Ἐκ τῶν πατριαρχικῶν καταλόγων οἱ μὲν τοῦ Νικηφόρου Καλλίστου καὶ τοῦ Λεουγκλαβίου καὶ ὁ Βατοπεδινὸς ἀριθμοῦσιν ἔτη δώδεκα καὶ πέντε μῆνας τῆς πρώτης τοῦ Εὐτυχίου πατριαρχείας, ὁ δὲ τοῦ πατριάρχου Νικηφόρου ἔτη δώδεκα καὶ δύο μῆνας. Ὁ πατριάρχης Εὐτύχιος ἐχειροτονήθη ἐνῷ ἔτι ἔκειτο ἐν τῷ ἱερῷ βήματι ὁ νεκρὸς τοῦ Μηνᾶ, τῇ 25ῃ Αὐγούστου 552, καὶ ἐξεβλήθη τοῦ θρόνου τῇ 12ῃ Ἀπριλίου 565.
Ἐγεννήθη ὁ Εὐτύχιος τῷ 512 ἔν τινι τῆς Φρυγίας χωρίῳ Θείᾳ Κώμῃ καλουμένῳ, κατὰ τὸν βιογράφον αὐτοῦ τὴν ἡμέραν τῆς συνάξεως τοῦ Ἁγίου Τιμοθέου τελούμενης Ἰανουαρίου 22, καὶ ἦν ἀνάστημα καὶ ἀνεψιὸς Ἡσυχίου πρεσβυτέρου, ὅστις ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῆς Αὐγουστοπόλεως ἐβάπτισεν αὐτὸν καὶ κατέστησεν αὐτῆς σκευοφύλακα. Ὁ τότε μητροπολίτης Ἀμασείας ἐν Κων/πόλει διαμένων ἔταξεν αὐτὸν ἐν τῷ χορῷ τῶν μοναχῶν ἐν τῷ ναῷ τῆς Θεοτόκου «ἐν τοῖς Οὐρβικίου», ἐν τῷ Στρατηγίῳ, ὁ δὲ ναὸς οὗτος ἔκειτο ἐν Κωνσταντινουπόλει· ἐχειροτονήθη κατόπιν διάκονος καὶ τριακονταετής, τῷ 542, ἱερεὺς καὶ ἀρχιμανδρίτης τῆς ἐν Ἀμασείᾳ μονῆς, ἥν ἵδρυσαν οἱ ἐπίσκοποι Μελέτιος, Οὐράνιος, καὶ Σέλευκος. Μηνᾶς ὁ πατριάρχης ἐθαύμαζε τὸν ἄνδρα, καὶ ἐκείνου ἀποθανόντος, ὁ αὐτοκράτωρ αὐτὸν προτίμησε πρὸς διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας· ἦν δ᾽ ὁ Εὐτύχιος τότε ἀποκρισιάριος τοῦ μητροπολίτου τῆς Ἀμασείας καὶ τεσσαρακοντούτης. Καθαιρεθεὶς ὑπὸ Ἰουστινιανοῦ τοῦ Α´, διότι οὐδαμῶς ἤθελε νὰ συμφρονήσῃ αὐτῷ ὡς πρός τινας κακοδόξους θεωρίας, ἐξωρίσθη εἰς τὸ μοναστήριον χωρακοῦδιν, εἶτα εἰς τὴν μονὴν τῆς Ὀξείας ἐν Χαλκηδόνι, κατόπιν εἰς Πρίγκηπον, ὅπου διαμείνας τρεῖς ἑβδομάδας ἀνεχώρησεν εἰς Ἀμάσειαν, ἐπί τινα δὲ χρόνον ἐμόνασεν ἐν τῇ μονῇ, ἧς καὶ πρότερον ὑπῆρξεν ἀρχιμανδρίτης.
Ὁ πατριάρχης Εὐτύχιος προήδρευσε τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει συγκροτηθείσης Ε´ οἰκουμενικῆς Συνόδου, κατὰ Μάϊον τοῦ 553 συνελθούσης καὶ συναποτελουμένης ἐξ ἑκατὸν ἑξήκοντα καὶ πέντε ἐπισκόπων· ἐν αὐτῇ ἐκυρώθησαν μὲν αἱ πρῶται τέσσαρες οἰκουμενικοὶ Σύνοδοι, κατεκρίθησαν αἱ ἐν τοῖς συγγράμμασι τοῦ Μεγάλου Ὠριγένους ἀτυχῶς παρεισφρήσασαι θεωρίαι καὶ τὰ κεφάλαια τοῦ Ἴβα Ἐδέσσης, Θεοδώρου Μοψουεστίας καὶ Θεοδωρήτου Κύρου.
