Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ἴμβρου καί Τενέδου κ. Κύριλλε,
Τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Μέ ἰδιαιτέραν χαράν συμμετέχομεν εἰς τήν ἀποψινήν ἐκδήλωσιν παρουσιάσεως τῆς μελέτης τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἰωακείμ Μπουτάρα “Ἡ Ἐκπαίδευση στήν Ἴμβρο 1800-1970”, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καρπόν μακροχρονίου ἐρευνητικῆς ἐργασίας, παρουσιάζει παραστατικώτατα τόν ἄθλον τῆς ἀνορθώσεως τῆς παιδείας καί ἐκπαιδεύσεως εἰς τό νησί μας καί τούς πρωτεργάτας αὐτοῦ, ἀποτυπώνει τάς περιπετείας καί τά δεινά τῆς ἐκπαιδεύσεως παρ᾿ ἡμῖν ἀπό τό μοιραῖον 1964, καί παραθέτει πολύτιμα στοιχεῖα καί ἀρχειακόν ὑλικόν διά τήν ἱστορίαν τῶν ἐκπαιδευτικῶν πραγμάτων εἰς τήν γενέτειράν μας κατά τούς δύο τελευταίους αἰῶνας.

Τύχῃ ἀγαθῇ, ἡ κυκλοφορία τοῦ βιβλίου τοῦ κ. Μπουτάρα συμπίπτει μέ τήν ἐπανασύστασιν τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ἐκπαιδεύσεως, πέντε περίπου δεκαετίας μετά τήν διάλυσίν της. Τό εὐοίωνον αὐτό γεγονός ἀναπτερώνει τάς ἐλπίδας διά τό μέλλον, διά νά ἠχῇ καί πάλιν ἡ παναρχαία λαλιά τῶν Ἰμβρίων εἰς τό σχολεῖον, νά διδάσκωνται τά ἱερά Γράμματα, νά καλλιεργῆται καί νά βιώνεται τό κοινοτικόν πνεῦμα.

Ἡ σύντομος προσφώνησίς μας ξεκινᾶ μέ μίαν ἔκκλησιν πρός τήν Ἰμβριακήν νεολαίαν, πρόσωπον πρός πρόσωπον:

Μελετήσατε τό βιβλίον τοῦ κ. Μπουτάρα διά νά πληροφορηθῆτε διά τό χθές καί τό σήμερα καί διά νά προβληματισθῆτε διά τό αὔριον τῆς παιδείας εἰς τήν Ἴμβρον, διά μίαν πορείαν δύσκολον, ἀλλά, παρά τάς δυσκολίας καί τάς περιπετείας, πορείαν διδακτικήν καί ἀξιοθαύμαστον.

Διδαχθῆτε ἀπό ὅσα κατατίθενται διά τόν τιτάνειον ἀγῶνα τῶν Ἰμβρίων διά τήν μόρφωσιν τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων, ἀπό τάς φωτεινάς μορφάς τῶν διδασκάλων, ἀπό τά ὁράματα καί τόν πατριωτισμόν των, ἀπό τήν αὐτοθυσίαν καί τάς θυσίας των, ἀπό τό ὀρθόδοξον φρόνημά των, ἀπό τήν ἀγωνιστικότητα, τό θάρρος καί τήν ἐπιμονήν των.

Εἰς τό πρόσωπον τοῦ κάθε δασκάλου τῆς Ἴμβρου διαλάμπουν ὅλες οἱ ἐλπίδες, ἡ ἄδολος ἀγάπη διά τόν μαθητήν, ὅλος ὁ μόχθος καί ἡ ἀγωνία τοῦ ἀληθινοῦ παιδαγωγοῦ, ὁ δυναμισμός καί τό ἀσκητικόν φρόνημα τοῦ ἀφιερωμένου εἰς τήν ἀποστολήν του ἀνθρώπου. Οἱ ἐκπαιδευτικοί τῆς Ἴμβρου ἐδίδασκαν μέ τό παράδειγμά των, μετέδιδαν γνώσεις συνδεδεμένας ἄρρηκτα μέ ἀξίας καί στάσεις ζωῆς. Νά μάθουμε γράμματα ἐσήμαινε δι᾿ αὐτούς νά καταστῶμεν ἐγγράμματοι καί ἐνάρετοι. Ἐγνώριζαν ὅτι ἡ ἀληθινή γνῶσις μορφώνει καί μεταμορφώνει τόν ἄνθρωπον, ὅτι αἱ λέξεις ἀγωγή καί ἀξία ἔχουν, καί ἐτυμολογικῶς, τήν ἰδίαν ρίζαν. Ἦσαν βέβαιοι ὅτι ὁ χαρακτήρ τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἐλευθερία καί ἡ ὑπευθυνότητά του, δέν σφυρηλατοῦνται μέ τήν στεῖραν πληροφόρησιν, οὔτε μέ τήν ἐνασχόλησιν μέ τόν ἑαυτόν μας. Ἡ ὑπεύθυνος ἐλευθερία θέλει ἀγῶνα, ἀσκητικήν μαθητείας, διά νά ριζώσῃ, θέλει νά διδάσκεται τήν ζωήν ἀπό τό ζωντανόν παράδειγμα, ἀπό τήν βιωμένην ἀγάπην τῶν παιδαγωγῶν.

Αὐτή ἡ ἔννοια τῆς ἀγωγῆς καί τῆς παιδείας, ἀγαπητοί, -καί τώρα ἀπευθυνόμεθα πρός ὅλους ὑμᾶς-, εἶναι ἡ πολύτιμος παρακαταθήκη τῶν δασκάλων τῆς Ἴμβρου, κληρονομιά σωστική, καίρια καί ἐπίκαιρη.

Ὁ μακαριστός π. Ἀλέξανδρος Schmemann ἐπίστευεν ὅτι αὐτό πού χαρακτηρίζει σήμερα τά πασίγνωστα καί πανάκριβα κολλέγια τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν τῆς Ἀμερικῆς εἶναι ὅτι δέν δίνουν εἰς τούς νέους “ὅραμα” καί “ἔμπνευση”. Διότι, ἀνέκαθεν τό θετικόν ὅραμα ζωῆς συνεδέετο μέ τό πνεῦμα τῆς διακονίας καί τῆς προσφορᾶς, πού ἐφώτιζαν τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων. Σήμερα οἱ νέοι προσανατολίζονται μονομερῶς πρός τήν ἐπιτυχίαν καί τήν καριέρα, διδάσκονται νά ἐνδιαφέρωνται περισσότερον διά τόν ἑαυτόν των καί τό συμφέρον των, παρά διά τό κοινόν καλόν καί τήν προσφοράν.

Καί ἕνας ἄλλος σύγχρονος θεολόγος, ὁ μακαριστός π. Μιχαήλ Καρδαμάκης, συνδέει τά προβλήματα τῆς παιδείας καί τά ἀδιέξοδα τῶν κοινωνιῶν μας μέ τό γεγονός ὅτι ἡ ἐκπαίδευσις ἔχει σήμερα ὡς στόχον της νά διαμορφώσῃ τό κλειστόν εἰς τόν φαῦλον κύκλον τῆς ἱκανοποιήσεως τῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀτόμου, “τόν εὐτυχισμένο ἄνθρωπο, ἐκεῖνον πού μπορεῖ νά ἀποκτᾶ καί νά κατέχει τά πάντα μέ ἄνεση καί ἀδιαφορία, χωρίς τήν αἴσθηση τῆς ὀμορφιᾶς καί τήν ὀμορφιά τῆς ἀγάπης”.

