***

Τιμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί Ἱεράρχαι,

Ἐλλογιμώτατε κύριε Πρόεδρε τῆς Ἀμερικανικῆς Γεωργικῆς Σχολῆς καί τοῦ Perrotis College,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι,

Ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν,

Ἐντιμότατα μέλη τοῦ Συμβουλίου τῶν Ἐφόρων τῆς Σχολῆς, 

Ἐλλογιμώτατοι καθηγηταί,

Ἀξιότιμοι γονεῖς καί κηδεμόνες,

Προσφιλέστατα τέκνα έν Κυρίῳ, τελειοδίδακτοι μαθηταί καί μαθήτριαι,

Φερέλπιδες σπουδασταί,

Ἀξιότιμοι καί ἀγαπητοί φίλοι, 

Ἡ χαρά μας εἶναι μεγάλη πού συμμετέχουμε στήν τελετή ἀποφοίτησης τῶν τελειοδιδάκτων τῶν δύο Λυκείων τῆς Σχολῆς σας, τετιμημένοι κατ᾿ αὐτήν μέ τόν τίτλο τοῦ «Ἐπιτίμου Καθηγητοῦ Περιβαλλοντικῆς Ἐπιστήμης» τοῦ Perrotis College. Ἐξ ἀρχῆς δηλώνουμε ὅτι αὐτή ἡ τιμή πρός τό ταπεινό πρόσωπό μας διαβαίνει ἐπί τόν Οἰκουμενικό Θρόνο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τήν ὁποία διακονοῦμε, θείᾳ εὐδοκίᾳ, ἐπί σχεδόν 32 ἔτη ὡς Προκαθήμενός της. Ὅσα θά ἀκούσετε στή συνέχεια, τό πνεῦμα αὐτῆς τῆς Ἐκκλησίας ἐκφράζουν, τήν μέριμνά της γιά τόν ἄνθρωπο καί τήν ἀπειλούμενη κτίση. 

Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, παρά τίς πρωτοφανεῖς προόδους σέ πολλούς τομεῖς τῆς ζωῆς, τῆς ἐπιστήμης καί τοῦ πολιτισμοῦ, δέν μπορεῖ νά αἰσθάνεται ὑπερήφανος γιά τή στάση του ἀπέναντι στό φυσικό περιβάλλον. Τό σύγχρονο παγκόσμιο οἰκολογικό πρόβλημα ἔχει σαφῆ ἀνθρωπογενῆ αἴτια. Μάλιστα, ἐνῷ γνωρίζουμε τό μέγεθος τῆς ἀπειλῆς, δέν ἀλλάζουμε συμπεριφορά. Δέν μᾶς συνετίζει ἡ κλιματική ἀλλαγή, ἡ ραγδαία μείωση τῆς βιοποικιλότητας, οἱ καταστροφικές πυρκαϊές, ἡ ρύπανση τῆς ἀτμόσφαιρας καί τῶν θαλασσῶν, οἱ κοινωνικές ἐπιπτώσεις τῆς οἰκολογικῆς κρίσης. Δυστυχῶς, πολλοί πιστεύουν ἀφελῶς ὅτι τό πλανητικό οἰκοσύστημα ἔχει τή δύναμη νά ἀποκαθίσταται ἀφ᾿ ἑαυτοῦ.

Ὅπως γνωρίζετε, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ὑπῆρξε ἡ πρώτη χριστιανική Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἀντέδρασε ἐνώπιον τῆς οἰκολογικῆς κρίσης, ἀνέδειξε τίς συνέπειες τῆς πίστης καί τοῦ ἤθους τῆς Ὀρθοδοξίας γιά τήν προστασία τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, καί χαρακτήρισε τήν καταστροφή τῆς φύσης ὡς «ἁμαρτία». Τήν ἐπίσημη ἔναρξη τῶν οἰκολογικῶν πρωτοβουλιῶν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας σηματοδοτεῖ ἡ Πατριαρχική καί Συνοδική Ἐγκύκλιος κατά τήν ἑορτή τῆς Ἰνδίκτου, τῆς ἐκκλησιαστικῆς δηλαδή Πρωτοχρονιᾶς, τοῦ ἔτους 1989, μέ τήν ὁποία ἡ 1η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ὡς Ἡμέρα προστασίας τοῦ περιβάλλοντος. Στά χρόνια τῆς δικῆς μας Πατριαρχίας ἀκολούθησαν ποικίλες δράσεις, διεθνῆ συνέδρια, περιβαλλοντικά σεμινάρια, διαλέξεις, ἐννέα διεπιστημονικά καί διαθρησκειακά συμπόσια ἐν πλῷ μέ διεθνῆ συμμετοχή, καί πολλές ἄλλες συναφεῖς δραστηριότητες.  Οἱ οἰκολογικές πρωτοβουλίες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως συνεχίζονται καί σήμερα μέ νέες δράσεις, μέ ἔμφαση στό θέμα τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, καί μέ τόν τονισμό τῶν κοινωνικῶν ἐπιπτώσεων τῆς οἰκολογικῆς κρίσης.    

