Ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης Μάξιμος E´ ἐγεννήθη τὸ Σάββατον, 26ην Ὀκτωβρίου 1897, εἰς τὴν συνοικίαν «Φουγκάβα» τῆς Σινώπης εἰς τὴν Μαύρην Θάλασσαν, ἐκ γονέων Ἐλευθερίου καὶ Αἰκατερίνης Βαπορτζῆ. Τὰ πρῶτα γράμματα ἔμαθεν εἰς τὴν ὀκτατάξιον σχολὴν τῆς πατρίδος αὐτοῦ, τελοῦσαν ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τοῦ διδασκάλου Γεωργίου Κηλάδη ἐκ Κρήνης τοῦ Αἰγαίου, ἐξ ἧς ἀπεφοίτησε τὸ 1912.
Τελῶν ὑπὸ τὴν πνευματικὴν προστασίαν τοῦ Ἀμασείας Γερμανοῦ Καραβαγγέλη, εἰς τὴν ἐπαρχίαν τοῦ ὁποίου ὑπήγετο ἡ Σινώπη, εἰσήχθη εἰς τὴν θεολογικὴν σχολὴν τῆς Χάλκης τὸ ἴδιον ἔτος (1912). Συνεπείᾳ τοῦ α´ παγκοσμίου πολέμου, διακοπέντων προσωρινῶς τῶν μαθημάτων τῆς σχολῆς ταύτης, ὁ Μάξιμος Βαπορτζῆς ὑπέστη περιπέτειας τινάς. Τὴν 16ην Μαΐου 1918 ἐχειροτονήθη διάκονος ὑπὸ τοῦ Καλλιπόλεως Κωνσταντίνου Κοϊδάκη ἐν τῇ μονῇ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, σταλεὶς εὐθὺς εἰς Θεῖρα ὡς διάκονος καὶ διδάσκαλος τῆς αὐτόθι ἀστικῆς σχολῆς. Ἐν τῷ μεταξύ, ὑπογραφείσης τῆς ἀνακωχῆς, ἐπανῆλθεν εἰς τὴν σχολὴν τῆς Χάλκης, ἐξ ἧς ἀπεφοίτησε τὸ ἔτος 1919. Ἐν αὐτῇ ὑπέβαλε τὴν ἐναίσιμον ἐπὶ πτυχίῳ διατριβήν, μὲ θέμα «Ἡ Ἐκλογὴ τῶν Πατριαρχῶν κατὰ τὴν Βυζαντινὴν Ἐποχήν».
Μετὰ τὴν ἐκ τῆς σχολῆς ἀποφοίτησίν του προσελήφθη ἀρχιδιάκονος τῆς μητροπόλεως Χαλκηδόνος, ὑπηρετήσας τὸν μητροπολίτην (εἴτα οἰκουμενικὸν πατριάρχην) Γρηγόριον καὶ μετέπειτα τῆς μητροπόλεως Ἐφέσου, ὑπηρετήσας τὸν μητροπολίτην Ἐφέσου Ἰωακεὶμ Εὐθυβούλην.
Τὸ 1920, ἐπὶ τῆς τοποτηρητείας τοῦ Προύσης Δωροθέου, προσελήφθη εἰς τὰ πατριαρχεῖα ὡς πατριαρχικὸς διάκονος (τῆς σειρᾶς) καὶ γραμματεὺς τῆς ἐφορίας τῆς Ἱ. Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης. Τὴν 27ην Ὀκτωβρίου 1922, ἐπὶ τοῦ πατριάρχου Μελετίου Δ´, προήχθη εἰς κωδικογράφον τῆς Ἱ. Συνόδου, τὴν 15ην Ἀπριλίου 1924, ἐπὶ Γρηγορίου Ζ´, εἰς ὑπογραμματέα καὶ τὴν 17ην Δεκεμβρίου 1927, ἐπὶ Βασιλείου Γ´, εἰς ἀρχιγραμματέα τῆς Ἱ. Συνόδου. Τὴν 1ην Ἰανουαρίου 1928 ἐν ἐπὶ τούτῳ πατριαρχικῇ καὶ συνοδικῇ λειτουργίᾳ ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ πατριάρχου Βασιλείου Γ´ πρεσβύτερος ἐν τῷ πατριαρχικῷ ναῶ, χειροτονηθεὶς τὴν ἰδίαν ἡμέραν ὑπὸ τοῦ πατριάρχου εἰς ἀρχιμανδρίτην.