Ἀντιθέτως, τά σχολεῖα τῆς Ἴμβρου μᾶς μετέδιδαν πνεῦμα διακονίας, ἀλληλεγγύης καί ἀγάπης. Δέν μᾶς ὑποδούλωναν εἰς τόν ἑαυτόν μας, ἀλλά μᾶς προετοίμαζαν νά προσφέρωμεν. Τά γράμματα εἶχαν ἀναφοράν φιλόθεον καί φιλάνθρωπον, διεμόρφωναν ἦθος καί πολιτισμόν τοῦ προσώπου, σχεσιακότητα καί ἀνοικτοσύνην. Δι᾿ αὐτόν τόν λόγον τό σχολεῖον χτιζόταν πάντοτε κοντά εἰς τήν Ἐκκλησίαν, σχολεῖον καί Ἐκκλησία εἶχον τήν ἴδιαν αὐλήν. Ὁ ἦχος τῆς καμπάνας καί ὁ κώδων τοῦ σχολείου πού μᾶς προσεκάλει εἰς τό μάθημα, ἐξέφραζαν τό ἴδιον ἦθος, τό ἴδιο πνεῦμα.

Αὐτή ἡ Παράδοσις τοῦ Γένους, ἡ ἱερά παρακαταθήκη τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ὁποία ἄνοιγε εἰς τήν καθημερινότητα τῆς ζωῆς τήν διάστασιν τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς αἰωνιότητος, μᾶς ἔσωσεν ἐπί αἰῶνας, αὐτή μᾶς σώζει καί σήμερα. Ὅταν ἀπό τό 1964 οἱ Ἴμβριοι σκορπίστηκαν εἰς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης, ἦταν αὐτή ἡ παιδεία, ἡ ἀνθρωπιά, ἡ τιμιότης, ἡ ἐργατικότης καί ἡ πίστις εἰς τόν Θεόν πού ἐκαρποφόρησαν καί ἐβοήθησαν τούς πρόσφυγας ὄχι μόνον νά ἐπιβιώσουν ἀλλά καί νά διαπρέψουν, κάτω ἀπό δυσκόλους συνθήκας, εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν διακονίαν, εἰς τά πανεπιστήμια καί τόν τομέα τῆς ἐκπαιδεύσεως γενικώτερον, εἰς τό ἐμπόριον καί τάς ἐπιχειρήσεις, εἰς τόν χῶρον τῆς ἐργασίας καί εἰς τήν ἰδιωτικήν πρωτοβουλίαν, ὡς στοργικοί γονεῖς, ὡς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ὡς ὑπεύθυνοι πολῖται.

Αὐτό τό ἦθος ἠγωνίσθησαν νά οἰκοδομήσουν ὅλαι αἱ φωτειναί μορφαί τῶν διδασκάλων, πού παρουσιάζονται εἰς τό βιβλίον τοῦ ἀγαπητοῦ κ. Μπουτάρα. Δι᾿ ὅλους αὐτούς ἰσχύουν τά λόγια τοῦ φιλοσόφου, ὅτι ἐνῷ εἰς τούς γονεῖς μας ὀφείλομεν τό ζῆν, εἰς τούς διδασκάλους μας χρεωστοῦμεν τό εὖ ζῆν, δηλαδή τήν ἀρετήν, τόν πολιτισμόν, τήν ἐλευθερίαν μας. Τό πνεῦμα αὐτό τῆς παιδείας πρέπει νά διαφυλάξωμεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ εἰς τό μέλλον, νά διασώσωμεν τόν ὀρθόδοξον πολιτισμόν τοῦ Προσώπου.

Κατακλείοντες συγχαίρομεν καί πάλιν τόν Ἐλλογιμώτατον συγγραφέα, τόν πολλά πονήσαντα διά τήν ὁλοκλήρωσιν τοῦ ὀγκώδους αὐτοῦ ἔργου, τό ὁποῖον ἀποτελεῖ καθοριστικήν συμβολήν εἰς τήν ἱστορίαν τῆς παιδείας τῆς Ἴμβρου, καί εἴμεθα βέβαιοι ὅτι θά ἔχῃ εὐρυτέραν ἀπήχησιν, ἐκφράζομεν τήν εὐαρέσκειάν μας πρός τούς συντελεστάς τῆς σεμνῆς αὐτῆς συνάξεως καί ἀπονέμομεν εἰς ὅλους τούς παρισταμένους προσφιλεῖς συμπατριώτας καί φίλους τῆς Ἴμβρου τήν πατρικήν καί Πατριαρχικήν ἡμῶν εὐλογίαν.