«ὁ κολλώμενος τῷ Κυρίῳ ἓν πνεῦμά ἐστι»
[Α΄ Κορ. Ϛ΄, 17].
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Σεπτὴ τῶν Ἱεραρχῶν χορεία·
Θλιβερὸν νεκρικὸν καθῆκον συνάγει ἡμᾶς σήμερον, καθ’ ἣν ἡ Ἁγία Ἐκκλησία ἑορτάζει τὴν ἐν Βηθανίᾳ θαυμαστὴν τετραήμερον ἔγερσιν τοῦ τεθνεῶτος φίλου τοῦ Χριστοῦ Λαζάρου, τὴν προτυποῦσαν τὴν θείαν καὶ κοσμοσωτήριον τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Χριστοῦ Ἀνάστασιν. Ὀλίγον πρὸ τῆς ἐνάρξεως τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, τῆς πλήρους μέλιτος ᾀσμάτων, κατέλιπεν ἡμᾶς διὰ τὴν χώραν τῶν ἀγγέλων, τῶν ἀπαύστως ἀνυμνούντων τόν Θεόν, Ἱεράρχης ἀγαθός, πάνυ πεφιλημένος, εὐλαβὴς καὶ ταπεινός· «χερσὶ μὲν ποιήσας ὄργανον, δακτύλοις δὲ ἁρμόσας ψαλτήριον» [Ψαλμ. ρν΄, 2 – 4], κατὰ τὸ ψαλμικὸν τοῦ Προφητάνακτος. Διότι, μεταξὺ ἄλλων, ὁ προκείμενος ἡμῖν σήμερον κλεινὸς Φαναριώτης Ἱεράρχης, ὁ ἀπὸ Τράλλεων Μητροπολίτης Τρανουπόλεως κυρὸς Γερμανός, ὑπῆρξε, πανθομολογουμένως, μουσικολογιώτατος καὶ λάτρης τῆς πατρῴας ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, δι’ ἧς «ἐκολλήθη τῷ Κυρίῳ» ἀπὸ νεότητος αὐτοῦ καὶ -ἐπιτραπήτω μοι- ἐγένετο «ἓν πνεῦμα» μετ’ Αὐτοῦ, κατὰ τὴν σχετικὴν παύλειον ἀποστροφὴν εἰς τὴν Α΄ πρὸς Κορινθίους.
Ὁ κατὰ κόσμον Παναγιώτης Χαβιαρόπουλος [1] ἐγεννήθη ἐν Γαλατᾷ, τὸ 1931, ὑπὸ εὐσεβῶν, φιλανθρώπων καὶ καλλιεργημένων γονέων· τοῦ καππαδοκικῆς καταγωγῆς Ψωμαθειανοῦ Χρήστου Χαβιαροπούλου καὶ τῆς ἐκ Κουρέντων Ἰωαννίνων καταγομένης Φωτεινῆς (Φωφοῦς), οὓς ὑπεράγαν ἠγάπα καὶ εἰς ὧν τὴν ὑπάντησιν σπεύδει μετ’ ὀλίγον, ὡς ἀναπαυθησόμενος ἐν τῷ αὐτῷ ἐν Σισλῇ οἰκογενειακῷ σήματι. Ἐγκύκλιον παίδευσιν ἔλαβεν ὁ σεπτὸς Ἱεράρχης εἰς τὴν κοινοτικὴν Ἀστικὴν Σχολὴν Γαλατᾶ, μαθητὴς ὢν τῆς ὁποίας ἐκλήθη εἰς τὴν τρυφερὰν ἡλικίαν τῶν ἑπτὰ ἐτῶν ὡς μαθητευόμενος κανονάρχος εἰς τὸ δεξιὸν ἀναλόγιον τοῦ ἐν Γαλατᾷ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῶν Χίων. Εἰ καὶ τὴν πρώτην περὶ τὰ μουσικὰ πεῖραν ἔλαβε παρὰ τοῦ ἰδίου τοῦ πατρός του Χρήστου, πρῶτος οὐσιαστικῶς διδάσκαλός του ὑπῆρξεν ὁ δεξιὸς ἱεροψάλτης τοῦ ῥηθέντος Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῶν Χίων Νικόλαος Ἀναστασιάδης – Σαραφείδης -ὁ ἀνεπισήμως ἀποκαλούμενος Μπακαλ(ι)άρος.