Τὴν 8ην Φεβρουαρίου 1930, ἐπὶ Φωτίου Β´, ἐξελέγη ὑπὸ τῆς Ἱ. Συνόδου τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου, 33 ἐτῶν τὴν ἡλικίαν, μητροπολίτης Φιλαδελφείας, εἰς διαδοχὴν τοῦ κατὰ τὴν 1ην Ἀπριλίου 1925 ἐν Μυτιλήνῃ ἀποβιώσαντος Κυρίλλου Μουμτζῆ, πρωτεξαδέλφου του. Ἡ εἰς ἐπίσκοπον χειροτονία του ἐγένετο ἐν πατριαρχικῇ καὶ συνοδικῇ λειτουργίᾳ τὴν Κυριακὴν τῆς Ὀρθοδοξίας, 9 Μαρτίου 1930, προεξάρχοντος τοῦ πατριάρχου Φωτίου Β´ εἰς τὸν πάνσεπτον πατριαρχικὸν ναόν. Ὡς μητροπολίτης Φιλαδελφείας διηύθυνε τὸ συνοδικὸν γραφεῖον μέχρι Μαΐου 1931. Μέλος τῆς Ἱ. Συνόδου ἐκλήθη ἀπὸ τὸν Μάρτιον 1931, καὶ ἔκτοτε διετέλει τοιοῦτον μέχρι τῆς εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον ἀναρρήσεως αὐτοῦ. Τὴν 9ην Σεπτεμβρίου 1931 ὁ Φώτιος Β´ ἀνέθηκεν εἰς αὐτὸν τὰ καθήκοντα τοῦ τοποτηρητοῦ τῆς μ. πρωτοσυγκελλίας καὶ προέδρου τῆς κεντρικῆς πατριαρχικῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπιτροπῆς (ἐπὶ ἓν ἔτος). Τὸ 1931 μετέβη ἐξαρχικῶς, εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Κύπρου.
Τὴν 28ην Ἰουνίου 1932, 35 ἐτῶν τὴν ἡλικίαν, ἀνεδείχθη ὑπὸ τῆς Ἱ. Συνόδου μητροπολίτης Χαλκηδόνος. Ἐπὶ δεκατρία ἔτη διηύθυνε παραδειγματικῶς τὴν ἐπαρχία ταύτην. Κατὰ τὴν, διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Φωτίου Β´, χηρείαν τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου (1935), λόγοι ἐξωτερικοὶ δὲν ἐπέτρεψαν τὴν εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον ἄνοδον αὐτοῦ, 38ετοὺς τὴν ἡλικίαν, ἔχοντος τὰς ψήφους τῆς πλειοψηφίας τῆς ἱεραρχίας τοῦ θρόνου. Κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς πατριαρχείας τοῦ Βενιαμὶν (1936-1946), ἀσθενοῦς ὄντος καὶ γεγηρακότος ὡς ἐλέχθη καὶ προλαβόντως, ὁ Χαλκηδόνος Μάξιμος, ἔχων μεθ᾽ ἑαυτοῦ συνεχῶς τὴν πλειοψηφίαν τῆς Ἱ. Συνόδου, προήδρευεν ὡς α´ τὴ τάξει πολλάκις ταύτης καὶ συνετῶς κατηύθυνε τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα κατὰ τοὺς κρισίμους ἐκείνους καιρούς. Παραλλήλως ὑπῆρξε καὶ πρόεδρος τῆς ἐφορίας τῆς Ἱ. Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης, τῆς οἰκονομικῆς κ.ἄ. ἐπιτροπῶν. Ἡγήθη καὶ δυὸ ἐκκλησιαστικῶν ἀποστολῶν εἰς Γιουγκοσλαβίαν (1934) καὶ Ρουμανίαν (1935).
