Ὁσιώτατοι καί λίαν ἀγαπητοί Βατοπαιδινοί Πατέρες,

«Πάντες οἱ τά τοῦ βίου προθύμως καταλιπόντες, πάντως, ἢ διά τήν μέλλουσαν βασιλείαν· ἢ διά πλῆθος ἁμαρτημάτων· ἢ διά τήν εἰς Θεόν ἀγάπην τοῦτο πεποιήκασιν. Εἰ δέ οὐδείς τῶν προειρημένων σκοπῶν αὐτοῖς προηγήσατο, ἄλογος ἡ τούτων ἀναχώρησις καθέστηκε. Πλήν τό πέρας τοῦ δρόμου ὁποῖον καθέστηκεν, ὁ καλός ἡμῶν ἀγωνοθέτης ἐκδέχεται» (Κλίμαξ, α’).
Διά τούτων τῶν λόγων Ἰωάννης, ὁ τῆς Κλίμακος Θεόπνευστος συγγραφεύς, περιγράφει τάς αἰτίας αἱ ὁποῖαι ὁδηγοῦν τούς ἀνθρώπους νά καταφεύγουν εἰς τήν τοῦ Θεοῦ ἀναζήτησιν διά τῆς μοναχικῆς πολιτείας. Τοῦτο τό μεῖζον θέμα τῆς ἀποταγῆς τοῦ κόσμου ἐπελέξαμεν διά τήν παροῦσαν μοναστηριακήν Σύναξιν, τέκνα ἐν Κυρίῳ, διά νά μοιρασθῶμεν τούς προβληματισμούς καί τάς σκέψεις μας ἐπί τοῦ μείζονος αὐτοῦ ζητήματος.
Ἡ κάθε ἐποχή διακρίνεται διά τούς πειρασμούς αὐτῆς ἔναντι τῆς ἐπιλογῆς τοῦ μοναχικοῦ βίου, καθώς ὁ κοινός τῶν πειρασμῶν πατήρ εἶναι ὁ μισόκαλος διάβολος, ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ πάσῃ θυσίᾳ νά ἀπομακρύνῃ τόν μοναχόν ἐκ τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ ἀποστολῆς. Μία ἐκ τῶν μεγαλυτέρων παγίδων εἶναι καί αὐτή ἡ ὑπόμνησις ἤ καλλίτερον ἡ ἀνάμνησις τῆς κοσμικῆς ζωῆς καί τῶν συναναστροφῶν της, καί μάλιστα μέ χειροτέραν παγίδα τήν καλλιέργειαν τῆς προθυμίας βοηθείας εἰς τόν κόσμον. Διότι, ὡς ἐφευρετικός νοῦς, ὁ πειραστής, γνωρίζει ὅτι, ἐάν ὑποβάλῃ εἰς τόν ἀσκούμενον μίαν κατ΄ἀρχήν ἐφάμαρτον σειράν λογισμῶν, συνδεδεμένων μετά τῶν τοῦ κόσμου τερπνῶν καί ἐπικήρων, οὗτος θά ἀντιδράσῃ ἀκαριαίως καί θά προσπαθήσῃ νά ἐκφύγῃ τῆς παγίδος. Διά τοῦτο καί φέρει τόν κόσμον εἰς τό κελλίον τοῦ μοναχοῦ, εἴτε ὡς τήν ἀνθρωπίνην ἐπιθυμίαν καί νοσταλγίαν τῶν γεννητόρων καί οἰκογενῶν, ἰδίως κατά τάς ἡμέρας μεγάλων ἑορτῶν, εἴτε ὡς ἐπιθυμίαν τοῦ φυσικοῦ κάλλους τῆς πατρίδος, εἴτε ὡς διάθεσιν ποιᾶς τινος ἱεραποστολῆς. Καί ἀφορμώμενος ἐκεῖθεν ὑπεισέρχεται ἄνευ χρονοτριβῆς εἰς τήν διάνοιαν τοῦ μοναχοῦ, ὥστε νά ἐξασφαλίσῃ τήν πολυπόθητον συγκατάθεσιν αὐτοῦ διά νά συνεχίσῃ ἐπί τά πρόσσω.