Εἰς ἡλικίαν δεκαέξ χρόνων (1947), κατόπιν βραχείας φοιτήσεώς του εἰς τὸ Ζωγράφειον Γυμνάσιον, ἀποφάσει καὶ προτροπῇ τῆς μητρός του, ἐνεγράφη εἰς τὸ ἐν Χάλκῃ Ἡμιγυμνάσιον τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς. Ἀποφοιτήσας δὲ ἐκεῖθεν, εἰσήχθη εἰς τὸ ἀκαδημαϊκὸν τμῆμα τῆς Σχολῆς, ὅπερ ὡλοκλήρωσεν ἐπιτυχῶς τὸ 1954, ὑποβαλῶν ἐναίσιμον ἐπὶ πτυχίῳ διατριβὴν ὑπὸ τὸν τίτλον «Τὰ δογματικὰ συγγράμματα τοῦ Θεοτόκη». Εἰς τὸ ἱερὸν χαλκεῖον τοῦ Λόφου τῆς Ἐλπίδος ὁ νεαρὸς Παναγιώτης ἔτυχεν ἀνωτέρας μουσικῆς καταρτίσεως, ἣν ἔλαβεν ὑπὸ τοῦ καθηγητοῦ του καὶ δεινοῦ συνθέτου καὶ ἱεροψάλτου, ἀειμνήστου Μιχαὴλ Χατζηαθανασίου. Ἐτελειοποιήθη δὲ περὶ τὰ μουσικὰ πλαισιώσας ἐνεργῶς τὰ ἀναλόγια τοῦ παρεκκλησίου τῆς Σχολῆς, ὅπου συνηντᾶτο μετ’ ἐπιστηθίων μουσικολογιωτάτων φίλων αὐτοῦ καὶ βασικῶν στελεχῶν τῶν δύο ἐκ σπουδαστῶν χορῶν τοῦ παρεκκλησίου, μετέπειτα δὲ Ἱεραρχῶν καὶ ἀνωτάτων γενικῶς στελεχῶν τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ μακαριστὸς Ἱεράρχης ἠγάπησε περιπαθῶς τὴν μουσικήν. Ὡς μέλος τῆς τότε λίαν εὐαισθήτου περὶ τὰ μουσικὰ ρωμαίϊκης κοινωνίας τῆς Πόλεως ἡμῶν, εἶχεν «αὐτὶ γεμάτο», κατὰ τὸ κοινῶς λεγόμενον, ὑπὸ πλουσίων καὶ ποιοτικῶν ἱεροψαλτικῶν ἀκουσμάτων. Ὁ ἴδιος ὑπῆρξεν εὐτυχὴς ἀπὸ ἀκροάσεως μαθητὴς καὶ δεινὸς ἀπὸ στήθους ἑρμηνευτὴς καὶ ὀλιγώτερον θεωρητικὸς ἤ, πολλῷ μᾶλλον, μουσικολόγος. Ἐποχὴν ἄφησαν αἱ ὑπ’ αὐτοῦ εὐκαίρως ἀκαίρως καὶ ἄνευ διφθέρας ἐκτελέσεις τοῦ ὀκταήχου Θεοτόκε Παρθένε συνθέσεως Πέτρου τοῦ Μπερεκέτου μετὰ κρατημάτων, ὡς τοῦτο ἐψάλλετο ἐν τῇ Πόλει διασκευασθὲν ὑπὸ Πρίγγου τὸ πρῶτον καὶ Στανίτσα τὸ δεύτερον. Μετ’ ἀσφαλείας θὰ ἠδυνάμεθα νὰ τὸν ἀποκαλέσωμε γνήσιον φορέα τῆς παλαιᾶς μουσικῆς παραδόσεως τῆς Πόλεως.