Τὴν πρωΐαν τῆς Τετάρτης, 20ής Φεβρουαρίου 1946, ἑπομένην τῆς κηδείας καὶ τοῦ ἐνταφιασμοῦ τοῦ Βενιαμίν, συνῆλθεν ἡ ἐνδημοῦσα σύνοδος εἰς τὴν αἴθουσαν συνεδριῶν τῆς Ἱ. Συνόδου ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ προεδρεύοντος α´ τῇ τάξει Χαλκηδόνος Μαξίμου, ἐκήρυξεν ἐπισήμως χηρεύοντα τὸν θρόνον, ἀπεφάσισε δ᾽ ὅπως ἡ ἐκλογὴ τοῦ νέου πατριάρχου γενήσεται αὐθημερὸν περὶ τὴν 14ην ὥραν ἀπογευματινήν. Τὸ τριπρόσωπον κατηρτίσθη ἐκ τῶν μητροπολιτῶν Χαλκηδόνος Μαξίμου (16), Πριγκηποννήσων Θωμᾶ (16) καὶ Λαοδικείας Δωροθέου (15). Ἀπεφασίσθη δ᾽ ὅπως ἐπιτροπὴ μεταβὴ ἀμέσως, περὶ τὴν 11,30 ὥραν, εἰς τὴν νομαρχίαν καὶ ἀνακοίνωση τὰς ἀποφάσεις τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου. Εἰς τὴν ἐπιτροπὴν ταύτην ὁ νομάρχης, ἐκτὸς ἄλλων, «ἐδήλωσεν ὅτι οἱ σεβ. Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς δύνανται, ἐν ἀπολύτῳ ἐλευθερίᾳ συνειδήσεως, νὰ προβῶσιν εἰς τὴν ἐκλογὴν καὶ νὰ ἀναδείξωσι Πατριάρχην, ὃν ἂν θελήσωσιν». Τοιουτοτρόπως βεβαία κατέστη ἡ εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον ἄνοδος τοῦ Χαλκηδόνος Μαξίμου. Καὶ πράγματι, περὶ τὴν 14,30, γενομένων τακτικῶν ψήφων ἐν τῷ πατριαρχικῷ ναῶ οἰκουμενικὸς πατριάρχης ἐξελέγη ὁ ἀπὸ Χαλκηδόνος Μάξιμος παμψηφεί, διὰ ψήφων 16, μιᾶς ψήφου: τοῦ Χαλκηδόνος Μαξίμου δοθείσης εἰς τὸν Πριγκηποννήσων Θωμᾶν.
Ἡ ἐνθρόνισις τοῦ νέου πατριάρχου Μαξίμου Ε’ ἐγένετο τὴν ἑπομένην, Πέμπτην 21ην Φεβρουαρίου 1946 καὶ ὥραν 11ην, ἐν τῷ πατριαρχικῷ ναῷ. Κατ᾽ αὐτὴν τὸ μέγα μήνυμα ἀπήγγειλεν ὁ ἀρχιγραμματεὺς τῆς Ἱ. Συνόδου Μάξιμος (Χριστόπουλος, Σάρδεων). Ὁ α’ τῇ τάξει μητροπολίτης Δέρκων Ἰωακεὶμ ἐπέδωκεν εἰς τὸν νέον πατριάρχην τὴν πατριαρχικὴν ράβδον. Ὁ μητροπολίτης Νεοκαισαρείας Χρυσόστομος, σχολάρχης της Ἱ. Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης, ἀνέγνωσεν ἀπὸ τοῦ ἄμβωνος τὸν προσαγορευτήριον, ὁ δὲ πατριάρχης ἀπὸ τοῦ θρόνου τὸν ἐνθρονιστήριον αὐτοῦ λόγον.
