Βίος

Ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης Κωνσταντῖνος Στ´ ὁ Ἀράμπογλου (Καρατζόπουλος) ἐγεννήθη ἐν Σιγῇ τῆς ἐπαρχίας Προύσης τὸ 1859, κατὰ τὴν ἐγγραφήν του ἐν τῷ μαθητικῷ μητρώῳ τῆς ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης, ἐνῷ τὸ 1857 κατὰ τοὺς οἰκείους αὐτοῦ, ἐκ γονέων Ἰωάννου Ἀράμπογλου καὶ Ἑλένης, τὸ γένος Χατζηγεωργίου, ἐξ οἴκου περιφανοῦς καὶ εὖ ἠγμένου.

Τὰ πρῶτα γράμματα ἐξέμαθεν εἰς τὴν ἀστικὴν σχολὴν τῆς πατρίδος αὐτοῦ καὶ κατόπιν ἐσυνέχισε τὰς σπουδάς του εἰς τὴν ἱεράν. Θεολογικὴν Σχολὴν τῆς Χάλκης (1877-1885), γράψας τὴν ἐναίσιμον ἐπὶ πτυχίῳ διατριβὴν «Ὅτι Ψευδὴς ἡ ἐν Φλωρεντίᾳ Σύνοδος».

Μετὰ τὴν ἐκ τῆς σχολῆς ἀποφοίτησίν του (1885) ὑπηρέτησεν ἐπὶ ἓν ἔτος ὡς διδάσκαλος εἰς τὴν κοινοτικὴν σχολὴν Τσεγκέλκιοϊ τῆς ἐπαρχίας Χαλκηδόνος, καὶ κατόπιν, εἰσελθὼν εἰς τὸν κλῆρον, διωρίσθη ἀρχιδιάκονος τοΰ μητροπολίτου Προύσης Ναθαναὴλ (1886) καὶ μετέπειτα πρωτοσύγκελλος, χειροτονηθεὶς ἐν τῷ μεταξὺ εἰς πρεσβύτερον.

Τὴν 5ην Μαρτίου 1896 ἐξελέγη ὑπὸ τῆς συνόδου τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἐπίσκοπος Ῥοδοστόλου, διὰ νὰ ὑπηρέτησῃ εἰς τὴν ἱερὰν μητρόπολιν Ἀδριανουπόλεως ὡς τιτουλάριος ἐπίσκοπος τοῦ τμήματος Σαράντα Ἐκκλησιῶν. Ἡ εἰς ἐπίσκοπον χειροτονία του ἐτελέσθη τὴν 10ην Μαρτίου 1896 ἐν τῷ ἐν Γαλατᾷ ἱερῷ ναῷ τῆς Παναγίας Καφατιανῆς, ἱερουργούντων τῶν μητροπολιτῶν Προύσης Ναθαναήλ, Ἐλασσῶνος Νικόδημου καὶ Παραμυθίας καὶ Φιλιατῶν Κωνσταντίνου.

Τὴν 22αν Ἰουλίου 1899 προήχθη εἰς μητροπολίτην Βελλᾶς καὶ Κονίτσης. Μετετέθη τὴν 29ην Ἰουνίου 1906 εἰς τὴν μητρόπολιν Τραπεζοῦντος, τῆς ἐκλογῆς αὐτοῦ γενομένης εἰς τὴν ἱεράν μονὴν τῆς ἁγίας Τριάδος Χάλκης. Τὴν 2αν Ἀπριλίου 1913 εἰς τὴν ἐπαρχίαν Κυζίκου. Τὴν 10ην Φεβρουαρίου 1922 εἰς τὴν μητρόπολιν Προύσης, μὴ ἀξιωθεὶς λόγῳ τῶν περιστάσεων νὰ μεταβῇ εἰς τὴν ἐπαρχίαν ταύτην. Τὴν δὲ 8ην Μαΐου 1924 εἰς τὴν μητρόπολιν Δέρκων. Τὴν Ἐκκλησίαν ὑπηρέτησεν ὡς συνοδικός:
α´) κληθεὶς τὴν 25ην Ἰανουαρίου 1905 καὶ ἀναλαβὼν τὰ συνοδικὰ καθήκοντα τὴν 3ην Μαΐου 1905 – 29ης Ἰουνίου 1906,
β´) κληθεὶς τὴν 10ην Ἰουνίου 1912, ἀναλαβὼν τὰ συνοδικὰ καθήκοντα τὴν 3ην Ἀπριλίου 1912 – 2ας Ἀπριλίου 1913,
γ´) 13 Ἰουλίου 1919 – 25 Νοεμβρίου 1921, καὶ
δ´) 3 Ὀκτωβρίου 1923 – 17 Δεκεμβρίου 1924. Ἐπίσης κατὰ διαστήματα ἐχρημάτισε καὶ μέλος τοῦ δ.ε.μ. συμβουλίου. Ὁ τότε μητροπολίτης Μύρων Πολύκαρπος, εἰς τὸν ἐπιμνημόσυνόν του λόγον, ἀποδίδει εἰς τὸν ἐπὶ τριακοντᾳ-πενταετίαν δράσαντα ὡς μητροπολίτην Κωνσταντῖνον Ἀράμπογλου τὰς ἀρετὰς τῆς «συνέσεως, πείρας καὶ ἐπιστήμης», λέγει δὲ
«Μύστης τῆς Τουρκικῆς γλώσσης ἄριστος καὶ τῶν νόμων τῆς Πολιτείας τέλειος κάτοχος εἶχε τὴν διπλωματικὴν ἱκανότητα, ὅπως ὁπουδήποτε καὶ ἂν ἐτάσσετο ὑπηρετῶν καλλιεργῇ τὰς ἀρίστας τῶν σχέσεων μετὰ τῶν οἰκείων πολιτικῶν ἀρχῶν ἐπ᾽ ἀγαθῷ τοῦ ποιμνίου Αὐτοῦ».

Μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Γρηγορίου Ζ´ (17 Νοεμβρίου 1924) τὸ πατριαρχεῖον ἐγκαίρως εἶχεν εἰδοποιήσει τὸν πρωθυπουργόν, τὸν ὑπουργὸν τῶν ἐσωτερικῶν τῆς Τουρκίας, καθὼς καὶ τὸν νομάρχην Σταμπούλ. Ὁ τελευταῖος «ἐτόνισεν ὅτι ἡ Κυβέρνησις δὲν ἔχει ν᾽ ἀναμιχθῇ εἰς τὴν ἐκλογὴν καὶ ὅτι αὕτη ἀποκλειστικῶς εἶναι ὑπόθεσις τῶν Ῥωμηῶν».

Τὴν 17ην Δεκεμβρίου 1924 συνῆλθεν ἡ ἐνδημοῦσα σύνοδος, ἡ τὰ τῆς διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὴν κανονικὴν τάξιν ἀπὸ τοῦ θανάτου τοῦ πατριάρχου διεξάγουσα, πρὸς ἐπιτέλεσιν τῶν κατὰ τὴν ἐκλογὴν τοῦ νέου οἰκουμενικοῦ πατριάρχου. Ἐκ τῶν 82 ἀρχιερέων, μητροπολιτῶν καὶ ἀρχιεπισκόπων, τῶν ἐχόντων ἐξάρτησιν ἐκ τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου, ἀπέστειλαν τὰ ψηφοδέλτια αὐτῶν 68. Γενομένης τῆς ἀποσφραγίσεως, κατὰ σειρὰν ὡρίσθησαν ὡς ὑποψήφιοι οἱ μητροπολῖται Δέρκων Κωνσταντῖνος (32), Χαλκηδόνος Ἰωακεὶμ (20), διὰ βοῆς δὲ ὁ Νικαίας Βασίλειος. Ἐν τῷ ναῷ, γενομένης τῆς ἐκλογῆς, κατ’ ἀπόλυτον πλειοψηφίαν ἐξελέγη πατριάρχης ὁ ἀπὸ Δέρκων Κωνσταντῖνος Στ´ (14), μιᾶς ψήφου δοθείσης εἰς τὸν Νικαίας Βασίλειον.

Ἡ ἐνθρόνισις τοῦ Κωνσταντίνου Στ´ ἐγένετο εὐθὺς ἀμέσως μετὰ τὴν ἐκλογήν. Κατ᾽ αὐτὴν τὸ μέγα μήνυμα ἀνέγνωσεν ὁ α´ γραμματεὺς τῆς ἱερᾶς συνόδου Δωρόθεος. Ὁ α´ τῇ τάξει Καισαρείας Νικόλαος, ἐπιδίδων τὴν ράβδον, προσεφώνησεν:
«Παναγιώτατε Δέσποτα,
Λάβε τὴν ράβδον ταύτην, τὴν τυποῦσαν τὴν ράβδον τοῦ Μωϋσέως, ἵνα ὡς ἐκεῖνος, σχίσας τὴν Ἔρυθρὰν θάλασσαν, διεβίβασε τὸν Παλαιὸν Ἰσραὴλ ἀσινῆ εἰς τὴν γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, οὕτω Σῦ, ἐπ᾽ αὐτῆς στηριζόμενος καὶ δι᾽ αὐτῆς πνευματικῶς ἐνισχυόμενος, διασχίσας τὴν κατὰ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ μυκωμένην ἁλμυρὰν θάλασσαν, ὁδηγήσῃς τὸν νέον Ἰσραὴλ ἀβλαβῆ καὶ ἀλύμαντον εἰς τὴν αἰώνιον γῆν τῆς Ἐπαγγελίας. Ἀνδρίζου λοιπὸν καὶ ἴσχυε, ὅτι λόγον μέλλεις δοῦναι τῷ Θεῷ ἡμῶν καὶ ἀρχιποίμενι Ἰησοῦ Χριστῷ». Τὸν ἀπὸ τοῦ ἄμβωνος πανηγυρικὸν προσεφώνησεν ὁ κατηχητὴς τῶν πατριαρχείων Ἀλέξανδρος Ζῶτος, εἰς ὃν ἀπήντησεν ὁ πατριάρχης.