Μετὰ τὴν ἐκ Χάλκης ἀποφοίτησίν του ὑπηρέτησε τὴν στρατιωτικὴν αὐτοῦ θητείαν ὡς ἔφεδρος ἀξιωματικός, μέχρι τοῦ 1956 περίπου. Ἐπιστρέψας δὲ εἰς τὴν Πόλιν ἤρξατο ἐργάζεσθαι εἰς τὴν ρωμαίϊκων τότε συμφερόντων -ἰδιοκτησίας Σπυρίδωνος Ἐθνοπούλου- γνωστὴν ἑταιρείαν παρασκευῆς καὶ ἐμπορίας ἐπωνύμων σοκολατῶν Royal, μετ’ ἐπιτυχίας, ἀφοῦ ἔφθασε νὰ κατέχῃ τὴν ἐπιτελικὴν ἐν αὐτῇ θέσιν τοῦ διευθυντοῦ πωλήσεων. Τότε ἤρχισε διαδιδομένη εὐρέως καὶ ἡ φήμη περὶ τοῦ φιλανθρώπου χαρακτῆρος του καὶ περὶ τῆς διακριτικῆς καὶ ποικιλοτρόπου ἀπὸ μέρους του ἐνισχύσεως ἀπόρων καὶ ἐν ἀνάγκῃ οἰκογενειῶν τῆς Πόλεως. Παραλλήλως, ὅμως, εἶχεν ἀναλάβει καὶ τὸ δεξιὸν ἀναλόγιον τοῦ ἐν Χρυσῷ Κέρατι Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου Τζιβαλίου, ὅπου ἔψαλλεν ἀφιλοκερδῶς ῥίπτων τὴν μηνιαίαν αὐτοῦ ἀμοιβὴν εἰς τὰς γοργόνας τοῦ Ναοῦ. Ἐνδεικτικὸν τοῦ χαρακτῆρος του ἦτο τὸ γεγονὸς ὅτι, οὐχὶ σπανίως, ἐζήτει ἐκ τοῦ τότε ἀριστεροῦ ἱεροψάλτου Σάββα Ἀβραμίδου, μεγαλυτέρου του εἰς τὴν ἡλικίαν καὶ παλαιοῦ μαθητοῦ τοῦ Πρωτοψάλτου Ἰακώβου Ναυπλιώτου, νὰ ψάλῃ τὰ μαθήματα τοῦ δεξιοῦ, ὥστε νὰ ἔχῃ ὁ ἴδιος τὴν εὐκαιρίαν νὰ τὸν ἀκροᾶται, ἀποδεικνύων οὕτως ἑαυτὸν τηρητὴν τοῦ ἑτέρου ψαλμικοῦ «ψάλατε τῷ Θεῷ ἡμῶν, ψάλατε, (…) ψάλατε συνετῶς» [Ψαλμ. μϚ΄, 7 – 8].
Εἰς ἡλικίαν τριάκοντα καὶ ἕξ ἐτῶν, ὑπηρετῶν ἐν τῷ ἀναλογίῳ τοῦ Ἁγίου Νικολάου προσηγγίσθη περὶ τὰ τέλη τοῦ 1966 ὑπὸ τοῦ ἀειμνήστου τότε Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος, πληροφορηθέντος ὑπὸ τοῦ ἰμβριακῆς καταγωγῆς, παλαιοῦ ἐν Χάλκῃ συμφοιτητοῦ καὶ φίλου τοῦ προκειμένου πολυσεβάστου νεκροῦ, τοῦ μακαριστοῦ -λέγω- Πρεσβυτέρου Νικολάου Πετροπέλλη, μετέπειτα Ἀρχειοφύλακος τῶν Πατριαρχείων καὶ Μεγάλου Οἰκονόμου τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, περὶ τῆς διαφαινομένης ἱερατικῆς κλίσεως τοῦ θεολόγου Παναγιώτου Χαβιαροπούλου, καὶ προσκαλέσαντος αὐτὸν ἵνα ἐνταχθῇ εἰς τὰς τάξεις τοῦ κλήρου, ὅπερ καὶ ἐγένετο. Ἡ εἰς Διάκονον χειροτονία του ἐτελέσθη, ἐπὶ Πατριαρχίας τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ τότε Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, τὴν 21ην Ἰανουαρίου 1967, ὑπὸ τοὺς θόλους τοῦ καὶ σήμερον στοργικῶς στεγάζοντος ἡμᾶς Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ. Λαβὼν τὸ εὔηχον ὄνομα Γερμανὸς (ὅπερ κατά τινα ἐκδοχὴν σημαίνει γνήσιος ἀδελφός)[2], ἐνεγράφη αὐθημερὸν εἰς τὰς δέλτους τῶν κληρικῶν τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς, ὑπηρετήσας ἐν αὐτῇ διαδοχικῶς ὡς Πατριαρχικὸς Διάκονος, Εἰσηγητὴς τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου καὶ Κωδικογράφος τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου. Ἐντόνως εἶχεν ἀποτυπωθῆ εἰς τὴν μνήμην τῶν παλαιοτέρων ὁ ὑποδειγματικὸς τρόπος ἐμμελοῦς ὑπὸ τοῦ Διακόνου Γερμανοῦ ἀποδόσεως τῶν ἐνδιατάκτων ἑκάστοτε διακονικῶν ἐκφωνήσεων καὶ τῶν εὐαγγελικῶν ἀναγνωσμάτων. Τὸν ἐχαρακτήριζε, κατ’ ἐκείνην τὴν περίοδον τῆς νεότητος, ἄρθρωσις γλώσσης καὶ ἐκφορὰ λέξεων καθαρά, ἁπλότης δωρική, σταθερότης εἰς τὴν τονικὴν βάσιν, κατάλληλος τονισμός, εὔστοχοι μουσικαὶ καταλήξεις καὶ ἀποφυγὴ αὐθαιρέτων θέσεων καὶ φωνητικῶν ἀκροβασιῶν.
