Το Σάββατο, 28 Σεπτεμβρίου, η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος , παρουσία της Εξοχ. Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του Θεοφιλ. Επισκόπου Σταυροπηγίου κ. Αλεξίου, εκπροσώπου του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ιεραρχών, του Υφυπουργού Εξωτερικών της Ελλάδος Εξοχ. κ. Γεωργίου Κώτσηρα, εκπροσώπου της Κυβερνήσεως, Υπουργών, εκπροσώπων κομμάτων,  των επί κεφαλής Συλλόγων Ιμβρίων και Τενεδίων και πλήθους Ιμβρίων και Τενεδίων από κάθε γωνιά του πλανήτη, κήρυξε την έναρξη του Πανιμβριακού Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

Στην ομιλία του, ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στον αγώνα των Ιμβρίων να διατηρήσουν τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις και κυρίως την παρουσία τους στην πατρογονική γη. Μεταξύ άλλων, σημείωσε τα εξής:

“«Ίμβρος και Τένεδος», λοιπόν, «Νόστος και Προοπτική», το θέμα του Συνεδρίου μας. Δύο ιστορικά νησιά στα βορειοανατολικά του Αιγαίου. Κοινή η πορεία τους, ιδίως μετά το 1923. Κοινή η μοίρα τους από το 1964. Και σήμερα συζητούμε το θέμα του νόστου, της επιστροφής, και τις προοπτικές για όσους θέλουν να παλινοστήσουν, γι’ αυτούς που δεν έφυγαν ποτέ από εκεί και για εκείνους που ήδη εγκαταστάθηκαν, τα τελευταία χρόνια, ιδίως στην Ίμβρο.

Θα ξεκινήσουμε από το 1964, την «πιο μαύρη χρονιά στην μακρά ιστορία της Ίμβρου», όπως έχει λεχθή. Τότε άρχισε η εφαρμογή του αδυσώπητου «Προγράμματος διάλυσης» του κοινωνικού ιστού της Ίμβρου. Σε όλους τους τομείς, στην οικονομική ζωή, στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό, στα ήθη και τα έθιμα, στην πληθυσμιακή σύνθεση, στην καθημερινότητα, επέρχεται μία καταστροφική ανατροπή. Το κλείσιμο των σχολείων, η εγκατάσταση στρατού στο νησί, η δέσμευση της καλλιεργήσιμης γης και των ελαιώνων, και άλλα ανείπωτα δεινά, είχαν τραγικές συνέπειες. Άδειασε η Ίμβρος, αλλά και η Τένεδος. Πρόσφυγες οι κάτοικοί τους στην Ελλάδα, στην Αυστραλία, στη Δυτική Ευρώπη, στην Αμερική και στη Νότια Αφρική. Οι Ίμβριοι, χωρίς προοπτική ζωής, χωρίς πόρους, χωρίς ομογενειακή παιδεία, μέσα στον φόβο και την ανασφάλεια, εγκατέλειψαν την αγαπημένη μικρή πατρίδα και πήραν των ομματιών τους, πήραν τον δρόμο της ξενιτειάς. Παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας οι αδελφοί μας που άφησαν τα σπίτια και τα κτήματά τους, τους ναούς, τα ξωκκλήσια και τους τάφους των προγόνων τους, και πορεύονταν στο άγνωστο. Ένα από τα μεγαλύτερα δεινά στη ζωή είναι να χάση ο άνθρωπος την πατρίδα του, να εγκαταλείψη τα πάντα και να μη γνωρίζη τι τον αναμένει.

Αυτοί που στα πέτρινα χρόνια έμειναν στο νησί, οι ολίγοι, περίπου 250 ψυχές γύρω στο 1990, από τους πάνω από επτά χιλιάδες περίπου ομογενείς, υπέμειναν καρτερικά στερήσεις και ταπεινώσεις, ξένοι στον δικό τους τον τόπο. Χωρίς αυτούς, αυτό είναι βέβαιο, δεν θα υπήρχε τίποτε δικό μας σήμερα στην Ίμβρο, ούτε οι εκκλησίες μας, ούτε η πανάρχαιη ιμβριώτική λαλιά, ούτε τα χωριά μας. Είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτούς και τους χρωστάμε μεγάλη ευγνωμοσύνη. Αν συναντούμε στην πατρίδα μας, εμείς προσωπικα, ο,τι αγαπήσαμε εξ απαλών ονύχων, αυτό το οφείλουμε στους γενναίους συμπατριώτες μας, που έμειναν εκεί και φύλαξαν υπομονητικά τον τόπον μας και τον τρόπον του βίου.

Πολλά χρεωστούμε και στους πάνω από έξι χιλιάδες Ιμβρίους που ξενιτεύθηκαν άκοντες. Κι αυτοί δεν είχαν εύκολη πορεία. Όμως διέτρεξαν τον δόλιχο της προσφυγιάς με αξιοπρέπεια και αυτοπεποίθηση. Με την ευφυΐα, την εργατικότητα και την τιμιότητα τους, με το φιλότιμό τους, όχι μόνον επιβίωσαν, αλλά πρόκοψαν, διακρίθηκαν σε πολλούς τομείς, στην εκκλησιαστική διακονία, στα γράμματα, στην εκπαίδευση, και στις επιστήμες, στο εμπόριο και τις επιχειρήσεις, στην ιδιωτική πρωτοβουλία, χωρίς να λησμονήσουν την ερατεινή Ίμβρο, πάντοτε με τον πόθο για το νόστιμον ήμαρ, τον οποίο μετέδιδαν στα παιδια τους και στα εγγόνιά τους. Είμαστε υπερήφανοι για τους συμπατριώτες μας και για τους Τενέδιους της διασποράς, για όσα κατώρθωσαν κάτω από συνθήκες προσφυγιάς. Σήμερα αποτελούν τη δεξαμενή από την οποία αντλεί ανθρώπινο δυναμικό κάθε είδους εξέλιξη στα νησιά μας.

