***

Ἱερώτατε Πρόεδρε τῆς Ἐφορείας μετά τῶν Τιμιωτάτων μελῶν αὐτῆς καί τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἡγουμένου τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης,

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,

Sehr geehrte Herren Professoren,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Εὐλογίᾳ τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν καί ἐφέτος τήν πανίερον μνήμην τοῦ ἀνιδρυτοῦ τῆς ἱστορικῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Φωτίου τοῦ Μεγάλου, εἰς τόν Λόφον τῆς Ἐλπίδος, ὅπου ἀπό τοῦ 9οῦ αἰῶνος ὑμνεῖται καί δοξάζεται ὑπό τῶν μοναζόντων τό ὑπερουράνιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης, ἐν ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ἐν ταπεινώσει, ἀσκήσει καί προσευχῇ, ἐπ᾿ ἐλπίδι ζωῆς αἰωνίου. Ἀπό τῶν μέσων τοῦ 19ου αἰῶνος προσετέθησαν εἰς τήν μοναστικήν ἀδελφότητα, ἄνωθεν ἐμπνεύσει καί ἀγαστῇ πρωτοβουλίᾳ τοῦ μακαριστοῦ προκατόχου τῆς ἡμῶν Μετριότητος Γερμανοῦ Δ΄, οἱ ἱεροσπουδασταί τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης καί οἱ διδάσκαλοι αὐτῶν. Ἀπό τοῦ ἔτους 1844 μέχρι τό τραγικόν 1971, ἡ Σχολή ἐλειτούργησεν ἀγλαοκάρπως, χαρισαμένη εἰς τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, εἰς τήν παγκόσμιον Ὀρθοδοξίαν καί εἰς τήν χριστιανικήν οἰκουμένην ὑπερεννεακοσίους ἀποφοίτους, οἱ ὁποῖοι διηκόνησαν εὐόρκως τόν λαόν τοῦ Θεοῦ καί τήν Ἱεράν ἐπιστήμην ὡς Ἐπίσκοποι, ὡς μέλη τοῦ ἱεροῦ κλήρου καί ὡς καθηγηταί, δόντες τήν καλήν μαρτυρίαν πίστεως, ἀγάπης καί ἐλπίδος, μέ ἀκλόνητον πιστότητα εἰς τήν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας καί μέ εὐαισθησίαν διά τόν ἄνθρωπον, διά τόν ἐπίγειον καί οὐράνιον προορισμόν του. 

Ἡ Χαλκῖτις Σχολή ὑπῆρξε τό «θεολογικόν ἐργαστήριον», ὁ σιδηροῦς θεολογικός βραχίων καί τό «think tank» τοῦ Φαναρίου, ὁ τροφοδότης αὐτοῦ μέ ἱκανώτατα στελέχη. Ὁ καθηγητικός σύλλογός της ἐκαλεῖτο νά ἐκφέρῃ γνώμην ἐπί ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων, νά ἐκπονήσῃ σχέδια κειμένων καί εἰσηγήσεις τοῦ Θρόνου διά κανονικά καί λειτουργικά θέματα, διά τάς διορθοδόξους καί διαχριστιανικάς σχέσεις. Ἅπαντες οἱ Χαλκῖται, διδάσκοντες καί διδασκόμενοι, ἐγνώριζον ὅτι ἡ ἁγία ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας δέν προάγεται ὑπό μιᾶς ἐσωστρεφοῦς εὐσεβείας καί θεολογίας, ἡ ὁποία ἀδιαφορεῖ διά τόν κόσμον ἤ τόν ἀπορρίπτει, διά νά διαφυλάξῃ ἀλώβητον τήν δῆθεν ἀπειλουμένην ὑπό τῶν ἐξελίξεων καθαρότητα τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Ἡ κλειστή πνευματικότης εἶναι ἡ μονοφυσιτίζουσα ἄρνησις τῆς οἰκουμενικότητος τοῦ χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου, ἡ ὁποία παράγει πάντοτε τόν φονταμενταλισμόν. 

