν. Χωρὶς δὲ ποσῶς νὰ σεβασθῇ τὸ τε παρελθὸν καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν ἐξετράπη, ἀμέσως μὲν εἰς ἐπιτήδειον, εἰς φανερὸν δὲ βραδύτερον κατὰ τῶν Ἰωακειμικῶν πόλεμον, φρονῶν ὅτι, ἀφοῦ ἅπαξ ἀνῆλθεν εἰς τὸ ὕπατον ἀξίωμα, ἧτο καὶ ὁ πάντων πρὸς τοῦτο καταλληλότατος». Τὰ ἴδια λέγει καὶ ὁ Νικηφόρος Γλυκᾶς, καὶ οὗτος Ἰωακειμικὸς ὡς ὁ Σπανούδης.
«Μετὰ τὴν ἐκλογὴν τοῦ ἔπαυσεν ὧν ὡς πρότερον Ἰωακειμιστής, εἶναι Ἄνθιμος καὶ θέλει τοὺς περὶ αὐτὸν ἀνθιμιστάς. Καλὰ ἔλεγεν ὁ εὐλογημένος ὁ Δυρραχίου ὅτι θέλει νὰ σχηματίσῃ τρίτον κόμμα ἰδικόν του, καὶ ἡμεῖς ἐβαυκαλιζόμεθα φρονοῦντες ὅτι ἔχομεν πατριάρχην τῶν ἀρχῶν τοῦ Ἰωακείμ. Ἠπατήθημεν ἀπάτην δεινήν! Τὸ κατ᾽ ἐμέ, καθὼς δεικνύουσιν αἱ προηγηθεῖσαι σημειώσείς μου, ἐδυσπίστουν πολύ, ἀλλ᾽ οἱ λεγόμενοι Ἰωακειμισταὶ προσεπάθησαν νὰ μὲ καθησυχάσωσιν, ἐτόλμησαν μάλιστα νὰ μὲ μεμφθῶσι, διότι ἐγὼ μόνος ἐκ τῶν ἀρχιερέων δὲν παρηκολούθησα τὴν παράταξιν ἐπὶ τῇ ἀναρρήσει.
Ὁ Ἄνθιμος ἔπαιξε καὶ θέλει νὰ παίξῃ πρόσωπον διπλοῦν. Εἰς τοὺς μὲν ὑποσχόμενος ὅτι ἰκανοποιήσει τὰς ἀξιώσεις των, εἰς τοὺς δὲ ὅτι δὲν θέλει τοὺς ἐνοχλήσει. Ἐν γένει δὲ κηρύττει ὁμόνοιαν, εἰρήνην, ἀγάπην. Τῇ ἀληθείᾳ ἡ πολιτικὴ αὕτη οὐδόλως φαίνεται κακή, ἀφ᾽ οὗ τοσοῦτον θαυμασίως ἐπέτυχε καὶ οἱ πάντες ὑπ᾽ ἐλπίδων ἀντιθέτων βαυκαλιζόμενοι φαίνονται ἥσυχοι».
Νομίζων ὅτι στηρίζεται καλῶς ἐπὶ τοῦ θρόνου ἐκράτει τὴν ἰδίαν ἐχθρικὴν στάσιν καὶ ἔναντι τοῦ Ἡρακλείας Γερμανοῦ, ὁπότε πλέον αἱ ἡμέραι τῆς εἰς τὸν θρόνον παραμονῆς του ἤρχισαν νὰ μετρῶνται εἰς τὰ δάκτυλα. Ἀρχομένου τοῦ 1897, 14 μέλη ἐκ τῶν δύο σωμάτων ὑπέβαλον εἰς τὸν πατριάρχην ἔγγραφον ὑπογεγραμμένον ὑπ᾽ αὐτῶν, ὁ δὲ πατριάρχης πρὸ τούτου ἐξηναγκάσθη εἰς παραίτησιν τὴν 29ην Ἰανουαρίου 1897, μετὰ διετῆ μόλις πατριαρχείαν, κατὰ τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἀλήθειαν «ἕνεκα σπουδαίων ἰδιαιτέρων λόγων». Τὴν ἰδίαν ἡμέραν ἀνεχώρησε τῆς μ. πρωτοσυγκελλίας καὶ ὁ ἔμπιστος τοῦ μητροπολίτης Λιτίτσης Βασίλειος, τοποτηρητοῦ αὐτῆς ὁρισθέντος τοῦ ἀρχιγραμματέως τῆς ἱ. συνόδου Κυρίλλου. Τὴν ἰδίαν ἡμέραν τοποτηρητὴς τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου ὡρίσθη ὁ Ἐφέσου Κωνσταντῖνος.
Ὁ πατριάρχης, καταλιπὼν τὰ πατριαρχεῖα τὴν 31ην Ἰανουαρίου 1897 μετέβη εἰς τὴν ἰδίαν αὐτοῦ οἰκίαν ἐν Φαναρίῳ. Μετὰ ἦλθε καὶ διέμενεν ἐν τῇ νήσῳ Ἀντιγόνῃ, ἀσχολούμενος μὲ τὴν μελέτην καὶ τὴν συγγραφὴν ἐπὶ τῶν συγγραμμάτων τῶν πατέρων καὶ ἰδίως τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου. Ὁ πατριάρχης ἐξέδωκε τὴν κατήχησιν τοῦ ἀββᾶ Βλαδιμήρου Γκυετταίου, ἀφῆκε δὲ ἀνέκδοτον τὴ τελευταίαν του ἐργασίαν περὶ τῶν πατέρων. Ὁ πρώην ΚΠόλεως Ἄνθιμος Ζ´ διῆλθε τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του εἰς τὸ Σισλῆ, ἔνθα καὶ ἀπέθανε τὴν Πέμπτην 5 Δεκεμβρίου 1913 ὑπέργηρως τὴν ἡλικίαν. Ὁ νεκρὸς ἐτέθη ἀνακεκλιμένος ἐν τῷ φερέτρῳ εἰς τὸν πατριαρχικὸν ναόν. Τὴν 7ην Δεκεμβρίου Σάββατον ἐτελέσθη τὴν πρωΐαν λειτουργία ὑπὸ τοῦ Σωζοαγαθουπόλεως Δωροθέου, κατόπιν δὲ ἡ κηδεία αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ πατριάρχου Γερμανοῦ Ε´, μετὰ τῶν μητροπολιτῶν Νικαίας Βασιλείου, Χαλκηδόνος Γρηγορίου, Ἀμασείας Γερμανοῦ, Νεοκαισαρείας Πολυκάρπου, Μυτιλήνης Κυρίλλου, Βιζύης Ἀνθίμου, Σωζοαγαθουπόλεως Δωροθέου, Χαλδίας Λαυρεντίου καὶ Κρήνης Θεοκλήτου. Τὸν ἐπικήδειον ἐξεφώνησεν ὁ μέγας ἱεροκῆρυξ Γρηγόριος Κωνσταντινίδης. Ὁ νεκρὸς ἐτάφη εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν Βαλουκλῆ παρὰ τοὺς τάφους τῶν πατριαρχῶν.

Βασίλειος Σταυρίδης
«Οἱ Οἰκουμενικοὶ Πατριάρχαι»
1860 – Σήμερον