Διό καί τό σημαντικώτερον εἰς τούς λογισμούς εἶναι νά τούς διακρίνωμεν διά τῆς ἐξαγορεύσεώς των εἰς τόν Γέροντα καί νά εἴμεθα ἐπιφυλακτικοί, ὄχι φοβισμένοι, ἀπέναντί των. Ἡ διάκρισις τῶν λογισμῶν, ἀποτελεῖ βασικόν παράγοντα διά τόν προσωπικόν ἀγῶνα τοῦ μοναχοῦ, ὁ ὁποῖος καί πολύ βοηθεῖται ἀπό τήν ὑπακοήν. Βασικήν ἀσπίδα εἰς τούς τοιούτους λογισμούς, ἐκτός τῆς ὑπακοῆς ἀποτελεῖ ὁ ἔνθεος πόθος, ὁ πόθος Χριστοῦ. Αὐτός εἶναι πού ἐνισχύει καί χαλυβδώνει τό φρόνημα τοῦ μοναχοῦ εἰς τό ταμιεῖον του ὅταν μόνος μόνῳ Θεῷ παλεύῃ μετά τοῦ πειρασμοῦ. Ἔρχονται στιγμαί, ὅμως, κατά τάς ὁποίας αὐτός ὁ πόθος ὑποστέλλεται, σμικρύνεται, μειοῦται, ὑποχωρεῖ. Αἱ στιγμαί ἐκεῖναι, τό γνωρίζομεν ὅλοι, εἶναι πολύ ἐπώδυνοι διά τόν μοναστήν. Αἰσθάνεται τήν σιωπήν, τήν «ἐγκατάλειψιν» τοῦ Θεοῦ. Αἰσθάνεται φόβον, ἀνησυχίαν, ταραχήν, δειλίαν, ἀγωνίαν. Νοιώθει ὅτι βυθίζεται ὑπό τό βάρος τῶν λογισμῶν καί τῶν ἐπιθέσεων, ὅτι καταποντίζεται. Εἰς τοῦτο τό σημεῖον εἶναι ἀναγκαῖον νά ὑπερνικήσῃ τήν δαιμονικήν ἀπελπισίαν, καί νά στρέψῃ εἰς τόν οὐρανόν τά ὄμματα τοῦ σώματος καί τῆς καρδίας, νά ἐπικαλεσθῇ τήν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, καί τήν εὐχήν καί προστασίαν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἴσως, ἡ ἐμφανής ἀπάντησις τοῦ Κυρίου ἀργήσῃ, ὅμως, τεκνία μου, τοῦτο δέν σημαίνει ποσῶς ὅτι ὁ Κύριος μᾶς βδελύσσεται ἤ μᾶς ἀποστρέφεται ἤ μᾶς λησμονεῖ. Ὁ Κύριος μόνον μᾶς ἀγαπᾷ. Τίποτε ὀλιγώτερον. Ἁπλῶς, ἀθορύβως παρακολουθεῖ τήν πορείαν μας καί ἀναμένει νά ἴδῃ τάς ἐπιλογάς μας.
Καί ἡ ἐπιλογή τοῦ μοναχοῦ ἦταν καί εἶναι ὠφέλιμον νά εἶναι ἡ ἀποταγή τοῦ κόσμου. Ἀσφαλῶς καί δέν μισεῖ ὁ μοναχός τούς οἰκιακούς του ὡς πρόσωπα καί ὡς εἰκόνας Θεοῦ, οὔτε τούς θεωρεῖ ἁμαρτωλούς. Ὁ μοναχός δέν κρίνει. Μή κρίνετε ἵνα μή κριθῆτε. Ὅμως θεωρεῖ ὡς τροχοπέδην διά τήν ὁδόν τήν ὁποίαν ἑκουσίᾳ του τῇ γνώμῃ ἐπέλεξεν, ὅ, τι τόν ἀπομακρύνει ἐκ τῆς ὁδοῦ ταύτης, οἱανδήτινα ἀγάπην γυρεύει νά καλύψῃ τήν πρός Θεόν ἀγάπην. Εἰς τό πρόσωπον τῶν γονέων καί τῶν ἀδελφῶν του βλέπει κάθε ἄνθρωπον, καί ἄρα εὔχεται ὑπέρ παγγενοῦς τοῦ Ἀδάμ, ψελλίζοντας ἤ ἐπαναλαμβάνοντας καρδιακῶς τήν μονολόγιστον εὐχήν «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Ὅπισθεν αὐτῆς τῆς ἀντωνυμίας κρύπτεται ἐπιμελῶς, καί ταυτοχρόνως ἀποκαλύπτεται, ὁλόκληρος ὁ κόσμος, ὁρατός τε ἅπας καί ἀόρατος, ὄχι ἀπροσώπως καί μαζικῶς ἀλλά προσωπικῶς, καί ἐκείνην τήν ὥραν ὁ μοναχός ἑνώνεται μέ τόν προσευχόμενον Κύριον καί μέ τήν εἰκόνα Του, τόν ἄνθρωπον, καί ἐνεργεῖ εὐεργετικῶς ὑπέρ συμπάσης τῆς ὁμοθέου κτίσεως. Ἄρα, βλέπετε, τέκνα ἐν Κυρίῳ, πόσα τά ὀφέλη ἐκ τῆς προσευχῆς ὡς μνήμης Θεοῦ, ὡς κλήσεως καί ἐπικλήσεως τοῦ Θεοῦ, ὡς ἀποτρεπτικοῦ παντός ψυχολέθρου λογισμοῦ.
