Ἱερώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες τῆς Μητρός Ἐκκλησίας,
Ἐντιμότατε κύριε Πρόξενε,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Ἠκούσαμεν μετά πολλῆς προσοχῆς καί εὐλόγου ἐνδιαφέροντος ὅσα ὡραῖα μᾶς εἶπεν ὁ συμπολίτης Πρωτοπρεσβύτερος κ. Σεραφείμ Φαράσογλου διά στόματος τοῦ Δευτερεύοντος τῶν ἡμετέρων Πατριαρχικῶν Διακόνων περί τοῦ μακαριστοῦ καί διακεκριμένου ἐν Πρωτοψάλταις Βασιλείου Νικολαίδου. Ὁ ὁμιλητής κατώρθωσε νά διαζωγραφίσῃ θαυμασίως μίαν ὡραίαν ψυχήν, ἕνα λαμπρόν μουσικόν, ἕνα ὑπέροχον διδάσκαλον, ἕνα θεοσεβέστατον καί πλήρη πάσης ἀρετῆς Χριστιανόν, ἕνα σπουδαῖον Ἄρχοντα Πρωτοψάλτην τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Ὑπήρξαμεν εὐτυχεῖς, οἱ πλεῖστοι τῶν παρισταμένων, γνωρίσαντες ἐκ τοῦ πλησίον τόν ἀοίδιμον ἄνδρα, διατελέσαντες μαθηταί του εἴτε εἰς τήν περίπυστον Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης, εἴτε εἰς τήν Πατριαρχικήν Μεγάλην τοῦ Γένους Σχολήν, εἴτε εἰς τό Ζωγράφειον Λύκειον, ὁπωσδήποτε δέ ἀπολαύσαντες αὐτόν ἐπί τοῦ ἱεροῦ ἀναλογίου εἴτε τῶν διαφόρων Ἱερῶν Ναῶν τῆς Πόλεως ἡμῶν, εἴτε ἐκείνου τοῦ Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, τό ὁποῖον ὁ ἀείμνηστος ἐκλέϊσεν ἐπί μακράν σειράν ἐτῶν, διαδεχθείς ἀναστήματα τοῦ ὕψους ἑνός Ναυπλιώτου, ἑνός Πρίγγου, τῶν διδασκάλων του, καί ἑνός Στανίτσα, οὐδενός ὑστερήσας, ἀλλ᾿ ἐφάμιλλος τούτων ἀναδειχθείς καί τήν ὁδόν αὐτῶν μετά πολλῆς πιστότητος συνεχίσας.
Ἡ καθ᾿ ἡμᾶς Ἐκκλησιαστική Μουσική, ἡ γνωστή ὡς Βυζαντινή, δέν εἶναι μία τῶν πολλῶν μουσική τέχνη, ἀλλ᾿ εἶναι ἱερά καί ἁγία ἐκκλησιαστική τέχνη, ἐνδύουσα μέ τό πρέπον ἔνδυμα τῆς εὐπρεπείας καί τῆς κατανύξεως τά ποιητικά ἀριστουργήματα τῆς ἱερᾶς ὑμνογραφίας. Οἱ Θεολόγοι Ποιηταί ἐξέφρασαν διά τῆς Ὑμνογραφίας τό θεόσοφον καί σωτήριον δόγμα τῆς Πίστεως, ἐθεολόγησαν ποιητικῶς καί ἐξύμνησαν διά τοῦ μέτρου τόν Θεόν, ἐκήρυξαν τήν μετάνοιαν, ἱκέτευσαν διά τά πρός σωτηρίαν αἰτήματα τοῦ λαοῦ μέ ὑπερόχους ποιητικάς συνθέσεις, πολλάς τῶν ὁποίων θά ἐζήλευον καί Ὅμηροι καί Πίνδαροι. Κατόπιν ἦλθον οἱ ἱεροί Μελωδοί, αἱ μουσουργικαί κιθάραι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, οἱ ὁποῖοι παρέλαβον τά ἀριστουργήματα τῆς Ὑμνολογίας καί τά ἐνέδυσαν μέ τό σεμνόν ἔνδυμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μέλους, τό “γλυκαῖνον τά τῶν εὐσεβῶν αἰσθητήρια” καί δημιουργοῦν αἰσθήματα βαθείας κατανύξεως καί ἰσχυρούς κραδασμούς χαρμολύπης. Ἡ μελωδία τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Μουσικῆς δέν ἔχει σκοπόν νά τέρψῃ τήν ἀκοήν καί νά δημιουργήσῃ πρόσκαιρον καί φευγαλέον ἐνθουσιασμόν, ἀλλά νά ἀναγάγῃ τόν πιστόν ἀπό τῶν χθαμαλῶν καί καθ᾿ ἡμέραν ἐπί τά ὑψηλά καί αἰώνια, ἀπό τῶν ρεόντων καί φευγόντων ἐπί τά μένοντα, ἀπό τῶν σκιωδῶν ἐπί τά ἀληθινά, ἀπό τῶν ἀνθρωπίνων εἰς τά θεῖα. Ἔχει σκοπόν νά μυσταγωγήσῃ, ὄχι τόν παθητικόν ἀκροατήν, ἀλλά τόν προσευχόμενον πιστόν, εἰς τάς σωζούσας ἀληθείας τῆς Πίστεως, νά τόν φέρῃ πλησίον τοῦ Χριστοῦ, νά τοῦ ἀποκαλύψῃ τήν ἀσχημίαν τῆς ἁμαρτίας καί τό ἔρεβος τῶν ἀκαθάρτων παθῶν, ἀλλά καί τήν ὡραιότητα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί τήν λάμψιν τῆς Χάριτος καί τόν πλοῦτον τῆς δωρεᾶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Νά τόν φέρῃ εἰς συναίσθησιν τῆς ἁμαρτωλότητός του ἀλλά καί νά τόν ὁδηγήσῃ εἰς εὐλαβῆ προσκύνησιν τοῦ μεγάλου Μυστηρίου τῆς Εὐσεβείας, μέ χαράν καί μέ φόβον ταυτοχρόνως: Φόβον διά τήν ἐκ τῆς ἁμαρτίας ἀναξιότητα, ἀλλά καί χαράν διά τήν παρεχομένην παρά τοῦ Θεοῦ σωτηρίαν καί αἰώνιον ζωήν. Σκοπεῖ νά χαρίσῃ εἰς τόν πιστόν, τόν κεκμηκότα ἐκ τοῦ καθημερινοῦ μόχθου καί τοῦ ἀπαύστου πολέμου πρός τόν διάβολον καί τάς πονηράς μεθοδίας του, ἐσωτερικήν εἰρήνην καί ἀνάπαυσιν καί χαράν, συμφώνως πρός τόν λόγον τοῦ Κυρίου: “Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς”, ἀλλά καί ἐλπίδα εἰς τήν σώζουσαν ἀγάπην τοῦ Κυρίου, καί δύναμιν πνευματικήν διά τήν ἄρσιν τοῦ προσωπικοῦ του σταυροῦ.
Ἡ Ἐκκλησιαστική Βυζαντινή Μουσική δέν καλλιεργεῖ ὑπερήφανον λογισμόν, ἀλλά ταπεινόν φρόνημα, ὅπως τό εἴδομεν εἰς τό πρόσωπον, τήν προσωπικήν ζωήν καί τό ψάλλειν τοῦ τιμωμένου ἀειμνήστου Πρωτοψάλτου. Δέν τρέφει, ἀλλά ταπεινώνει τά πάθη καί προευπρεπίζει τήν ὁδόν τῆς ἐν Χριστῷ μετανοίας καί ἀναγεννήσεως, ἐρχομένη ἀρωγός εἰς τό ἔργον τοῦ θείου κηρύγματος καί τῆς πνευματικῆς καθοδηγήσεως. Διά τοῦτο οἱ Ψάλται δέν εἶναι ἀοιδοί, ἀλλά κληρικοί, συλλειτουργοῦντες μετά τοῦ ἀνωτέρου Κλήρου τό Εὐαγγέλιον καί συμπληροῦντες τό ἔργον τοῦ Ἱεροκήρυκος καί τοῦ Πνευματικοῦ. Δέν εἶναι “βεντέται” -συγχωρήσατε τόν νεολογισμόν-, ἀλλά ἱεροφάνται μυστηρίων Θεοῦ, ἐπιτελοῦντες ἔργον θεῖον καί εἰς τούς ἁγίους Ἀγγέλους