Τελευταία δὲ σύνοδος, κατὰ μῆνα Ἀπρίλιον τοῦ 565 συνελθοῦσα ἐν Κωνσταντινουπόλει, κατὰ πρόσταξιν αὐτοκρατορικήν, καθῄρεσε τὸν πατριάρχην Εὐτύχιον, μὴ δεχόμενον ἀλλὰ καὶ καταδικάζοντα τὴν αἵρεσιν τῶν ἀφθαρτοδοκητῶν, οἵτινες ἐδίδασκον ὅτι τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ἀπὸ τῆς στιγμῆς τῆς συλλήψεως ἐν τῇ κοιλίᾳ τῆς Παρθένου οὐδεμίαν ἀλλοίωσιν ἢ φθορὰν ἠδύνατο νὰ ὑποστῇ. Εὐτύχιος ὁ πατριάρχης ἐζήτει μάτην νὰ πείσῃ τὸν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανὸν Α´ ὅτι τὸ τοῦ Κυρίου σῶμα διέφερε τοῦ τῶν θνητῶν ἀνθρώπων ἐν τούτῳ· ὅτι καὶ ἐν τῷ τάφῳ ἦν ἄφθαρτον καὶ ὅτι καθαρὸν ἦν ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας. Μετὰ τὴν καθαίρεσιν, ὁ πατριάρχης Εὐτύχιος ἐξωρίσθη.
Κατὰ Θεοφάνην, Εὐτύχιος ὁ Κωνσταντινουπόλεως καθῃρέθη καὶ ἐξωρίσθη τῷ 565 Ἀπριλίου 12 εἰς Ἀμάσειαν ὑπὸ Ἰουστινιανοῦ. Ὅτε διέμενεν ἐν Ἀμασείᾳ σχολάζων, 565-577, Χοσρόου τοῦ Πέρσου Σεβάστειαν καὶ Μελιτινὴν ἐπιδραμόντος, πλῆθος κατοίκων ἐκ Νικοπόλεως καὶ Νεοκαισαρείας καὶ Κομάνων καὶ Ζήλας εἰσέρευσαν εἰς Ἀμάσειαν, ἐκ τῆς μονῆς αὐτοῦ τρεφόμενοι. Ἔθανε δ᾽ ὁ αὐτοκράτωρ οὗτος 13 Νοεμβρίου τοῦ ἔτους τούτου, ὀκτὼ μῆνας μετὰ θάνατον (Μαρτίῳ) τοῦ ἐπιφανοῦς αὐτοῦ στρατηγοῦ Βελισαρίου. Εὐτύχιος ὁ πατριάρχης τὸ δεύτερον ἐγκαθιδρύθη ἐπὶ τοῦ θρόνου κατὰ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 577.
Ἐπὶ τούτου τοῦ πατριάρχου ἐγένοντο κατ᾽ Αὔγουστον τοῦ 562 τὰ ἐγκαίνια τῆς Ἁγίας μάρτυρος Θεοδώρας τῆς οὔσης πλησίον τῆς γέφυρας καὶ τὰ δεύτερα ἐγκαίνια τῆς Ἁγίας Σοφίας τῇ 24ῃ Δεκεμβρίου 562. «Ἡ δὲ παννυχὶς τῶν αὐτῶν ἐγκαινίων γέγονεν εἰς τὸν Ἅγιον Πλάτωνα· καὶ ἐξῆλθεν ὁ πατριάρχης Εὐτύχιος μετὰ τῆς λιτῆς, συμπαρόντος καὶ τοῦ βασιλέως, καθεζόμενος ἐν τῷ ὀχήματι, καὶ φορῶν τὸ ἀποστολικὸν σχῆμα, καὶ κρατῶν τὸ Ἅγιον Εὐαγγέλιον (ταῦτα γράφει ὁ Θεοφάνης· ὁ δὲ Μαλαλὰς γράφει οὐχὶ Εὐαγγέλιον, ἀλλὰ «Ἅγιον μεγαλεῖον») πάντων τῶν λαῶν ψαλλόντων τὸ «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ὑμῶν». Τῷ 560 ὁ Ἰουστινιανός, κατὰ τὸν χρονογράφον Κεδρηνόν, ἔκτισε τὸν μέγαν ναὸν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς.
Ὁ Εὐτύχιος Κων/πόλεως ἔκτισεν ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ θείᾳ Κώμῃ τῇ Φρυγίας μονήν, ἧς ὁ ναὸς ἐσεμνύνετο ἐπ᾽ ὀνόματι τῶν Μ´ μαρτύρων.
Κατὰ τὸ πέμπτον ἔτος τῆς πατριαρχείας ταύτης τοῦ Εὐτυχίου, τῇ 6ῃ Δεκεμβρίου (τοῦ 556) ἀπεβίωσε Τιμόθεος ὁ ἡγούμενος τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει περιωνύμου μονῆς τῶν Δαλμάτων καὶ ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ Εὐτυχίου ὁ Ἄνθιμος.
ΕΥΤΥΧΙΟΣ τὸ β´.