Μετὰ παρέλευσιν πενταετίας εὐδοκίμου ἐν τῇ Πατριαρχικῇ Αὐλῇ διακονίας καὶ τῶν συγκυριῶν εὐνοουσῶν, προτάσει τοῦ τότε Ἀρχιερατικῶς Προϊσταμένου τοῦ Σταυροδρομίου, ἀειμνήστου Μητροπολίτου Χαλδίας Κυρίλλου (Ἀξιώτου) (1908 – 1991) καὶ σεπτῇ προβλήσει τοῦ τότε Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου, τῆς ὡριμότητος αὐτοῦ ἐκτιμηθείσης δεόντως καὶ δοθείσης τῆς καταλλήλου αὐτοῦ πρὸς τοῦτο ἡλικίας, ἐξελέγη ὑπὸ τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου Ἐπίσκοπος Τράλλεων, χειροτονηθεὶς εἰς Πρεσβύτερον, τὴν 12ην Ἰανουαρίου 1973, ὑπὸ τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου τότε Εἰρηνουπόλεως, μετέπειτα δὲ Πριγκηποννήσων καὶ τέλος Γέροντος Νικομηδείας Συμεὼν (Ἀμαρυλλίου), ἐν τῷ Πατριαρχικῷ Παρεκκλησίῳ τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου, καὶ εἰς Ἐπίσκοπον Τράλλεων, τὴν 14ην Ἰανουαρίου τοῦ ἰδίου ἔτους, ἐν τῷ Καθεδρικῷ Ἱερῷ Ναῷ Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Πέραν, ὑπὸ τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, τὸ δεύτερον, καὶ πέντε ἑτέρων συλλειτουργούντων αὐτῷ ἁγίων Ἀρχιερέων, τῶν Χαλδίας Κυρίλλου, Σταυρουπόλεως Μαξίμου, Εἰρηνουπόλεως Συμεὼν καὶ Κολωνίας Γαβριὴλ – τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου συμπροσευχομένου ἐν τῷ Ἱερῷ Βήματι [3]. Ἅμα τῇ χειροτονίᾳ του εἰς Βοηθὸν Ἐπίσκοπον τῆς Ἁγιωτάτης Ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐτοποθετήθη εἰς τὴν Μεγαλώνυμον Κοινότητα Σταυροδρομίου, παρὰ τῷ Ἀρχιερατικῶς Προϊσταμένῳ Χαλδίας Κυρίλλῳ, τὸν ὁποῖον, οὐχὶ ἁπλῶς ἐστήριξεν εἰς τὸ ποιμαντικόν του ἔργον, ἀλλὰ ἐπὶ ἔτη ἱκανὰ διηκόνησεν ταπεινῶς, ἀδιαμαρτυρήτως, ἐν ὑπακοῇ ἀπολύτῳ καὶ ἐν ἀγάπῃ γνησίως υἱϊκῇ.
Τὴν 5ην Φεβρουαρίου 1987 προήχθη εἰς Μητροπολίτην ἐκλεγεὶς ἐπὶ ψιλῷ τίτλῳ ὡς Τρανουπόλεως ὑπὸ τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου. Τρία ἔτη ἀργότερον, διὰ Συνοδικῆς ἀποφάσεως, ληφθείσης τὴν 2αν Ὀκτωβρίου 1990, ἡ Μητρόπολις Τρανουπόλεως, «ἐν ἐκτιμήσει τῆς ἐν ἀφοσιώσει πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν ὑπηρεσίας»[4] τοῦ Τρανουπόλεως Γερμανοῦ, κατεχωρίσθη, ἐν τῷ προσώπῳ αὐτοῦ, εἰς τὸ Συνταγμάτιον τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τοῦ ἰδίου φημιζομένου πλέον ὡς «ὑπερτίμου καὶ ἐξάρχου Φρυγίας».