Κυρίως από αυτούς, με την ανεκτίμητη συμβολή των δύο Ιμβριακών Σωματείων των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης, προέρχονται οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων μας από το 2013 και εξής. Η επαναλειτουργία των ομογενειακών σχολείων, την οποία ονειρευτήκαμε και αξιωθήκαμε, χάριτι Θεού, να βιώσουμε ως θαύμα, ανεπτέρωσε τις ελπίδες μας. Ήδη συμπληρώθηκε μία δεκαετία και προχωρούμε με αυτοπεποίθηση και πολλές προσδοκίες. Ευγνωμονούμε όλους εκείνους οι οποίοι συνέβαλαν στην επανεκκίνηση της ομογενειακής παιδείας στην Ίμβρο. Αναγνωρίζουμε την στήριξη των τουρκικών αρχών στο εγχείρημα και ευχαριστούμε τους υπευθύνους που συνέβαλαν προσωπικα.” 

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο Ίμβριος Πατριάρχης, επεσήμανε ότι το μέλλον της Ίμβρου εξαρτάται από αυτούς που διασώζουν μέσα στην καρδιά τους αυτό το πνεύμα, ως αξιακό προικισμό, ως πολιτισμό, ως πυξίδα για το παρόν και το μέλλον. 

“Όπου οι Ίμβριοι κράτησαν μέσα τους αυτόν τον πνευματικό πολιτισμό ζη η Ίμβρος, αφού η αλήθεια και το ήθος της είναι βιωμένη, ριζωμένη στο είναι των ανθρώπων της πραγματικότης.

Μπορούμε να ελπίζουμε ότι οι ημέτεροι που θα εγκατασταθούν στην Ίμβρο, μαζί με όσους είναι ήδη εκεί, θα εκπροσωπούν μία κοινότητα, η οποία θα αποτελή πρότυπο και των μη ομογενών κατοίκων της Ίμβρου; Θα αγαπούν τον τόπο ή θα αγωνίζωνται κυρίως για να επιβιώσουν; Θα τον ομορφαίνουν ή θα είναι αδιάφοροι για την ιερότητα και την ωραιότητα του νησιωτικού περιβάλλοντος; Η αλήθεια είναι τρόπος, όχι πρωτίστως τόπος. Η Ίμβρος ως τρόπος ζωής, ως ιεράρχηση αξιών, πρέπει να βρίσκεται βαθιά μέσα στην καρδια μας για να ανθίση όταν εγκατασταθούμε στο νησί μας.

Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης περιλαμβάνει και την πνευματική διάσταση, η οποία θέλει αγώνα και επιμονή για να ριζώση και να καρποφορήση, να γίνη ήθος που μπορεί να εμπνεύση και τη νέα γενιά. Δεν υπάρχει αδάπανη, ανέξοδη υπαρξιακά, Ιμβριακή πνευματική ταυτότητα. Σαφώς, το κοινωνικό πειβάλλον και οι εξωτερικές συνθήκες επηρεάζουν τον έσω άνθρωπο, όμως δεν τον καθορίζουν. Η φορά της διαμόρφωσης του ήθους, του πνευματικού πολιτισμού, δεν είναι από την κοινωνία προς την ανθρώπινη καρδια, αλλά αντιστρόφως: Από τον έσω άνθρωπο προς τα έξω.

Συνεχίζουμε, λοιπόν, αγαπητοί συμπατριώτες, τον αγώνα και στο πνευματικό επίπεδο. Οι Ίμβριοι ανέπτυξαν υψηλό πνευματικό πολιτισμό ελευθερίας, απλότητας, αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας, ευγενείας και ενσυναίσθησης, ευσεβείας και εμπιστοσύνης στην πρόνοια του Θεού, αξίες με πανανθρώπινη εμβέλεια. Όπου και αν πήγαν, όσο μακριά από την γενέτειρα κι αν βρέθηκαν, μετέφεραν, εγχαραγμένο στα μύχια της ψυχής τους, το πνεύμα της Ίμβρου, με τα ήθη και έθιμα, που δεν ήταν απλώς φολκλόρ αλλά ήθος ελευθερίας, πόθος αιωνιότητας, αλήθεια ως σχέση και όχι ως κτήση, ως είναι και όχι ως έχειν. Καυχόμαστε για τους συμπατριώτες μας, οι οποίοι και εν τη ξένη δεν αποκόπηκαν εσωτερικά και υπαρξιακά από το «πνεύμα της Ίμβρου». Εξ άλλου, όπου βιώνεται σε υπαρξιακό βάθος η αλήθεια, δεν είναι δυνατόν να καταποθή από τη λήθη. Τα αληθινά πράγματα δεν έχουν ημερομηνία λήξεως, κατά τον λόγον του Χριστού: «ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι» (Ματθ. κδ’, 35).”

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στις εργασίες του Συνεδρίου, ο Παναγιώτατος είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με συμπατριώτες του, αλλά και να περάσει λίγη ώρα με μικρά Ιμβριωτόπουλα, στα οποία διάβασε ένα παραμύθι σχετικό με τις παραδόσεις του νησιού τους. 

_________

Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου