Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ἑλβετίας, ὑπέρτιμε καί ἔξαρχε Εὐρώπης, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητέ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κύριε Ἱερεμία, χάρις εἴη τῇ ὑμετέρᾳ Ἱερότητι καί εἰρήνη παρά Θεοῦ.

Ἀσμένως ἐλάβομεν γνῶσιν δι᾿ ἐπιστολῆς τῆς ὑμετέρας Ἱερότητος, περί τῆς διοργανώσεως, μεταξύ ις΄ καί ιθ΄ τρέχοντος μηνός Ὀκτωβρίου, διεθνοῦς θεολογικοῦ συνεδρίου ἐν τῷ Ὀρθοδόξῳ Κέντρῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν Chambésy Γενεύης, ἐν συνεργασίᾳ μετά τοῦ παρ᾿ ὑμῖν Ἰνστιτούτου Μεταπτυχιακῶν Σπουδῶν Ὀρθοδόξου Θεολογίας καί τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Φριβούργου, μέ θέμα «Ἡ Β΄ Σύνοδος τοῦ Βατικανοῦ καί ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία».

Πεντηκονταετία ὅλη παρῆλθεν ἤδη ἀπό τῆς συγκλήσεως τῆς Β΄ Βατικανείου Συνόδου, ἡ ὁποία ὑπῆρξε καθοριστική διά τήν αὐτοσυνειδησίαν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης, διά τήν μαρτυρίαν αὐτῆς ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ, καθώς καί διά τήν σχέσιν της μέ τάς ἄλλας ἐκκλησίας καί τάς θρησκείας. Ὄντως, ἡ Σύνοδος αὕτη ἀπηλευθέρωσε δημιουργικάς δυνάμεις μέσα εἰς τήν Καθολικήν Ἐκκλησίαν. Ἀνέδειξε τοῖς πᾶσι τήν ἀξίαν τοῦ χριστιανικοῦ εὐαγγελίου διά τόν ἄνθρωπον, διά τήν ἐλευθερίαν του καί τόν πολιτισμόν του, διά τήν κοινωνικήν πρόοδον καί τήν εἰρήνην. Ἀπηυθύνθη πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους καλῆς θελήσεως καί ἔτεινε χεῖρα συνεργασίας πρός αὐτούς. Ἐπανεξήτασε τήν στάσιν της ἔναντι τῆς Οἰκουμενικῆς Κινήσεως καί ἐτάχθη ὑπέρ τῆς ἐνεργοῦ συμμετοχῆς τῆς Ρωμαϊκῆς Ἐκκλησίας εἰς τούς οἰκουμενικούς διαλόγους.

Διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἡ περίοδος τῆς Β΄ Συνόδου τοῦ Βατικανοῦ συνδέεται μέ σημαντικά γεγονότα καί ἐξελίξεις, πού ἀπετέλεσαν καμπήν διά τάς σχέσεις Ὀρθοδοξίας καί Ρωμαιοκαθολισμοῦ. Ἐκτός ἀπό τήν ἀποστολήν ὀρθοδόξων παρατηρητῶν εἰς τό Βατικανόν, ὑπό τῆς ἐν Ρόδῳ Β΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως (Σεπτέμβριος 1963) ἀπεφασίσθη ἡ ἔναρξις διαλόγου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μέ τήν Καθολικήν Ἐκκλησίαν “ἐπί ἴσοις ὅροις”. Διαρκούσης τῆς ἐν Βατικανῷ Συνόδου ἐπραγματοποιήθη ἡ ἱστορική ἐν Ἱεροσολύμοις συνάντησις τοῦ Πάπα Παύλου τοῦ ΣΤ΄ καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου (Ἰανουάριος 1964). Κατά τήν τελικήν φάσιν τῆς Β΄ Βατικανείου Συνόδου, τήν 7ην Δεκεμβρίου 1965, ἐγένετο ἡ ἀμοιβαία ἄρσις τῶν ἀναθεμάτων τοῦ ἔτους 1054 ἐν Ρώμῃ καί Κωνσταντινουπόλει.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, ἤδη πρό τῆς συγκλήσεως τῆς Β΄ ἐν Βατικανῷ Συνόδου, εὑρίσκετο ἐν πορείᾳ πρός τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον αὐτῆς, ἠξιολόγησεν ἐπισταμένως τό γεγονός καί τάς ἀποφάσεις τῆς Βατικανείου Συνόδου, ἀναφορικῶς πρός τήν συγκληθησομένην πανορθόδοξον σύνοδον, μέ τήν ὁποίαν συνεδέθησαν ἐξ ἀρχῆς μεγάλαι προσδοκίαι. Βεβαίως, ἡ συνοδικότης, ἡ ὁποία ἀνήκει εἰς τόν πυρῆνα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, εἶναι μόνιμος λειτουργία τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας καί ἀποτελεῖ πραγματικότητα εὐρυτέραν τῶν συνόδων.
Τό μήνυμα τῆς Β΄ Συνόδου ἐν Βατικανῷ, ὅπως καί τό πνεῦμα τό ὁποῖον κατευθύνει τήν πορείαν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον, εἶναι ἡ πιστότης τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν παράδοσιν καί ἡ ἀνοικτοσύνη πρός τόν κόσμον καί πρός τά σημεῖα τῶν καιρῶν. Ἡ αὐθεντική παραδοσιακότης δέν καθιστᾶ τήν Ἐκκλησίαν ἀκοσμικήν ἤ ἀντικοσμικήν, οὔτε τό ἄνοιγμα πρός τόν κόσμον σημαίνει ἐκκοσμίκευσιν τῆς Ἐκκλησίας. Τόσον ἡ ἄγονος ἐσωστρέφεια ὅσον καί ἡ ταύτισις τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν κόσμον ἀκυρώνουν τήν διαλεκτικήν τοῦ “ἤδη” καί “ὄχι ἀκόμη” τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, καθ᾿ ὁδόν πρός τήν ὁποίαν εὑρίσκεται ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ χριστιανική θεολογία ἔχει διπλῆν ἀναφοράν: πρῶτον, ἀποτελεῖ ἔκφρασιν τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τήν ὁποίαν καί τρέφεται, καί, δεύτερον, ἀναφέρεται πρός τόν κόσμον, ὅπου καλεῖται νά δώσῃ τήν ἔνθεον αὐτῆς μαρτυρίαν καί τά προβλήματα τοῦ ὁποίου ὀφείλει νά γνωρίζῃ. Ἡ γνησία θεολογία δέν εἶναι ἀμυντική, δέν φοβεῖται τόν διάλογον, ἀλλά τόν ἐπιζητεῖ καί τόν καλλιεργεῖ. Ἡ δημιουργική σύνδεσις παραδοσιακότητος καί ἐπικαιρικότητος ἀποτελεῖ ἐγγύησιν τῆς αὐθεντικότητος τῆς θεολογικῆς ἐργασίας.

Ἐπί δέ τούτοις, συγχαίροντες ὑμᾶς διά τήν ἀξιέπαινον πρωτοβουλίαν τῆς διοργανώσεως ἐν τῷ ἐν Γενεύῃ Ὀρθοδόξῳ Κέντρῳ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας μιᾶς ἀκόμη σημαντικῆς θεολογικῆς συνάξεως, ἀπονέμομεν τήν ὁλόθυμον ἡμῶν Πατριαρχικήν εὐλογίαν πᾶσι τοῖς ἐκλεκτοῖς συνέδροις, εὐχόμενοι δαψιλῆ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καρποφορίαν τῶν ἐργασιῶν αὐτῶν, ἐπ᾿ ἀγαθῷ τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Θεολογίας.

‚βιγ’ Ὀκτωβρίου ιβ’