Αὐτό τό πνεῦμα ἀνοικτοσύνης διεσώθη καί ἐκαλλιεργήθη καί κατά τάς τελευταίας πέντε δεκαετίας ἐν Χάλκῃ. Ἡ κλειστή Σχολή ἐλειτούργησεν ὡς κέντρον μελέτης, ὡς τόπος ἡμερίδων καί διεθνῶν συνεδρίων, ποικίλων πολιτιστικῶν ἐκδηλώσεων καί ἄλλων πρωτοβουλιῶν, ὡς μία σύγχρονος «Ἀκαδημία». Γενικώτερον, ἰσχύει ὅτι ἄνευ αὐτοῦ τοῦ πνεύματος διαλόγου, τό ὁποῖον ἐνσαρκώνει καί ἐκφράζει ἐμπράκτως καί οἰκουμενικῶς ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἡ παρουσία καί ἡ πορεία τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τόν σύγχρονον κόσμον θά ἦτο ὅλως διαφορετική. 

Ποτέ ἡ χριστιανική μαρτυρία δέν ἦτο ἔργον ἄκοπον καί εὐχερές. Ἐδίδετο ἑκάστοτε ἐντός ἱστορικῶς καί πολιτισμικῶς διαφορετικοῦ περιβάλλοντος, ποτέ εἰδυλλιακοῦ, μέ ἀμετακίνητον ὅμως τήν πεποίθησιν, ὅτι τό κακόν εἰς ὅλας τάς μορφάς του, δέν ἔχει τόν τελευταῖον λόγον ἐν τῇ ἱστορίᾳ. Ἡ γέννησις καί ἡ διάδοσις τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀποτελεῖ μίαν ἀξιολογικήν καί πνευματικήν ἐπανάστασιν. Τό εὐάγγελον μήνυμα τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας ἀπευθύνεται πρός πάντα ἄνθρωπον, ἄνευ διακρίσεων. Διαχωρισμοί μεταξύ λαῶν, δούλων καί ἐλευθέρων, πεπαιδευμένων καί ἀπαιδεύτων, ἀνδρῶν καί γυναικῶν ἀπορρίπτονται καί βαθμιαίως ἐξαφανίζονται. Προωθεῖται ἡ ἰδέα τῆς ἑνιαίας ἀνθρωπότητος, ἐνῶ εἰς τάς χριστιανικάς κοινότητας ἀναπτύσσεται ὁ πολιτισμός τῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς βοηθείας πρός τούς ἐνδεεῖς, ἡ ἀδελφοσύνη καί ἡ ἀγάπα. Κατανοεῖται ὁριστικῶς ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξῃ ἀληθής πρόοδος ἄνευ σεβασμοῦ τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ «ἠγαπημένος τοῦ Θεοῦ», ὄν μέ θείαν προέλευσιν καί δεδομένον ἄνωθεν τόν σκοπόν τῆς ζωῆς του. Ἡ «ἀληθεστάτη ἐλευθερία» τοῦ πιστοῦ εἶναι ἡ ἐπίγνωσις τῆς ἀρχῆς καί τοῦ σκοποῦ του καί ὁ ἀγών διά τήν ἐπίτευξιν, θείᾳ συνεργίᾳ, τοῦ ἐπιγείου καί αἰωνίου προορισμοῦ του. 

Ἐκφραστής αὐτοῦ τοῦ ἰδεώδους εἶναι καί ὁ ἑορταζόμενος καί τιμώμενος σήμερον Μέγας Φώτιος, ὁ ὁποῖος συνεδύαζεν εἰς τό πρόσωπόν του τήν ἑλληνικήν παιδείαν μέ τήν Ὀρθοδοξίαν τῆς πίστεως. Μέ τήν πολυδιάστατον παρουσίαν καί δρᾶσιν του εἰς τό πεδίον τῆς πολιτικῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ, εἰς τά γράμματα καί εἰς τόν ἐκκλησιαστικόν καί πνευματικόν χῶρον, ἐπέδρασε καθοριστικῶς εἰς τήν ἱστορικήν πορείαν τοῦ Βυζαντίου, εἰς τήν ἀναγέννησιν καί ἄνθησιν τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί εἰς τήν δόμησιν τῆς ἰδιοπροσωπίας τῆς Ὀρθοδοξίας. 