μᾶλλον οἰκεῖον καί ἁρμόζον. Διά τοῦτο καί περιβάλλονται τόν σεμνόν μέλανα ἐπενδύτην, τό ταπεινόν ράσον τοῦ Ὀρθοδόξου κληρικοῦ, ὁ δέ Ἄρχων Πρωτοψάλτης καί καλύπτραν τῆς κεφαλῆς μοναχικήν, δηλωτικήν τῆς ἐν αὐτῷ σωφροσύνης καί ἀρετῆς καί θείας Χάριτος. Βλέπομεν, ἀτυχῶς, μετ᾽ εὐλόγου ἀνησυχίας καί πικρίας, τινάς τῶν ψαλλόντων νά περιβάλλωνται ἀνοικείους ἐσθῆτας μέ πορφυρά ἤ ἰόχροα περιλαίμια καί χειρίδας, ἐνίοτε δέ καί μέ χρυσοποίκιλτα ἐπιρράμματα, τά ὁποῖα προδίδουν τύφον κοσμικόν καί κενότητα ψυχικήν καί μεταβάλλουν τόν Ψάλτην τοῦ Θεοῦ εἰς θέαμα ἀξιοθρήνητον. Ἄλλους πάλιν ἐκτρεπομένους εἰς ἀτάκτους βοάς καί περιπαθῆ μουσικά λυγίσματα, ξένα πρός τήν Παράδοσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκθηλύνοντα τάς ἀκοάς, ἀλλά καί τάς ψυχάς τῶν ἐκκλησιαζομένων.
Τά ἀναλόγια τοῦ Πανασέπτου Πατριαρχικοῦ ἡμῶν Ναοῦ καί οἱ ἐν αὐτοῖς διακονήσαντες καί διακονοῦντες μύσται τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς ἦσαν καί εἶναι πάντοτε ὑπόδειγμα καί κατά τοῦτο διά πάντα νοῦν ἔχοντα Χριστοῦ καί φρόνημα ἐκκλησιαστικόν.
Ὁ πολυφίλητος ἀείμνηστος Διδάσκαλος καί Πρωτοψάλτης Βασίλειος Νικολαίδης κατέλιπεν ὑπογραμμόν Ψάλτου, Χριστιανοῦ καί ἀνθρώπου. Ὑπέμεινεν ἀγογγύστως σκληράν δι᾿ αὐτόν ἀπόφασιν τῆς Ἐκκλησίας, διά τῆς ὁποίας μετεκινήθη ἀπό τοῦ ἀναλογίου τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ. Οὔτε ἀντέδρασεν ὑπερηφάνως, οὔτε κατέκρινεν, οὔτε ἐμνησικάκισεν. Συνέχισε ψάλλων τῷ Κυρίῳ, ἕως ὑπῆρχεν ἐπί τῆς γῆς, μετά φόβου Θεοῦ, σεμνότητος, ταπεινώσεως, ὑπομονῆς, ἐλπίδος, πίστεως καί ἀγάπης, ἀπό διαφόρων ἀναλογίων τῆς μεγαλωνύμου Πόλεως ἡμῶν, ἀφωσιωμένος πάντοτε εἰς τήν ἐσταυρωμένην Μητέρα Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν ἕως γήρους καί πρεσβείου καί θανάτου. Ἄρχων πραγματικός ἐν παντί καί πάντοτε καί Χριστιανός ἀληθής καί δόκιμος καί εὐάρεστος τῷ Θεῷ. Διά ταῦτα πάντα καί, εἴκοσιν ὁλόκληρα ἔτη μετά τήν μακαρίαν κοίμησίν του, ἀπεριφράστως λέγομεν ὅτι μᾶς λείπει. Παρηγορούμεθα ὅμως γνωρίζοντες ὅτι, προστεθείς εἰς τούς προκατόχους του, συνεχίζει τό ἱερόν ἔργον του εἰς τήν Ἄνω Πόλιν, τήν τούς θεμελίους ἔχουσαν, εἰς τό Οὐράνιον Θυσιαστήριον, ὅπου Χριστός ὁ ἱερουργῶν, συμψαλλόντων ἁγίων Ἀγγέλων καί Ἀρχαγγέλων καί ὑμνούντων τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ.
Αἰωνία αὐτοῦ ἡ μνήμη!