Ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος ἐπατριάρχευσε εἰς τὸν θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τὸ 314 ἕως τὸ 337 μ.Χ. διαδεχθεὶς τὸν Μητροφάνη.

Τὴν ἐποχὴ ἑκείνη, ἠ Ἐκκλησία, μόλις ἐξελθοῦσα ἀπὸ τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν, ηὗρε ἄλλον κίνδυνο νὰ ἀντιμετωπίσῃ· τὰς αἰρέσεις. Τότε ἦτο ἰδιαιτέρως ἐξαπλωμένη ἡ αἴρεσις τοῦ ἀρειανισμοῦ, ἡ ὁποία ἐδίδασκε ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἦτο ὁμοούσιος τῷ Πατρί, ἀλλὰ μόνον ἕνα κτίσμα του. Διὰ τὴν ἀντιμετώπισι τῆς αἰρέσεως αὐτῆς, τῷ 325 μ.Χ. συνεκλήθη ἐν Νικαίᾳ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἡ Α´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Εἰς αὑτὴν συμμετεῖχαν 318 Πατέρες, οἱ ὁποῖοι ἀπέδειξαν περίτρανα τὴν πλάνη τοῦ Ἀρείου καὶ κατεδίκασαν τὸν Ἄρειο καὶ τὰς αἰρετικὰς του δοξασίας.

Ἀργότερα ὅμως ὁ Ἄρειος ἔπεισε τὸν αὐτοκράτορα ὅτι δῆθεν μετενόησε. Οὕτως ὁ αὐτοκράτωρ ἔδωσε διαταγὴ εἰς τὸν Πατριάρχη Ἀλέξανδρο νὰ συλλειτουγήσουν τὴν ἑπομένη Κυριακή. Ὁ δὲ Πατριάρχης ἀμφέβαλε γιὰ τὴν εἰλικρίνεια τῆς μεταστροφῆς τοῦ Ἀρείου καὶ προσηύχετο τῷ Θεῷ νὰ φανερώσῃ τὴν ἀλήθεια. Καὶ ἡ ἀπάντησι ἦλθε κατὰ τὸν ἐξὴς θαυμαστὸ τρόπο·
«Ὁ δὲ Ἄρειος εἰς τὴν Ἐκκλησίαν ἐρχόμενος, περί που τὸν κίονα τοῦ φόρου νυξάσης αυτοῦ τῆς γαστρὸς, εἰς δημόσιον ἀπόπατον εἴσεισι· κακεῖσαι διαρραγείς, σύμπασαν τὴν ἔνδοξον πλάσιν κάτωθεν ἐξερεύγεται, τὴν τοῦ Ἰούδα ρῆξιν ὑποστὰς ἐπὶ ἴσῃ προδοσίᾳ τοῦ Λόγου· καὶ τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ τῆς Πατρικῆς οὑσίας ἀπορρηγνύς, αὐτὸς διαρρήγνυται νεκρὸς εὐρεθείς· καὶ οὕτως ἡ τοῦ Θεοῦ Εκκλησία τῆς ἐκείνου λύμης ἀπήλλακται.» (ἐκ τοῦ ἐν τῷ Πεντηκοσταρίῳ ὑπομνήματος τοῦ Συναξαρίου κατὰ τὴν Κυριακὴ τῶν Πατέρων τῆς Α´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου).

Πληροφορίαι ἐκ τοῦ ἱεροῦ συναξαριστοῦ ἀναφέρουν ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος κατήγετο ἐκ τῆς χώρας τῶν Καλαβρῶν ἐν Ἰταλίᾳ, καὶ ἦτο υἱὸς τοῦ Γεωργίου καὶ τῆς Βρυαίνης. Ἀπὸ μικρὸς ἀφιερώθη τῷ Θεῷ, και ἐδόθη εἰς Μοναστηρίον, ὅπου καὶ καλλιέργησε τὴν ἀρετὴν καὶ ἔγινε δόκιμος ἐργάτης τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Κατηξιώθη θείων ἀποκαλύψεων, ἐνῷ ἐπὶ ἡμέρας εἴκοσι διετέλεσε τελείως νηστικός. Ἀλλὰ ἔμεινε καὶ γυμνὸς γιὰ τέσσερις χρόνους καὶ περιέπεσε εἰς μυριάδας περιστάσεων ἐξ αἰτίας ἐφόδων τῶν Σαρακηνῶν. Οὕτως ἔζησε πολλοὺς χρόνους, καὶ γυρίσας τὴν Ἑλλάδα μὲ τοὺς φοιτητάς του Βιτάλιον καὶ Νικηφόρον, συνεχίζοντας τὸν συνήθη κανόνα τῆς ἐγκρατείας του, ἀνεπαύθη εἰρηνικὰ ἐν Κυρίῳ. Ἡ μνήμη τοῦ τελεῖται τῇ 30ῃ Αὐγούστου, προτελευταία ἡμέρα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους.

Παμμάκαρ Ἀλέξανδρε ποιμήν, Ἐκκλησίας γέγονας, ὀρθοδοξίας ὑπέρμαχος· Ἀρείου καθελών, τήν αλαζονείαν, προσευχαῖς συντόνοις σου, τὸν πάντων Λυτρωτὴν ἐξαιτούμενος, καὶ νῦν ἱκέτευε, δωρηθῆναι ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν, τὴν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
(Στιχηρὸ τοῦ ἐσπερινοῦ τῆς 30ῆς Αὐγούστου)