Εἰς τάς καρδίας τῶν ὁμογαλάκτων Χαλκιτῶν εἶναι ἐγκεχαραγμένη ἡ εἰκών τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου εἰς τό τέμπλον τοῦ Ναοῦ τῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁμοῦ μετά τῆς πλησίον αὐτῆς εἰκόνος τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Αἱ δύο εἰκόνες ἐκπροσωποῦν καί συμβολίζουν τό θαῦμα τῆς Πατερικῆς Θεολογίας, τό ὁποῖον ἐπετεύχθη χάρις εἰς τήν σύζευξιν τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καί τῆς χριστιανικῆς σκέψεως καί ἐμπειρίας. Ὁ Ἱερός Φώτιος ἐμελέτα καί ἀνέλυε τά ἀρχαιοελληνικά καί τά χριστιανικά κείμενα, μέ τήν βεβαιότητα ὅτι ἡ ἐνασχόλησις μέ τά πρῶτα ἀπετέλει προπαρασκευήν διά τήν προσέγγισιν καί βαθυτέραν κατανόησιν τῶν δευτέρων καί τήν προβολήν τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. Ἐθεώρει πολύ σημαντικόν νά ἔχῃ ὁ θεολόγος φιλολογικήν κατάρτισιν, ἡ ὁποία βοηθεῖ εἰς τήν ἀνακάλυψιν τοῦ γνησίου περιεχομένου τῶν θεολογικῶν διατυπώσεων. Εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου ἰσχύει ὁ λόγος ἑνός νεωτέρου φιλοσόφου, ὅτι «φιλόλογος εἶναι αὐτός πού διαβάζει πάντοτε ἀργά». 

Τό ἐνδιαφέρον τοῦ Φωτίου διά τούς κλασικούς τῆς φιλοσοφίας οὐδόλως ἐσήμαινε καί ταύτισιν μέ τάς ἰδέας των. Ὄντως, εἰς τήν σχέσιν του μέ τήν φιλοσοφίαν ὁ φωτόνυμος Πατριάρχης ἦτο «χριστιανός καί μόνον χριστιανός» (Β Λαούρδα, Φωτίου Ὁμιλίαι, Θεσσαλονίκη 1959, σ. 14). Ἀναφερόμενος εἰς τάς Ἐπιστολάς τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Φώτιος τονίζει ὅτι τά κείμενα τῶν Πατέρων ὑπερέχουν ὄχι μόνον ὡς πρός τό ὕφος, ἀλλά καί ὡς πρός τό περιεχόμενον καί τόν πνευματικόν των πλοῦτον, λόγῳ τῆς ἀσκητικῆς καί λειτουργικῆς πείρας τῶν συγγραφέων των. 

Ὅπως, αἰῶνας πρό τοῦ Φωτίου, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος ἐστράφη κατά τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουλιανοῦ, ὁ ὁποῖος διά διατάγματός του ἐστέρησε ἀπό τούς χριστιανούς διδασκάλους τό δικαίωμα νά διδάσκουν τά ἑλληνικά γράμματα, τοιουτοτρόπως καί ὁ Ἱερός Φώτιος ἠγωνἰσθη διά νά ἀποδείξῃ εἰς τούς συγχρόνους του ὅτι ἡ παιδεία δέν εἶναι ξένον τι διά τούς Χριστιανούς, ὡς ἐφρόνουν οἱ Ζηλωτικοί κύκλοι τῆς ἐποχῆς του. Εἶχε κατανοήσει ὅτι ἦτο ἀναγκαῖον τό ἄνοιγμα πρός τούς κύκλους τῶν πεπαιδευμένων, τούς ὁποίους ἐξένιξεν ἡ ἀπαξίωσις τῆς θύραθεν ἀνθρωπιστικῆς σοφίας ἐκ μέρους τῶν χριστιανῶν Ζηλωτῶν. Διά τῶν προσπαθειῶν του ὁ Φώτιος, ὡς ἐγράφη, «ἠδυνήθη νά μεταβάλῃ τήν πνευματικήν ἀτμόσφαιραν τοῦ Βυζαντίου καί νά ἀναδείξῃ γενεάν ὅλην μεμορφωμένων κληρικῶν καί λαϊκῶν, περί τήν θύραθεν καί τήν ἱεράν παιδείαν ἀσχολουμένην. Σπανίως εἷς καί μόνον ἄνθρωπος τηλικαύτην ἤσκησεν ἐπιρροήν ἐπί τῆς πνευματικῆς ζωῆς ἔθνους ὁλοκλήρου» (βλ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Δρᾶσις Φωτίου, σ. 23). 

Τό συμπέρασμα ἐκ τῶν λεχθέντων εἶναι ὅτι ὁ Ἱερός Φώτιος ὑπῆρξε πρωτίστως βαθυστόχαστος θεολόγος, εἰς τόν ὁποῖον ἡ φιλολογική καί φιλοσοφική κατάρτισις καί ἡ ἀρχαιοελληνική κληρονομία ἐλειτούργησαν ὡς πολύτιμον ἐργαλεῖον διά τήν ἀνάδειξιν τῆς θεολογίας ὡς τῆς «ὑψίστης παιδείας». Ἡ προσφορά του εἰς τά γράμματα εἶναι τεθεμελιωμένη εἰς ὅλα ὅσα προηγήθησαν ὡς συνάντησις Ἑλληνισμοῦ καί Χριστιανισμοῦ καί ἐγέννησαν τόν «ἐκχριστιανισμένον Ἑλληνισμόν», πού ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστον τμῆμα τῆς ἱστορίας τοῦ παγκοσμίου πολιτισμικοῦ γίγνεσθαι. Ὑπενθυμίζομεν εἰς ὑμᾶς τήν θέσιν τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Περγάμου καί τοῦ διδασκάλου του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ περί «ὁλοκληρώσεως τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέσα στήν Ἐκκλησία» καί περί θεολογίας τῶν Μεγάλων Πατέρων ὡς σημαντικῆς συμβολῆς καί εἰς τήν ἱστορικήν πορείαν τῆς φιλοσοφίας. Ὁ Φώτιος ἐγνώριζε, ὅτι διά τῆς ἐμβαθύνσεώς του εἰς τά ἀρχαῖα κείμενα ἐνισχύεται ἡ διακονία του πρός τήν θεολογίαν, ἡ ὁποία ἦτο ὁ τελικός στόχος του.

Ὁ μέγας Πατριάρχης ὑπῆρξε χαρισματικός ἐκκλησιαστικός ἀνήρ καί θεολόγος. Ἀκραφνής καί ἀνυποχώρητος πρόμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἠκύρωσε θεολογικῶς τό «filioque», ἔδωκεν ἔμφασιν εἰς τήν ἱεραποστολήν, ἐνίσχυσε τόν θεσμόν τῆς Πενταρχίας, ἠγωνίσθη διά τήν κατοχύρωσιν τῶν δικαίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, συνέβαλεν οὐσιωδῶς εἰς τήν διαμόρφωσιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιολογίας, ἡ δομή τῆς ὁποίας παραμένει ὄντως «Φωτιανή». Ὁ Φώτιος ἀποκαλεῖ τάς ἁγίας καί οἰκουμενικάς ἑπτά συνόδους «διδασκάλους καί προμάχους τῆς εὐσεβείας». «Δι᾿ αὐτῶν γάρ πᾶσα καινοτομία καί αἵρεσις ἀπελαύνεται τό δέ τῆς Ὀρθοδοξίας ἀκήρατον καί ἀρχαιοπαράδοτον φρόνημα ταῖς εὐσεβούντων ψυχαῖς εἰς ἀδίστακτον σεβασμιότητα καθιδρύνεται» (Φωτίου, Ἐπιστολαί, Η’, «Τί ἐστιν ἔργον ἄρχοντος», PG 102, 632Α). Ὁ Θεός εὐλόγησε τούς ἀγῶνας του καί τά ἔργα του, κορύφωσιν καί στέφανον τῶν ὁποίων ἀπετελεῖ ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη Σύνοδος τοῦ 879/80, πρότυπον ἐκκλησιολογικής πληρότητος καί συνοδικῆς ἐργασίας. Ἐν ὄψει τοῦ παγχριστιανικοῦ ἑορτασμοῦ, κατά τό 2025, τῆς συμπληρώσεως 1700 ἐτῶν ἀπό τῆς πραγματοποιήσεως τῆς Α’ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ Φώτιος διεκδικεῖ ἰδιαιτέραν θέσιν ὡς αὐθεντικός ἐκπρόσωπος καί ἐκφραστής τῆς ἐκκλησιολογικῆς ταυτότητος καί συνοδικῆς λειτουργίας τῆς Ἐκκλησίας. 

Ἐκλεκτοί παρόντες,

Ἡ πανήγυρις τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου ἦτο ἀνέκαθεν καί παραμένει δι᾿ ἡμᾶς τούς ὁμογαλάκτους Χαλκῖτας ἀδελφούς ἡμέρα ἐνθυμήσεως. Ἔρχονται εἰς τήν μνήμην μας καί ἀναδύονται ἀπό τήν καρδίας μας τά λατρευτικά βιώματα, ἡ χαρμολύπη τῆς λιτῆς καί ἀσκητικῆς καθημερινότητος, ἡ εὐλογία τῆς μαθητείας καί τῆς μελέτης, οἱ σοφοί καθηγηταί μας, τά κοινά ὁράματα διά τήν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας καί τήν μαρτυρίαν της εἰς τόν σύγχρονον κόσμον. Ὁ δέ Μέγας Φώτιος προβάλλει εἰς τά ὄμματά μας ὡς πρότυπον δυναμικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός, ὀξυνόου θεολόγου καί ἀγωνιστοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ ὁποῖος δέεται πρός τόν Κύριον τῆς δόξης μετά πάντων ἡμῶν διά τήν αἰσίαν ἔκβασιν τῶν προσπαθειῶν διά τήν ἐπαναλειτουργίαν τῆς Τροφοῦ Σχολῆς, διά νά ἀποκτήσει πάλιν ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία αὐτό πού στερεῖται ἤδη ἐπί 53 σχεδόν ἔτη, τόν θεολογικόν λειμῶνα της.

Χαιρόμεθα διά τήν ἔναρξιν τῆς ἀνοικοδομήσεως καί ἀναβαθμίσεως τοῦ κτηριακοῦ συγκροτήματος τῆς Σχολῆς μας. Ὑμνοῦμεν καί δοξάζομεν τόν Θεόν τῆς ἀγάπης, τόν δωρησάμενον εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί τό Γένος τόν Ἐντιμολογιώτατον Ἄρχοντα Ἔξαρχον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου κύριον Ἀθανάσιον Μαρτῖνον, τόν καί Πρόεδρον τῆς Ἀδελφότητος Ὀφφικιαλίων «Παναγία ἡ Παμμακάριστος», ὁ ὁποῖος προθύμως καί εὐγενῶς ἀνέλαβε τήν μεγάλην δαπάνην διά τό μεγαλόπνοον τοῦτο ἔργον. Ἐκφράζομεν πρός τόν κ. Μαρτῖνον καί πάλιν τόν ἔπαινον τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί τήν Πατριαρχικήν ἡμῶν εὐαρέσκειαν. Ὁ Θεός τοῦ ἐλέους νά χαρίζηται εἰς αὐτόν καί τούς οἰκείους πᾶσαν εὐλογίαν.