Κατὰ τὴν πατριαρχείαν τοῦ Μαξίμου Ε´ ἀπεδόθησαν εἰς τὴν ὁμογένειαν τὰ νοσοκομεῖα Βαλουκλῆ, καθὼς καὶ ὁ ἱερὸς ναὸς τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ὁ δὲ πατριάρχης, ὕστερον ἀπὸ πολλὰ ἔτη, ἐτέλεσεν εἰς τὴν Ἱ. Μονὴν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ πατριαρχικὴν καὶ συνοδικὴν λειτουργίαν, τὴν Κυριακὴν 20ήν Ὀκτωβρίου 1945. Ἱδρύθη εἰς τὰ πατριαρχεῖα τὸ γραφεῖον τύπου, διορισθέντος διευθυντοῦ τοῦ διακόνου Χρυσοστόμου Κωνσταντινίδου. Ἐστάλησαν εἰς τὴν ἑσπερίαν ἀπόφοιτοι τῆς σχολῆς τῆς Χάλκης, οἱ διάκονοι Μάξιμος Ρεπανέλλης καὶ Χρυσόστομος Κωνσταντινίδης καὶ οἱ Βασίλειος Ἀναγνωστόπουλος καὶ Βασίλειος Θ. Σταυρίδης, πρὸς συνέχισιν τῶν σπουδῶν αὐτῶν καὶ ἀκολούθως, μετὰ τὴν συμπλήρωσιν τούτων, ἀνάληψιν καθηγητικῶν ἑδρῶν εἰς τὴν κατὰ Χάλκην θεολογικὴν σχολήν. Διηυθετήθη τὸ χρονίζον ἐκκλησιαστικὸν ζήτημα τῆς Κύπρου διὰ τῆς ἀποστολῆς αὐτόθι δυὸ πατριαρχικῶν ἐξαρχιῶν.
Τὸ οἰκουμενικὸν πατριαρχεῖον ἐσυνέχισε τὴν ἐν τῇ οἰκουμενικῇ κινήσει συνεργασίαν του καὶ ὑπὸ τὴν νέαν αὐτῆς μορφήν, τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν (1948), καὶ ὑπῆρξε μία ἐκ τῶν τριῶν ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν (ὁμοῦ μετὰ τῶν Ἐκκλησιῶν Κύπρου καὶ Ἑλλάδος) ἐκ τῶν ἱδρυτικῶν μελῶν του ΠΣΕ καὶ ἐκπροσωπηθεισῶν εἰς τὴν ἐν Ἄμστερδαμ τῆς Ὁλλανδίας Α’ γενικὴν συνέλευσιν αὐτοῦ (Αὔγουστος 1948).
Ἡ μὲ τόσας ἀγαθὰς ἐλπίδας καὶ αἰσίους οἰωνοὺς ἀρξαμένη πατριαρχεία
τοῦ Μαξίμου Ε´ ἐπέπρωτο νὰ διαταραχθῇ ἀπὸ τὴν κατὰ τὸ τέλος του α´ ἔτους τῆς πατριαρχείας αὐτοῦ (ἀρχὰς τοῦ 1947) ἐμφάνισιν σοβαρὰς διαταράξεως τῆς ὑγείας αὐτοῦ, ἕνεκα ἀγχώδους μελαγχολίας. Κατὰ σύστασιν τῶν θεραπόντων αὐτοῦ ἰατρῶν μετέβη πρὸς θεραπείαν καὶ ἀνάπαυσιν εἰς τὴν Ἑλβετίαν, ἀναχωρήσας ἐκ τῆς ἕδρας αὐτοῦ τὴν Δευτέραν 19ην Μαίου 1947, ἀφήσας πατριαρχικὸν ἐπίτροπον τὸν Πριγκηποννήσων Δωρόθεον καὶ ἐπιστρέψας τὴν Κυριακὴν 3ην Αὐγούστου 1947. Παρ’ ὅλας τὰς προσπαθείας τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης ἡ ἀσθένεια τοῦ πατριάρχου δὲν ἐθεραπεύθη, ἀλλ᾽ ἐντὸς τοῦ 1948 παρουσίαζε κατὰ διαστήματα ὑποτροπὰς ἰσχυροτάτας, ὁπότε ὁ πατριάρχης ἐξεδήλωσεν ἐντὸς τοῦ ἔτους ἐκείνου τὴν πρόθεσιν ὅπως παραιτηθῇ τοῦ θρόνου καὶ ἐφησυχάσῃ. Ἐν τῷ μεταξύ, ἡ Ἐκκλησία δι᾽ ἀποφάσεως μείζονος (ἐνδημούσης) συνόδου συνελθούσης τὴν 27ην Μαρτίου 1948, ἀνέθηκεν εἰς αὐτὸν τὴν προεδρίαν τῆς γεροντικῆς μητροπόλεως Ἐφέσου, μετὰ τοῦ δικαιώματος συμπαρεδρείας εἰς τὰς ἐργασίας τῆς Ἱ. Συνόδου καὶ τῆς χρήσεως ψήφου, δικαιωμάτων τῶν ὁποίων δὲν ἔκαμε ἢ δὲν ἠδυνήθη νὰ κάμῃ χρῆσιν ἀργότερον. Κατὰ τὰς ὀδυνηρὰς ταύτας ἡμέρας τοῦ ἐξ ἀσθενείας πάσχοντος πατριάρχου, παράγοντες τινες ἐξωτερικοὶ ἐπέβαλλον ὀλίγον κατ’ ὀλίγον παρὰ τοῖς ἐνταῦθα ἀρχιερεῦσι τοῦ θρόνου τὴν εἰς τὸν οἰκουμενικὸν θρόνον ὑποψηφιότητα τοῦ Ἀμερικῆς Ἀθηναγόρου, παραλλήλως διαμορφουμένης καὶ ἑτέρας ἰσχυρᾶς μερίδος ἐξ ἀρχιερέων ὑπὲρ τῆς ὑποψηφιότητος τοῦ Δέρκων Ἰωακείμ.
Ἐντὸς τῆς ἀτμοσφαίρας ταύτης ὁ Μάξιμος Ε´ ὑπέβαλε τὴν ἀπὸ τοῦ οἰκουμενικοῦ θρόνου παραίτησίν του τὴν 18ην Ὀκτωβρίου 1948. Προεδρεύων τῆς ἐνδημούσης συνόδου ὑπῆρξεν ὁ α´ τὴ τάξει μητροπολίτης Χαλκηδόνος Θωμᾶς. Μετὰ τὴν ἀπὸ τοῦ θρόνου παραίτησιν, ὁ πρώην ΚΠόλεως Μάξιμος μετέβη εἰς τὴν Ἑλβετίαν πρὸς περίθαλψιν τῆς δεινῶς πασχούσης ὑγείας αὐτοῦ, ἐπιστρέψας ἐν εἰς τὴν ἐν Φαναρακίῳ τῆς ἐπαρχίας Χαλκηδόνος. Οὕτω διῆλθεν 23 ὁλόκληρα ἔτη, δεχόμενος τὰς ἐπισκέψεις τῶν ὀλίγων ἐπισκεπτῶν αὐτοῦ καὶ παρακολουθῶν ἐκ τοῦ σύνεγγυς τὰ ἐκκλησιαστικὰ ἡμῶν πράγματα. Κατὰ διαστήματα κατείχετο ἀπὸ τὴν ἀγχώδη μελαγχολίαν αὐτοῦ.
Τὰς τελευταίας ἡμέρας τοῦ ἔτους 1971, προσβληθεὶς ὑπὸ ὀξείας βρογχοπνευμονίας, ἀπέθανεν ἐντὸς τριῶν ἡμερῶν τὸ Σάββατον, 1ην Ἰανουαρίου 1972, ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ. Τὴν ἑπομένην, Κυριακὴν 2αν Ἰανουαρίου 1972, συνοδείᾳ τοῦ μητροπολίτου Κολωνίας Γαβριήλ, ἡ σορὸς αὐτοῦ τεθεῖσα ἐντὸς πολυτελοῦς φερέτρου μετεφέρθη εἰς τὸν πάνσεπτον πατριαρχικὸν ναόν, ἔνθα καὶ ἐτέθη εἰς προσκύνημα. Ὁ πατριάρχης Ἀθηναγόρας, καταβεβλημένος καὶ ἐκεῖνος ἐκ τοῦ γήρατος καὶ τῆς κοπώσεως, ἠδυνήθη μόνον τὴν Τρίτην 4ην Ἰανουαρίου 1972, ἀμέσως πρὸ τῆς νεκρωσίμου ἀκολουθίας, νὰ ἀναπέμψῃ δέησιν ἀπὸ τῆς ὡραίας πύλης τοῦ πανσέπτου πατριαρχικοὺ ναοῦ ὑπὲρ τῆς ψυχῆς τοῦ προκατόχου αὐτοῦ πατριάρχου Μαξίμου Ε´, μεθ᾽ ὃ περὶ τὴν 11,30 ἐτελέσθη ἡ κηδεία ὑπὸ τῆς Ἱ. Συνόδου, προεξάρχοντός τοῦ α´ τὴ τάξει μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος. Τὸν ἐπικήδειον ἐξεφώνησεν ὁ ὑπογραμματεὺς Φίλιππος. Ἀκολούθως διὰ πομπῆς ὁ νεκρὸς μετεφέρθη εἰς τὴν Ἱ. Μονὴν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, ἔνθα καὶ ἐνεταφιάσθη παρὰ τοὺς τάφους τῶν πατριαρχῶν. Ἐπιθυμία του ἧτο νὰ γραφῇ ἐπὶ τοῦ τάφου του τὸ ἐπιτύμβιον:
Ὁ ἐν Πατριάρχαις Ἐλάχιστος Μάξιμος ὁ Ε´,
ὁ ἀπὸ Χαλκηδόνος,
προσδοκῶν ἀνάστασιν νεκρῶν
(1897-1972).
Ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ ἀναγινώσκομεν,
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης
Μάξιμος Ε’
Ἀπὸ Χαλκηδόνος
20 Φεβρουάρ. 1946-19 Ὄκτωβρ. 1948
+1972
Κατὰ τὸν ὑπογραμματέα τῆς Ἱ. Συνόδου Φίλιππον, «Μάξιμος ὁ Ε´, πλὴν τῶν πολλῶν καὶ πολυτίμων προσόντων Αὐτοῦ, διεκρίνετο καὶ διὰ βαθείαν καὶ ἀκλόνητον πίστιν πρὸς τὸν Θεόν, διὰ τὴν καλωσύνην καὶ ἀγαθότητα τῆς ψυχῆς, διὰ τὴν σταθερότητα τοῦ χαρακτῆρος Αὐτοῦ καὶ διὰ τὴν φιλανθρωπίαν καὶ τὴν ἀγάπην πρὸς τὸν πλησίον, τὴν ὁποίαν διενήργει συστηματικῶς, ἀδιακρίτως φυλῆς καὶ θρησκεύματος». Ὁ Ἀθανάσιος Τσερνόγλου μακρόθεν γράφει,
«Εἶχεν ὁ μακαρίτης κλίσιν τινὰ πρὸς τὰ παρασκήνια κατὰ τὴν φαναριωτικὴν παράδοσιν, οὕτω δὲ εἶχε παράσχει ἐπανειλημμένως πράγματα καὶ εἰς ἑαυτὸν καὶ εἰς τὴν ‘Εκκλησίαν. Τὸ μειονέκτημα πάντως ἐκαλύπτετο ὑπὸ πλήθους προτερημάτων. Τί νὰ ἐνθυμηθῇ κανεὶς πρῶτον καὶ τί ὕστατον; Τὴν ἱεροπρέπειαν, τὴν σοβαρότητα, τὴν ἀγάπην πρὸς τὰς παραδόσεις καὶ πρὸς τὸν ἕλληνα λόγον, τὴν ἀφιλοχρηματίαν, τὴν φιλοπατρίαν καὶ τόσα ἄλλα . . . Ἀπέθανε μετ᾽ ἔνδοξον ἀρχιερατείαν καὶ ἄδοξον πατριαρχείαν. Τὰ δὲ τελευταῖα τοῦ βίου του ἔτη ἦσαν κατώδυνα. Οὐδεὶς ἐστάθη πλησίον του, ἀφιλοκερδὴς Σαμαρείτης. Ὅσοι τὸν ἐπλησίαζον, τὸν ἐπλησίαζον, διὰ νὰ ἐκμεταλλευθοῦν τὴν εὐπιστίαν του καὶ διὰ νὰ προσπορισθοῦν ἴδια ὀφέλη. Ἴσως τὸ τέλος νὰ ἧτο καὶ λύτρωσις. Κύριος ἀναπαῦσαι Αὐτόν!».

Βασίλειος Σταυρίδης
«Οἱ Οἰκουμενικοὶ Πατριάρχαι»
1860 – Σήμερον