Ἡ ἐπὶ τοῦ θρόνου παραμονὴ τοῦ Κωνσταντίνου Στ´ ἐν Φαναρίῳ διήρκεσε περὶ τὰς 43 ἡμέρας. Τὴν 30ήν Ἰανουαρίου 1925, ἑορτὴν τῶν Τριῶν Ἰεραρχῶν, ὅλως ἀπροόπτως, ὁ πατριάρχης, θεωρηθεὶς κατὰ τὸ αὐστηρὸν τοῦ περὶ ἀνταλλαγῆς τῶν πληθυσμῶν νόμου γράμμα ἀνταλλάξιμος, ἐδέησε νὰ ἀφήσῃ τὴν πόλιν καὶ τὴν ἕδραν αὐτοῦ. Ἐκ τοῦ σιδηροδρομικοῦ σταθμοῦ τοῦ Σιρκετζῆ τῆς Σταμποὺλ ἀπηλάθη σιδηροδρομικῶς εἰς τὴν Ἑλλάδα. Ὁ πατριάρχης διώρισε πατριαρχικὸν αὐτοῦ ἐπίτροπον τὸν μ. πρωτοσύγκελλον Πολύκαρπον Δημητριάδην (μετέπειτα Μύρων καὶ Προύσης). Ὁ πατριάρχης Κωνσταντῖνος Στ´ ἐγκατέστη εἰς τὴν Θεσσαλονίκην, φιλοξενηθεὶς ἐπὶ ἓξ μῆνας εἰς τὴν ἱερὰν μητρόπολιν Θεσσαλονίκης. Ἐκεῖθεν προέβη εἰς ὡρισμένα διαβήματα.
α´) Ἀπέστειλε τηλεγράφημα πρὸς τὴν ἀρχιγραμματείαν τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου, δι᾽ οὗ λέγει, ὅτι «δὲν ὑφίσταται πατριαρχικὸν ζήτημα», ὅτι τὴν διοίκησιν τοΰ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου ἔχει οὗτος μετὰ τῆς πλειοψηφίας τῆς ἱεραρχίας καὶ διαμαρτύρεται διὰ τὰς ἐνεργείας τῆς ἐν τῇ πόλει ἱεραρχίας, «ἀποτελούσης μειοψηφίαν τῆς ἱεραρχίας».
β´) Ἀπέστειλεν ἀπὸ 22ας Φεβρουαρίου 1925 ὑπόμνημα πρὸς τὴν Κοινωνίαν τῶν Ἐθνῶν διὰ νὰ ἐπιληφθῇ τοῦ ζητήματος τῆς θέσεώς του, ἀξιῶν ὅπως ἐπανέλθῃ εἰς τὴν ἕδραν αὐτοῦ.
γ´) Ἀπέστειλε τὴν 30ήν Ἀπριλίου 1925 ἐγκύκλιον πρὸς τὴν ἱεραρχίαν, δι᾽ ἧς προετρέπετο τοὺς ἀρχιερεῖς ὅπως ὑποβάλωσι τὰς γνώμας αὐτῶν περὶ τῆς ἀπὸ τοῦ θρόνου παραιτήσεως αὐτοῦ ἢ οὐ. Τέλος δὲ
δ´) ὑπέβαλε τὴν 22αν Μαΐου 1925 τὴν ἀπὸ τοῦ θρόνου κανονικὴν παραίτησιν αὐτοῦ.