Ἡ ἴδια ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἡ πίστη, ἡ θεία λατρεία μέ κέντρο τή Θεία Εὐχαριστία, ὁ μοναχισμός καί ἡ ἀσκητική ζωή, ἡ φιλανθρωπία, ὁ κοινοτικός τρόπος τοῦ βίου, ἡ ἐκκλησιαστική τέχνη, ὅλα αὐτά ἔχουν οἰκοφιλική ὑφή καί ἀναφορά, εἶναι «ἐφηρμοσμένη οἰκολογία». Ἡ ἐκκλησιαστική ζωή εἶναι νίκη ἐναντίον τῶν ἀλλοτριωτικῶν δυνάμεων, οἱ ὁποῖες συντελοῦν στήν καταστροφή τῆς κτίσης, ὅπως ἡ πλεονεξία, ὁ καταναλωτισμός, ὁ ἀτομοκεντρισμός, ἡ ἀπληστία, ἡ μετατροπή τῆς φύσης σέ χρήσιμο ὑλικό κ. ἄ. Γιά τόν λόγο αὐτό ὀφείλουμε νά ὑπογραμμίσουμε, ὅτι τά οἰκολογικά ἐνδιαφέροντα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δέν εἶναι περιστασιακή ἀντίδραση στήν τρέχουσα κρίση. Τό μεγάλο σύγχρονο οἰκολογικό πρόβλημα ὑπῆρξε ἁπλῶς ἡ ἀφορμή γιά νά ἀναδείξῃ ἡ Ἐκκλησία αὐτή τήν σημαντική διάσταση τῆς ζωῆς καί τοῦ ἤθους της. Ἀνέκαθεν ἡ Ὀρθοδοξία ἦταν, θά λέγαμε ἡ «πράσινη Ἐκκλησία».

Οἱ δραστηριότητες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου συνέβαλαν στήν εὐρύτερη κινητοποίηση, ἐνέπνευσαν κοινοβούλια καί κυβερνήσεις, τήν ἐπιστημονική κοινότητα, τά οἰκολογικά κινήματα, τόν χριστιανικό κόσμο καί τίς ἄλλες θρησκεῖες, τή νεολαία, ἀνθρώπους ἀπό ὅλους τούς κοινωνικούς χώρους σέ ὅλη τήν οἰκουμένη. Ἀπευθυνθήκαμε σέ κάθε ἄνθρωπο καλῆς θελήσεως, ἐκφράζοντας τήν ἐμπιστοσύνη μας στή δύναμη τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας καί τῆς ὑπευθυνότητας καί συνδέοντας πολλές ἐλπίδες μέ τή συμμετοχή καί τή συμβολή ὅλων. 

Ἐνώπιον τῆς μαθητιώσας νεολαίας, μελῶν τῆς ἐκπαιδευτικῆς κοινότητας, γονέων καί κηδεμόνων, ἐπιθυμοῦμε νά τονίσουμε ὅτι ἡ ἐκπαίδευση ἔχει καθοριστικό ρόλο καί γιά τήν προστασία τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Ἐμπιστευόμαστε τούς ἐκπαιδευτικούς καί τή νέα γενιά, γιατί κατανοοῦν τήν σοβαρότητα τῆς οἰκολογικῆς κρίσης καί τήν ἀξία τῆς εὐαισθητοποίησης καί τῆς κινητοποίησης γιά τήν ἀντιμετώπιση ἑνός προβλήματος, τό ὁποῖο εἶναι πολύ μεγαλύτερο καί σοβαρότερο ἀπό ὅσο θέλουμε νά παραδεχθοῦμε. Εἴμαστε βέβαιοι, ἐπίσης, ὅτι γνωρίζετε τήν συνάφεια περιβαλλοντικῶν καί κοινωνικῶν προβλημάτων, ὅτι οἱ συνέπειες τῆς οἰκολογικῆς κρίσης ἀφοροῦν σέ ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα, πρωτίστως ὅμως καί ἀμεσώτερα ἐπηρεάζουν τούς πιό εὐάλωτους πληθυσμούς. Τό μέλλον μας εἶναι οἰκολογικό καί κοινωνικό σέ ἀκατάλυτη συνάφεια.