Ὅμως, συχνάκις ὁ ἀγών καθίσταται ἄνισος. Δέν διαθέτει πάντοτε ὁ μοναχός τήν ἑτοιμότητα νά ἀντιστέκεται ἐπιτυχῶς εἰς τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου καί συγκατατίθεται, θεωρῶν μάλιστα ὅτι προσφέρει καί θεάρεστον ἔργον. Ἐκεῖ καί πάλιν, ἡ ἐξαγόρευσις εἶναι μονόδρομος, ὥστε νά προλάβῃ ὁ Γέροντας τάς συνεπείας τῆς ἀποδοχῆς καί συγκατανεύσεως εἰς ἕνα τοιοῦτον λογισμόν. Καί λέγομεν ἐδῶ ὅτι ἔργον τοῦ Μοναχοῦ εἶναι ἡ προσευχή καί ἡ διαρκής καί βαθεῖα μετάνοια. Δέν σώζει ὁ μοναχός τόν κόσμον διά τῆς τοῦ κόσμου συναναστροφῆς, ἄν καί εἰς καιρούς δυσχειμέρους τοῦτο τό ἔργον ἀνελήφθη ὅλως ἐκτάκτως ἐκ τῆς τάξεως τῶν μοναχῶν, ὡς συνέβη εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ Πατροκοσμᾶ. Ὁ κόσμος ἔχει τούς ποιμένας του. Ἔχει τούς Ἐπισκόπους καί τούς ἱερεῖς του. Ἀποτελεῖ μειονέκτημα νά αἰσθανώμεθα ὅτι ἡ γνώμη καί ἡ ἀπόφανσις τῶν μοναχῶν ἐπί παντός ζητήματος τῶν κοσμικῶν ἀδελφῶν μας, ἀποτελεῖ τήν ἐγγύησιν τῆς ἀληθείας. Τότε ποῖον τό ἔργον τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας;
Πολύ δέ περισσότερον, ἡ γνησία ἀποταγή τοῦ κόσμου συνδέεται μέ τήν ὀρθήν βίωσιν τῆς Ἐκκλησίας ὡς Μυστηρίου τῆς Χάριτος, διά τῆς ἐμπιστοσύνης καί ὑπακοῆς εἰς τά κελεύσματα καί τάς ἀποφάσεις της, ἄνευ προβολῆς ταπεινῶν αἰτιάσεων, ὡς ἐπί παραδείγματι «ὅτι ἔχω λογισμούς εἰς τό τάδε ἤ εἰς τό δεῖνα ζήτημα». Ὅταν ἀποφασίζῃ ἡ Ἐκκλησία καί μένωμεν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καί ἐμπιστευώμεθα τήν Ἐκκλησίαν καί ζῶμεν διά τόν Χριστόν καί διά τήν Ἐκκλησίαν, τότε λογισμοί εἰς θέματα ἐκκλησιολογίας δέν πρέπει νά ὑπεισέρχωνται. Ἰδίως, ὑμεῖς, Πατέρες τῆς Βατοπαιδίου καί πνευματικοί ἀπόγονοι τοῦ ἐν Ἁγίοις αὐλιζομένου Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Ἡσυχαστοῦ, θά ἔδει νά ἔχετε πάντοτε κατά νοῦν ἐκεῖνο τό ὁποῖον ὡς ὅραμα ὁ Ὅσιος ἐβίωσε περί τοῦ ὅτι ἡ Ἀλήθεια εὑρίσκεται εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον  Κωνσταντινουπόλεως. Δέν νοεῖται ὑμεῖς, πνευματικά ἔκγονα ἐκείνου, φέροντα κλάδους ἀγαθοεργίας τά τῶν διδαχῶν ἐκείνου ὑποδείγματα, νά διακρίνεσθε δι᾿ ἔλλειψιν ἐκκλησιολογίας καί νά μή εἶσθε τό πρότυπον διά τούς ἁπανταχοῦ συμμοναστάς σας! Εἶναι ποτέ δυνατόν ἡ Ἐκκλησία, ὁ Πατριάρχης σας, νά προδώσωμεν τήν Ἀλήθειαν τοῦ Εὐαγγελίου; Μή γένοιτο! Καί ἐάν κατά τό παρελθόν τοῦτο ἀτυχῶς ἐγένετο ὑπό προσώπων, αὐτά παρέμεναν ἐν ἐνεργείᾳ ἕως συνοδικῆς των καταδίκης, πλήν ἐκεῖνα παρῆλθον. Πλέον ἡ Ἐκκλησία προὐχώρησε κατά πολύ εἰς τήν ἔκφρασιν τοῦ ὀρθοῦ δόγματος, τῆς Ἀληθείας, καί ὅλοι ἡμεῖς, οἱ ὑπό τῆς Προνοίας τοῦ Θεοῦ κληθέντες, αἰσθανόμεθα ἐπί τῶν ὤμων μας τήν εὐθύνην τῆς πορείας ἐπί τῶν βημάτων τῶν μακαρίων Πατέρων ἡμῶν, μέ τελικόν προορισμόν τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Ἐν Φαναρίῳ φυλάσσομεν νύκτα καί ἡμέραν, ἐν πάσῃ περιστάσει, τήν ἀκαινοτόμητον Ἀλήθειαν τοῦ Κυρίου καί δέν ἐπιτρέπομεν, ὄχι ἐκ λόγων ἐγωϊσμοῦ ἤ ἐπιβολῆς, ἀλλ΄ ὡς ἐκ τῆς ἀξιοπρεπείας καί μόνον, νά ἀμφιβάλῃ οὐδείς ἐπ΄αὐτοῦ. Μηδαμῶς ἀμφιβάλλετε ὅτι εἴμεθα ἐπί τῶν ἐπάλξεων τῆς πίστεως μόνον διά τόν Χριστόν καί τό λογικόν Αὐτοῦ ποίμνιον. Οὕτως ἀποτασσόμεθα ἡμεῖς τό ἴδιον θέλημα καί τόν κόσμον, τεκνία μου ἠγαπημένα, διά τοῦ ἐργάζεσθαι ἐγκόπως καί μαρτυρικῶς ὑπέρ τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως καί τῶν ἱστορικονανονικῶν εὐθυνῶν τῆς καθ΄ἡμᾶς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας.
Μέ αὐτάς τάς εὐσυνόπτως ἐκτεθείσας πατρικάς ἡμῶν σκέψεις εὐλογοῦμεν ἀπό καρδίας τήν ὑμετέραν λίαν ἀγαπητήν Ὁσιότητα, ἅγιε Καθηγούμενε, καί τούς ὑπό τό ἐπιτραχήλιον αὐτῆς μοναστάς καί μιγάδας καί καταστέφομεν ἅπαντας διά τῆς Πατριαρχικῆς ἡμῶν εὐχῆς καί εὐλογίας, προτρεπόμενοι ὑμᾶς ὅπως μή ἐγκαταλίπητε τόν ἀγῶνα ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ἀποταγῆς καί τῆς προσκολλήσεως τῷ Θεῷ καί ὅπως ἔχητε τόν Πατριάρχην καί τούς περί αὐτόν κληρικούς εἰς τό κομβοσχοίνιόν σας, ἁνάπτοντες ὑπέρ αὐτῶν λαμπάδα ἐνώπιον τῶν Θεομητορικῶν σεβασμάτων τοῦ πολιοῦ καί προσφιλοῦς μοναστηρίου σας.
Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου εἴη μετά πάντων ὑμῶν.