Ἐπί δέ τούτοις, εὐχαριστοῦντες τόν Ἱερώτατον Πρόεδρον καί τά μέλη τῆς Ἐφορείας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Χάλκης καί τόν Θεοφιλέστατον Ἡγούμενον αὐτῆς διά τήν ἀδιάπτωτον μέριμναν καί τήν πολύτιμον προσφοράν των πρός τό πανίερον τοῦτο καθίδρυμα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, εὐλογοῦντες τήν ἐν αὐτῷ μοναστικήν ἀδελφότητα καί εὐχαριστοῦντες πάντας ὑμᾶς διά τήν παρουσίαν καί τήν συμμετοχήν σας εἰς τήν πανήγυριν ταύτην, ἐπικαλούμεθα ἐφ᾿ ὑμᾶς, πρεσβείαις τοῦ διδασκάλου τῆς Οἰκουμένης, Ἰσαποστόλου καί Ὁμολογητοῦ Φωτίου τοῦ Μεγάλου τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ τῶν θαυμασίων.

Χρόνια πολλά καί καλά!

SALUTO DI S.S. IL PATRIARCA ECUMENICO BARTOLOMEO

AI MONACI DI BOSE

Chalki, 6 Febbraio 2024

Desideriamo formulare uno speciale saluto alla Delegazione del noto ed ospitale Monastero di Bose in Italia, guidata dall’attuale Igumeno, il Priore Sabino Chialà, che in questi giorni sta effettuando la sua prima visita al nostro Patriarcato Ecumenico, da quando ha assunto circa un anno e mezzo orsono questo importante ufficio. Ne siamo particolarmente lieti, perché questo Monastero è sempre vicino alla Santa e Grande Chiesa, attraverso le sue visite, gli incontri, la collaborazione, ma soprattutto nella comune preghiera che rivolgiamo a Dio, Amico degli uomini, gli uni per gli altri e per “unione di tutti”, come cantiamo nella Liturgia.

Il Padre Sabino è conosciuto inoltre per la sua alta competenza, riconosciuta a livello mondiale, negli scritti apocrifi cristiani e nella letteratura dei primi secoli del Cristianesimo, soprattutto Siriaca, divenendo uno tra i maggiori conoscitori di Isacco di Ninive. 

È accompagnato da due fratelli, conoscitori della lingua greca e a loro volta studiosi, padre Raffaele Ogliàri, presbitero, che ha studiato anche alla Facoltà Teologica a Salonicco, esperto di predicazione e annuncio della Parola di Dio e fratel Luigi D’Ayala Valva, esperto della liturgia e della spiritualità monastica bizantina.

Li ringraziamo per la loro presenza oggi, in questo luogo così sacro, il Monastero della Santa Trinità, dove ha sede la rinomata Scuola Teologica di Chalki, purtroppo ancora ridotta al silenzio, ma non alla inoperosità, nella memoria del nostro Santo Predecessore, il Patriarca Fozio il Grande. Questa importante figura della Chiesa d’Oriente, per molto tempo considerata controversa in Occidente e come una delle cause dei successivi avvenimenti, non ha trovato ancora una giusta e corretta collocazione nella storia ecclesiastica.

È un invito al Monastero di Bose, conosciuto anche per i Convegni Internazionali di Spiritualità Ortodossa, che sempre hanno una dimensione inter-ortodossa ed ecumenica, ad una collaborazione con la nostra Scuola Teologica e magari, nel futuro, a pensare ad un Convegno su questo nostro Santo Predecessore.

Il Signore benedica tutti i fratelli e sorelle dell’amato Monastero di Bose, e da noi l’invito ad essere sempre fedeli al vostro principio di “comunità di monaci e di monache appartenenti a chiese cristiane diverse che cercano Dio nell’obbedienza al Vangelo, nella comunione fraterna e nel celibato e al servizio dell’uomo”. 

Siate i benvenuti.