* * *
Φιλόμουσος ὁμήγυρις!
Ἀπὸ τὰ πρῶτα μαθητικά μας χρόνια, στὴν ἐρατεινὴ Ἴμβρο τοῦ βορειοανατολικοῦ Αἰγαίου, αἰσθανθήκαμε ἰδιαί-τερη ἀγάπη γιὰ τὴν ποίησι καὶ τοὺς ποιητάς. Μᾶς συγκινοῦσε πολὺ ἡ σκέψις ὅτι μὲ τὸν ἴδιον ὅρο «ποιητὴς» ἀποκαλοῦμε τὸν Θεό: Ὁ Ποιητὴς τοῦ παντός! Ἀλλὰ καὶ τὸν ἄνθρωπο, τὸν μαΐστορα τοῦ λόγου, ποὺ ἐνεπνέετο καὶ ἔγραφε ποίησιν! Ποιητὴς (μὲ κεφαλαῖο) καὶ ποιητής! Ἀλλά, μήπως ὁ ἄνθρωπος-ποιητὴς δὲν ἔχει ἐκ Θεοῦ τὸ πολύτιμον δώρημα, τὸ ἱερὸν χάρισμα, τὸ «ποιεῖν» τὸν λόγον; Οἱ μεγαλύτεροι Θεολόγοι μας, ποὺ ἔχουν καὶ τὴν ἐπωνυμία τοῦ Θεολόγου, εἶναι τρεῖς: Ἰωάννης ὁ Θεολόγος καὶ Εὐαγγελιστής, Γρηγό-ριος ὁ Θεολόγος, Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, καὶ Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος. Καὶ δὲν εἶναι καθόλου τυχαῖον ὅτι καὶ οἱ τρεῖς τυγχάνουν ποιηταί! Πολὺ μεγάλοι μάλιστα ποιηταί! Ὁ σύγχρονός μας Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκα-λυβίτης ἐτόνιζε ὅτι ὁ Χριστιανὸς πρέπει νὰ ἔχῃ «ποιητικὴ ψυχὴ καὶ εὐαισθησία»! Ἄν καὶ προσωπικῶς δὲν ἐπεχειρή-σαμεν νὰ μετέλθωμεν ἔργον ποιητοῦ, ἐμελετοῦσαμεν, ὅμως, μὲ πολὺ πόθο ὅλους τοὺς ποιητάς μας, καὶ μάλιστα κατηρτίσαμεν ἐνωρίτατα, εἰς ἡλικίαν 14 ἐτῶν, ἕνα προσω-πικὸ Ἀνθολόγιο μὲ ποιήματα ποὺ μιλοῦσαν περισσότερο στὴν ἐφηβικὴ ψυχή μας, ὥστε νὰ τὰ ἔχωμεν πρόχειρα καὶ νὰ τὰ μελετῶμεν ξανὰ καὶ ξανά! Τὸ συμβουλευόμεθα τακτικὰ ἀκόμη καὶ σήμερα! Σᾶς ἐξομολογοῦμεθα δὲ ὅτι ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀγαπημένους μας ποιητὰς ἦτο ὁ ἀπόψε τιμώμενος, ἐπὶ τῇ συμπληρώσει διακοσίων ἐτῶν ἀπὸ τῆς γεννήσεώς του, κορυφαῖος συμπατριώτης σας Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης. Ἀργότερα βεβαίως ἐγνωρίσαμεν καὶ τὸν ἕτερο μεγάλο Λευκάδιο ποιητὴ Ἄγγελο Σικελιανό, πνευματικὸ ἀπόγονο καὶ συνεχιστὴ ἐν πολλοῖς τοῦ Βαλαωρίτου, καθὼς καὶ τὸν Ἰθακήσιο ποιητὴ τῶν σονέτων καὶ ἥρωα Λορέντζο Μαβίλη, ὅμως ὁ Βαλαωρίτης εἶχε καὶ ἔχει πάντοτε τὰ πρεσβεῖα τιμῆς! Καὶ καθὼς μελετοῦσαμε τὸν Βαλαωρίτη συνδέαμε τὴν Ἴμβρο τῆς καρδιᾶς μας μὲ τὴν Λευκάδα καὶ τὴν Μαδουρῆ τῆς δικῆς του καρδιᾶς, καὶ ἐδρόσιζαν τὸ πρόσωπό μας αὖρες τοῦ Αἰγαίου καὶ τοῦ Ἰονίου ταὐτοχρόνως, καὶ κατανοοῦσαμε βαθιὰ στὴν ψυχή μας ὅτι τὸ «φύτρο» τοῦ «Φωτεινοῦ», κι ἐδῶ κι ἐκεῖ εἶν’ ἀκριβῶς τὸ ἴδιο!