Καίτοι ἐκ τῆς ἀπελάσεως τοΰ Κωνσταντίνου Στ´ αἱ σχέσεις μεταξὺ τῶν δύο χωρῶν Τουρκίας καὶ Ἑλλάδος ἐψυχράνθησάν πως, ἑκατέρωθεν κατεφάνη ὅτι ἡ καλυτέρα λύσις θὰ ἧτο ἡ ἀπὸ τοῦ θρόνου παραίτησις τοῦ πατριάρχου. Τὸ συμβούλιον τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν ἐπελήφθη τῆς μελέτης τοῦ ζητήματος τοΰ Κωνσταντίνου Στ´, ἀλλ᾽ ἄνευ θετικοῦ τινος ὑπὲρ ἐκείνου ἀποτελέσματος. Ὡς εἶχε συμβῇ προηγουμένως, εἰς τὰς σχέσεις μεταξὺ τοῦ ἐν Ἀγίῳ Ὄρει ἐγκαταβιώσαντος πατριάρχου Μελετίου Δ´ καὶ τῆς ἐν τῇ πόλει ἡμῶν ἱεραρχίας, φαίνεται ὅτι συνέβησαν παρεξηγήσεις τινὲς καὶ πάλιν εἰς τὰς σχέσεις μεταξὺ Κωνσταντίνου Στ´ καὶ τῶν ἐνταῦθα ὑπευθύνων Ἱεραρχῶν, αἵτινες ὅμως ἔληξαν διὰ τῆς μόνης ἀναφανείσης ἀναγκαστικῆς ἀλλὰ καὶ σωτηρίου λύσεως, δηλαδὴ τῆς ἀπὸ τοῦ θρόνου ἑκουσίου κανονικῆς παραιτήσεως τοῦ Κωνσταντίνου Στ´ (22 Μαΐου 1925).

Προεδρεύων τῆς ἐνδημούσης συνόδου ὡρίσθη ὁ Καισαρείας Νικόλαος, (22) 30 Μαΐου – 13 Ἰουλίου 1925, ἐμφανιζόμενος ὡς τοιοῦτος εἰς τὰ πρακτικὰ τῆς συνόδου.

Ὁ πρῴην ΚΠόλεως Κωνσταντῖνος Στ´ ἐκ Θεσσαλονίκης ἦλθεν κατ’ ἀρχὰς εἰς τὴν Χαλκίδα, παραμείνας ἐπὶ βραχύ τι διάστημα εἰς τὴν μητρόπολιν Χαλκίδος, μετέπειτα δὲ ἐγκατέστη εἰς τὰς Ἀθήνας ὁριστικῶς, εἰς δωρηθὲν πρὸς αὐτὸν μέγαρον ἐν τῇ περιφερείᾳ τῆς Νέας Φιλαδελφείας, ὅπου καὶ ἐφησύχαζεν.

Ὁ πατριάρχης ἀπέθανε, κατόπιν ὀδυνηρᾶς νόσου, τὴν πρωΐαν τῆς Παρασκευῆς, 28 Νοεμβρίου 1930, ἐν Ἀθήναις. Ἡ κηδεία του ἐτελέσθη εἰς τὸν καθεδρικὸν ναὸν τῶν Ἀθηνῶν, προεξάρχοντος τοΰ ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Χρυσοστόμου μετὰ τῶν μελῶν τῆς ἱερᾶς συνόδου, ἀποδοθέντων εἰς τὸν νεκρὸν τιμῶν ἀρχηγοῦ κράτους, τὸ Σάββατον 29 Νοεμβρίου, περὶ τὴν 16ην ὥραν. Τὸ πένθος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ἔφερεν ὁ ἐν Ἀθήναις ἀποκρισάριος τοῦ οἰκουμενικοῦ πατριαρχείου μητροπολίτης Τραπεζοῦντος Χρύσανθος, ὅστις καὶ ἐξεφώνησε τὸν ἐπικήδειον λόγον. Κατόπιν διὰ πομπῆς ὁ νεκρὸς διεκομίσθη εἰς τὸ α´ νεκροταφεῖον τῶν Ἀθηνῶν, ἔνθα, μετὰ σύντομον προσλαλιᾶν τοῦ μητροπολίτου Χαλκίδος καὶ τοῦ καθηγητοῦ Χρήστου Ἀνδρούτσου, ἐτέθη εἰς τὸν χῶρον μεταξὺ τοῦ ναϊδίου καὶ τοῦ μνημείου Ἀβέρωφ, παρὰ τὰ μνημεῖα τῶν ἀρχιεπισκόπων Ἀθηνῶν.

Ἐν τῷ οἰκουμενικῷ πατριαρχείῳ ἐτελέσθη τὴν Κυριακὴν 30ὴν Νοεμβρίου 1931, μετὰ τὴν λειτουργίαν, πατριαρχικὸν καὶ συνοδικὸν τρισάγιον εἰς τὸν ἱερὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, τὴν δὲ Κυριακὴν 11ην Ἰανουαρίου 1932 πατριαρχικὸν καὶ συνοδικὸν μνημόσυνον, καθ᾽ ὃ τὸν ἐπιμνημόσυνον λόγον ἐξεφώνησεν ὁ μητροπολίτης Μύρων Πολύκαρπος.

Ἐπὶ τοῦ τάφου του εἶναι γεγραμμένα:
Κωνσταντῖνος Στ´ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης

Βασίλειος Σταυρίδης
«Οἱ Οἰκουμενικοὶ Πατριάρχαι»
1860 – Σήμερον