Ἀποθανόντος τοῦ πατριάρχου Ἰωάννου Γ´ τοῦ Ἀντιοχέως τῇ 31ῃ Αὐγούστου 577, ὁ Ἰουστῖνος ἀνεκαλέσατο ἐκ τῆς ἐξορίας, τὸ δεύτερον ἀναβιβάσας ἐπὶ τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου, τὸν Εὐτύχιον. Ἐπειδὴ ὁ Θεοφάνης γράφει «τούτῳ τῷ ἔτει, μηνὶ Ὀκτωβρίῳ, ἰνδικτιῶνι δεκάτῃ πρώτῃ, Εὐτύχιος ἀπέλαθε πάλιν τὸν θρόνον», συμπεραίνω ὅτι, ἐκλεγεὶς αὖθις περὶ τὰς ἀρχὰς Σεπτεμβρίου, ἀφίκετο εἰς Κωνσταντινούπολιν τὰς 2 ἴσως τοῦ μηνὸς Ὀκτωβρίου τοῦ 577, ἡμέρα Σαββάτου καὶ τῇ Κυριακῇ 3 Ὀκτωβρίου ἐγκαθιδρύθη εἰς τὸν θρόνον καθ᾽ ἥν ἡμέραν Αἰθέριος καὶ Ἄδδιος ἐφονεύοντο. Ἀπεβίωσε δὲ τῇ 6ῃ Ἀπριλίου 582, τέσσαρας μῆνας πρὸ τοῦ θανάτου τοῦ Τιβερίου, τῇ Κυριακῇ τοῦ Θωμᾶ, διοικήσας τὴν Ἐκκλησίαν ἔτη τέσσαρα καὶ μῆνας ἕξ, κατὰ τοὺς ἐπιτόμους πατριαρχικοὺς καταλόγους, ἀριθμοῦντας βέβαια τοὺς μῆνας ἕξ ἀπὸ τοῦ Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 577.
Ὁ πατριάρχης Εὐτύχιος διὰ μεγάλης λιτῆς ἀπὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας ἕως τῶν Βλαχερνῶν κατέπαυσε τὴν ἐπικρατήσασαν ἕως τότε (577) «μεγάλην ἀνθρωποθνησίαν», ἥτις οὐκ ἐπανεφάνη μέχρι θανάτου αὐτοῦ. Καθ᾽ ἅ ἀναφέρει ὁ βιογράφος του ὁ Εὐτύχιος ἔκαμνεν, ὡς φαίνεται, καὶ παραθέρισμα, ἐν τῇ κατὰ Βιθυνίαν Πυλεατικῇ.
Ἐπὶ τῆς δευτέρας πατριαρχείας τοῦ Εὐτυχίου, διοικήσαντος ἐν εἰρήνῃ τὴν Ἐκκλησίαν, ὁ αὐτοκράτωρ Τιβέριος τῷ 581 ἀνεκαίνισε πολλοὺς ναοὺς καὶ νοσοκομεῖα καὶ γηροκομεῖα. Περιττὸν νὰ προστεθῇ ἐνταῦθα ὅτι ὅταν γίνηται λόγος περὶ ναῶν καὶ κοινωφελῶν καταστημάτων, ἐννοοῦνται μόνον τὰ ἀνεγειρόμενα ἐν Κωνσταντινουπόλει.
Βίον τοῦ μακαρίου πατριάρχου Εὐτυχίου συνέγραψεν Εὐστάθιος ὁ πρεσβύτερος. Ἐν αὐτῷ περιγράφεται «ὡραῖος κάλλει ψυχικῷ τε καὶ σωματικῷ, ὑψηλὸς τοῖς ἔργοις, ταπεινὸς τῷ φρονήματι, τὴν συντυχίαν λίαν εὐπρόσιτος, πρᾶος, ἀόργητος, συμπαθής, ἡδὺς τὸν λόγον, ἡδύτερος τὸν τρόπον». Κεῖται δὲ καὶ σύντομος αὐτοῦ βιογραφία ἐν τοὶς Μηναίοις.
Τὸ λείψανον τοῦ μακαρίου πατριάρχου τούτου ἐτάφη ἐν τῷ θυσιαστηρίῳ τοῦ ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὑπὸ τὴν βάσιν τῆς ἁγίας Τραπέζης, πλησίον τῶν λειψάνων τῶν ἁγίων Ἀνδρέου καὶ Τιμοθέου καὶ Λουκᾶ, κατὰ τὰ Μηναῖα. Τὴν κεφαλὴν δὲ μόνον αὐτοῦ θησαυρίζει ἡ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ἱερὰ μονὴ τοῦ Χιλανδαρίου.
Τὴν μνήμην τοῦ πατριάρχου Εὐτυχίου ἄγει ἡ ὀρθόδοξος ἀνατολικὴ Ἐκκλησία τῇ 6ῃ Ἀπριλίου. Ὁ εἰς αὐτὸν ψαλλόμενος κανὼν ἐπιγράφεται «Θεοφάνους».
Μανουήλ Ι. Γεδεών
«Πατριαρχικοὶ πίνακες»