Ὅπως σωστὰ ἐλέχθη, ἡ ποίησις τοῦ Βαλαωρίτου «συνεδύασε τὴν τέχνη μὲ τὴν ζωή, μὲ μεσάζοντα τὴν ἱστορία». Καὶ εἶναι ἡ Βαλαωρίτειος ποίησις μιὰ συνισταμένη σπουδαίων ἐπικῶν, λυρικῶν, ἱστορικῶν, πατριωτικῶν, κάποτε ρομαντικῶν καὶ ὁπωσδήποτε προφητικῶν, θὰ ἐλέγαμε -ὄχι βεβαίως μὲ τὴν ἔννοια τοῦ προλέγειν τὰ μέλλοντα!- στοιχείων, μὲ μοναδικὴ δύναμι ψυχῆς, εὔτονο καὶ μεγαλήγορο λόγο καὶ ἐντονώτατο παλμὸν καρδίας! Πολὺ ὡραῖα ἐσημείωνε ὁ Ἀναστάσιος Βυζάντιος ὅτι «κατὰ τὸν πεζὸν αὐτὸν αἰῶνα, καθ᾽ ὅν πάντες προσκολλῶνται εἰς τὰ γήϊνα αὐτῶν συμφέροντα, μόνος ὁ Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης ἔζει διαρκῶς εἰς ἄλλον κόσμον, δημιουργήσας καὶ γενόμενος ἱεροφάντης μιᾶς ἰδεώδους τινὸς Ἑλλάδος, τὴν ὁποίαν ἐπανηγύριζεν ἀπὸ τοῦ βήματος τῆς Βουλῆς καὶ ἔψαλλε διὰ στίχων»! Ὁ τιμώμενος ποιητὴς εἶχεν ἀναμφιβόλως αὐτὸ ποὺ πολὺ ἀργότερα ὁ μεγάλος Ἱσπανὸς ὁμότεχνός του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα θὰ προσδιώριζε ὡς «ντουέντε»! Ἕνα θεόσδοτο ἔκτακτο χάρισμα δηλαδή, μὲ πειθὼ καὶ κραταιὰ δύναμι λόγου, ποὺ στοχεύει κατ᾽ εὐθεῖαν στὴν καρδιὰ καὶ μεταδίδει στὸν ἀκροατὴ ἢ μελετητὴ ὅλον τὸν παφλασμὸ τῶν αἰσθημάτων καὶ ὅλο τὸ φῶς τῶν ἰδεῶν τοῦ ποιητοῦ! Τὸ «ντουέντε» τοῦ Βαλαωρίτου ἐπέδρασε ἔντονα στὶς καρδιὲς ἀναριθμήτων Ρωμηῶν ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους, λογίων καὶ μή, τῆς ἐποχῆς του καὶ νεωτέρων, καὶ τὸν ἔχει ἀνεβάσει σὲ ἕνα πανύψηλο βάθρο μουσῶν καὶ τιμῆς, δίπλα στὸν ἄλλο μεγάλο Ἑπτανήσιο ὁμότεχνό του, τὸν Διονύσιο Σολωμό, καὶ τὸν κατέστησε ἐνωρίτατα ἕναν ἀπὸ τοὺς πιὸ σεβαστοὺς καὶ ἀγαπημένους ποιητὰς τοῦ Γένους, μὲ μεγάλη ἐπιρροὴ στὸν ψυχισμὸ τῶν Ἑλλήνων! Ἡ χριστιανικὴ πίστις του, διάχυτη σὲ ὅλο τὸ ἔργο του, ἐκφράζεται ἐναργέστατα, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, καὶ στὴν περίφημη «Φανερωμένη» του, τὴν μεγάλη Μητέρα καὶ προστάτιδα τῶν Λευκαδίων. Ὁ καϋμός του γιὰ τὸ Γένος, ὁ πόνος του γιὰ τὶς ἱστορικές του περιπέτειες, ἡ πικρία του γιὰ τὶς ἀλληπάλληλες διαψεύσεις τῶν ἐλπίδων, ἡ λαχτάρα του γιὰ ἕνα καλλίτερο αὔριο τοῦ Ἑλληνισμοῦ, καὶ ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν ἰδιοπροσωπία τῆς πονεμένης Ρωμηοσύνης διαζω-γραφίζονται δυναμικὰ σὲ πλῆθος ποιημάτων, μὲ ἀτελεί-ωτους καταρράκτες εὐήχων στίχων καὶ ζωηρῶν εἰκόνων, σὲ γλῶσσα χυμώδη, γάργαρη, καταληπτή, γλῶσσα τοῦ λαοῦ! Καὶ μόνο ὁ στίχος: «Νιώθω γιὰ σέ, πατρίδα μου, στὰ σπλάχνα χαλασμό», εἶναι ἀρκετὴ μαρτυρία αὐτῆς τῆς πραγματικό-τητος! Ὁ σεβασμὸς ἐξ ἄλλου καὶ ἡ ἀγάπη του γιὰ τὴν ἐσταυρωμένη Μητέρα μας Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο, ἀποτυπώθηκαν ἐγκαυστικὰ τόσο στὸν «Φωτεινὸ» μ᾽ ἐκεῖνο τὸν «σοφὸ καλόγερο ποὺ ἦρθε ἀπὸ τὴν Πόλι ἐκεῖ στὴν Κόκκινη Ἐκκλησιὰ κι ἔμεινε καὶ ἀσκήτευε» μὲ ἁγιότητα, καὶ δίπλα στὰ τόσα θαύματα ποὺ ἔκανε, ἐδίδασκε «ἀπολεί-τουργα στὸ πέτρινο πεζούλι τοῦ Ἅη Λιᾶ στὴν Ἐγκλουβὴ τὴν περασμένη δόξα καὶ τ᾽ ἄμετρα τὰ βάσανα τοῦ δύστυχου τοῦ Γένους», ὅσο καί, ἀκόμη περισσότερο μάλιστα, στὴν μνημει-ώδη ὠδή του πρὸς τὸν Ἱερομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο τὸν Ε´, ποὺ μᾶς κάνει νὰ τὸν νιώθουμε δυὸ φορὲς δικόν μας! Ἀντιλαμβά-νεσθε λοιπὸν τὴν συναισθηματική μας φόρτισι ἀπόψε, καθὼς μετέχομε σ᾽ αὐτὴ τὴν ὡραία ἐκδήλωσι μνήμης ποὺ διωργανώσατε γιὰ τὸν ἡσυχαστὴ τῆς Μαδουρῆς μὲ τὴ σπάνια ἀρετὴ καὶ τὴν ἠφαιστιώδη ψυχή! Θερμὰ συγχαρητήρια στοὺς διοργανωτὲς καὶ τὸν ἐκλεκτὸ κύριο ὁμιλητὴ τῆς ἑσπέρας! Εἴθε ὁ Παντοκράτωρ ποὺ φιλοξενεῖ τὸ σῶμα του στὸν ὁμώνυμο ναὸ τῆς πόλεως τῆς Λευκάδος, νὰ ἀναπαύῃ τὸ πνεῦμα του μέσα στὸ Φῶς ποὺ λαχταροῦσε ἡ ψυχή του, ἐν Χώρᾳ Ζώντων, μαζὶ μὲ ὅλους ὅσους ἀγάπησε, ἐξετίμησε, ἐθαύμασε καὶ ἐξύμνησε μὲ τὴ εὔχορδη λύρα τῆς Μούσας του! Καὶ νὰ δώσῃ καὶ σήμερα σὲ πολλοὺς ἄλλους ἀνάλογο ποιητικὸ χάρισμα καὶ ζέση ψυχῆς, νὰ τιμήσουν, ὅσο κι αὐτός, τὰ Ἑλληνικὰ Γράμματα καὶ τὸ Γένος!
Ἀριστοτέλους Βαλαωρίτου, τοῦ εὐπατρίδου ποιητοῦ, αἰωνία καὶ ἐν εὐλογίαις ἡ μνήμη!