Τά οἰκολογικά προβλήματα εἶναι παγκόσμια, τοπικῶς καί χρονικῶς, ἀφοῦ δέν ἐπηρεάζουν μόνον τούς ἀνθρώπους πού ζοῦν σήμερα καί κάθε μορφή ζωῆς στόν πλανήτη μας, ἀλλά ἀγγίζουν καί τίς ἐπερχόμενες γενεές. Εἶναι προφανές ὅτι γιά τήν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος δέν ἀρκοῦν οἱ πολιτικές ἀποφάσεις, οἱ παρεμβάσεις τῶν κρατῶν καί οἱ διεθνεῖς συμφωνίες γιά τό περιβάλλον, ἡ ἐπιστημονική γνώση, τά οἰκολογικά κινήματα, ἡ περιβαλλοντική ἐκπαίδευση καί ἡ οἰκολογική εὐαισθησία καί ἡ προσφορά ἀτόμων καί ὁμάδων. Ἀπαιτεῖται μία «οἰκολογική ἀφύπνιση», μία «κοπερνίκεια στροφή» στήν ἀξιολογία μας, ριζική ἀλλαγή νοοτροπίας, ἀνάπτυξη ἑνός νέου ἤθους. Εἰδάλλως, θά θεραπεύουμε περιστασιακά τά συμπτώματα, ἐνῶ τό πνεῦμα πού δημιούργησε καί τροφοδοτεῖ τήν κρίση θά παραμένει ἄθικτο.

Εἴμαστε ὑπερήφανοι, διότι ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἔστρεψε τήν προσοχή στά βαθύτερα αἴτια τῆς οἰκολογικῆς κρίσης. Ὑπεγράμμισε μέ ἔμφαση ὅτι τό περιβαλλοντικό πρόβλημα ἔχει πνευματική καί ἠθική διάσταση, ὅτι ἡ θεολογική προσέγγισή του ἀποκαλύπτει ἄγνωστα αἴτια τῆς οἰκολογικῆς κρίσης, καθώς καί δυνατότητες ἐξόδου ἀπό αὐτή. Διακηρύξαμε ἐπίσης, ὅτι οἱ μεγάλες θρησκεῖες, ἀξιοποιῶντας τίς οἰκοφιλικές παραδόσεις τους, μποροῦν νά συμβάλουν πρός τήν κατεύθυνση αὐτή. 

Ἴσως, κάποιοι ἀπό ἐσᾶς νά ἔχουν ὑπ᾿ ὄψιν τους τή θέση τοῦ Lynn White, {Βλ. L. White, «Οἱ ἱστορικές ρίζες τῆς οἰκολογικῆς μας κρίσης», στό ἔργο: Σ. Σαρίκας (ἐπιλογή κειμένων – μετάφραση), Ἡ φωτιά τοῦ Προμηθέα, ἐκδ. Νησῖδες, Ἀθήνα 1998, σ. 33-49} ὁ ὁποῖος ἰσχυρίσθηκε ὅτι στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως, στήν ἀρχή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί στόν στίχο «Αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε καί πληρώσατε τήν γῆν καί κατακυριεύσατε αὐτῆς» (Γεν. α’, 28), βρίσκονται οἱ ἀπαρχές τῆς ἐκμεταλλευτικῆς στάσης τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στή δημιουργία, οἱ ρίζες δηλαδή καί τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος. Πρόκειται, βέβαια, περί παρανόησης τοῦ πνεύματος τῆς θείας ἐντολῆς. Ἐξ ἄλλου, στό δεύτερο κεφάλαιο τῆς Γενέσεως (στίχος 15), ὑπογραμμίζεται ἡ εὐθύνη τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι στόν «οἶκον» του, μέ τήν θεία προτροπή «ἐργάζεσθαι καί φυλάττειν» αὐτόν. Ἡ ἐξουσιαστική σχέση μας πρός τήν κτίση εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἀλλοτρίωσής μας ἀπό τόν Θεό. Δέν εἶναι δυνατόν νά ἔχουμε αὐθεντική πίστη στόν Θεό καί νά καταστρέφουμε τήν «καλήν λίαν» δημιουργία Του. Προηγεῖται ἡ «κακή ἀλλοίωσις» τῆς ἐλευθερίας μας, ἡ ἀποκοπή μας ἀπό τήν Πηγήν τῆς Ζωῆς, καί ἀκολουθεῖ ἡ καταστροφική γιά τό φυσικό περιβάλλον συμπεριφορά. Καί αὐτή ἀρχίζει πάντοτε μέσα στήν καρδιά καί τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, πρίν γίνῃ πράξη. 

Ἀγαπητοί νέοι καί νέες, 

Ἡ παιδική καί ἡ νεανική ἡλικία εἶναι ἡ πιό κατάλληλη περίοδος στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου γιά νά ἀναπτυχθῇ μέσα του οἰκολογική εὐαισθησία καί ὑπευθυνότητα, σεβασμός γιά τήν ὡραιότητα καί τήν ἱερότητα τῆς δημιουργίας. Σήμερα, ὅπως λέγεται, «ἐκτυλίσσεται ἕνας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος ἐναντίον τῆς φύσης». Οἱ ἐπιπτώσεις τῆς οἰκολογικῆς κρίσης ἀγγίζουν τήν ποιότητα τῆς ζωῆς μας, ἀλλά καί τήν ἴδια τήν ἐπιβίωσή μας στόν πλανήτη Γῆ. Ἡ κλιματική ἀλλαγή δέν ἀποτελεῖ πλέον «μελλοντικό σενάριο», ἀλλά μία ἐπώδυνη ἁπτή πραγματικότητα. Τό πρόβλημα ἐπιδεινώνεται ἐπειδή, παρά τό γεγονός ὅτι ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ἀλογία προκαλεῖ καί ἐπιδεινώνει τήν καταστροφή τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, συνεχίζουμε τήν γεωκτονία, ἐξακολουθοῦμε νά ἀγνοοῦμε ὅρια καί μέτρα, ἐν ὀνόματι γεωπολιτικῶν σχεδιασμῶν καί οἰκονομικῶν συμφερόντων, ἐπιβεβαιώνοντας τό σχόλιο τοῦ Lynn White, ότι «δέν ὑπάρχει ἄλλο πλάσμα ἐκτός τοῦ ἀνθρώπου, πού νά κατάφερε νά λερώσει τόσο πολύ τή φωλιά του μέσα σέ τόσο σύντομο χρονικό διάστημα» (ὅ. π., σ. 36). 

Ἡ ὁδός πρός ἕνα βιώσιμο μέλλον εἶναι ἡ ἀειφόρος ἀνάπτυξη. Στούς ὅρους αὐτῆς τῆς πορείας ἀνήκουν ἡ οἰκολογική οἰκονομία, ἡ ἀλλαγή στήν παραγωγή καί τή χρήση τῆς ἐνέργειας, στήν γεωργική καί βιομηχανική παραγωγή, στίς μεταφορές καί τίς μετακινήσεις. Νέα καταναλωτικά πρότυπα εἶναι ἀναγκαῖα, ἐπίσης ἡ συνειδητοποίηση ὅτι ἡ οἰκονομική καί τεχνολογική ἀνάπτυξη δέν σημαίνει αὐτονοήτως καί πρόοδο κ. ἄ. Αὐτός εἶναι ὁ «οἰκολογικός μονόδρομος» γιά ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. Αὐτή εἶναι καί ἡ δική σας πορεία καί τό περιεχόμενο τῆς εὐθύνης σας, ἀγαπητοί νέοι καί νέες, μέ ἔμπνευση καί ὁδηγό αὐτήν τή Σχολή, τήν ὁποία ἐπιλέξατε γιά τίς σπουδές σας. Ἐπαινοῦμε τόν οἰκοφιλικό προσανατολισμό της, τά πολυδιάστατα προγράμματα σπουδῶν, τόν συνδυασμό ἐπιστημονικῆς γνώσης, ἔρευνας καί ἔμφασης στήν πράξη καί στίς συνεργασίες. Ὁ Πατριάρχης σας εἶναι βέβαιος, ὅτι στό μέλλον ἐσεῖς θά ἀνήκετε στήν οἰκολογική πρωτοπορία.

Μέ αὐτά τά αἰσθήματα καί τίς σκέψεις, ἐκφράζουμε ἀκόμη μία φορά τίς ἐγκάρδιες εὐχαριστίες μας, ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Ἐλλογιμωτάτου Προέδρου τῆς Ἀμερικανικῆς Γεωργικῆς Σχολῆς καί τοῦ Perrotis College Δρος Jeff Lansdale, πρός τά μέλη τοῦ Συμβουλίου τῶν Ἐφόρων τῆς Σχολῆς γιά τήν ἀπονομή τοῦ τίτλου τοῦ Ἐπιτίμου Καθηγητοῦ, σᾶς εὐχαριστοῦμε ὅλους γιά τήν παρουσία σας, εὐχόμαστε στούς νέους ἀποφοίτους τῶν δύο Λυκείων καλή συνέχεια καί καλή πορεία στήν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση καί στή ζωή, ὑπενθυμίζοντας ὅτι τό μυστικό τῆς ἐπιτυχίας, παντοῦ καί πάντοτε, εἶναι: μελέτη, δουλειά, ἀφοσίωση σέ ὑψηλούς στόχους καί στό κοινό καλό, ἐμπιστοσύνη στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί στή δύναμη τῆς ἐλευθερίας μας. Θά προσευχόμαστε γιά σᾶς καί γιά τήν πρόοδό σας, ἀγαπητά μας παιδιά. Ὁ Θεός τῆς ἀγάπης νά χαρίζῃ σέ ὅλους σας καί στούς ἀγαπημένους σας ὑγεία καί κάθε εὐλογία.

Εὐχαριστοῦμε γιά τήν προσοχή σας!

Καλό καλοκαίρι!