Παρὰ τὸ προβεβηκὸς τῆς ἡλικίας τοῦ Χαλδίας Κυρίλλου, ὁ Τρανουπόλεως οὐδέποτε ἐζήτησε νὰ τὸν ἀντικαταστήσῃ εἰς τὴν Προϊσταμενείαν τῆς Κοινότητος Σταυροδρομίου, σεβόμενος τὴν ἱστορίαν καὶ τὴν ἡλικίαν ἀκριβῶς τοῦ ἀνδρος. Μετὰ τὴν κοίμησιν ὡστόσο τοῦ Μητροπολίτου Χαλδίας, τὸν Μάϊον τοῦ 1991, ἡ Ἐκκλησία ἐκτιμήσασα τοιοῦτον σπάνιον ἦθος προβαίνει, τοῦτο μὲν εἰς τὸν ἐπίσημον διορισμόν του ὡς Ἀρχιερατικῶς Προϊσταμένου Σταυροδρομίου, τοῦτο δὲ -τὴν 14ην Μαΐου 1991- εἰς τὴν κλῆσιν αὐτοῦ ὡς μονίμου Συνοδικοῦ Παρέδρου ἐν τῇ Ἁγίᾳ καὶ Ἱερᾷ Συνόδῳ, εἰς διαδοχὴν καὶ πάλιν τοῦ κοιμηθέντος Μητροπολίτου Χαλδίας. Γνωστὸν τυγχάνει «τοῖς παροικοῦσιν Ἱερουσαλὴμ» ὅτι, καὶ εἰς μεταγενέστερον χρόνον, ὅτε διηρευνήθη ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας περὶ τοῦ ἐνδεχομένου περαιτέρω προαγωγῆς του, ἠρνήσατο εὐγενῶς, ἀρκεσθεὶς εἰς τὸν τίτλον τοῦ Μητροπολίτου Τρανουπόλεως καὶ εἰς τὴν εὐθύνην τῆς εἰς τὸ ἠγαπημένον του Σταυροδρόμιον ὑψηλῆς διακονίας.
Εἰς ἅπαντα τὰ μέλη τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας τοῦ Θρόνου ὁ κοιμηθεὶς Ἱεράρχης ἦτο λίαν ἀγαπητός. Ἔχαιρε δὲ εὐρείας ἐκτιμήσεως καὶ βαθέος σεβασμοῦ γενικῶς εἰς τὰς τάξεις τοῦ κλήρου. Εἰς οὐκ ὀλίγας περιπτώσεις ὁ μακαριστὸς ἐκλήθη ἵνα συνοδεύσῃ τῇ Ὑμετέρᾳ Σεπτῇ Κορυφῇ κατὰ ἱεραποδημίας Αὐτῆς εἰς τὸ ἐξωτερικὸν. Πάντοτε δέ, ἐπὶ τῷ ἀκούσματι τῆς προκρίσεώς του ὡς συνταξειδιώτου, οἱ λοιποὶ συνοδοί, κατώτεροι ἢ ἀνώτεροι κληρικοὶ καὶ κλητῆρες ἀκόμη, ἔχαιρον, διότι ἡ εὔχαρις ἀτμόσφαιρα τοῦ ταξειδίου ἦτο ἐξησφαλισμένη διὰ τῆς χαροποιοῦ παρουσίας του. Ὁμοίως, προσερχόμενον εἰς τὰ Πατριαρχεῖα, οἱ πατέρες τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς τὸν ἐνθυμοῦνται ἀγαθόν, πάντοτε εὐπροσήγορον, εὐθυτενῆ καὶ εὐδιάθετον, νὰ ψάλλῃ χαμηλοφώνως καὶ ἀδιαλείπτως μὲ τὴν χαρακτηριστικήν του φωνὴν εἰς τοὺς διαδρόμους πρὸ τῶν γραφείων καὶ νὰ προσφέρῃ σοκολάτας.
Ἐξίσου μὲ τὴν πατρῴαν μουσικήν, ὁ πολυσέβαστος Ἱεράρχης ἠγάπησεν εἰλικρινῶς τὸ Σταυροδρόμιον. Τὸ ὑπηρέτησε θυσιαστικῶς ἐπὶ πεντήκοντα παρὰ ἓν ἔτη. Ἠγαπήθη δὲ ὁμοίως ὑπὸ πάντων τῶν ἐκεῖσε διαβιούντων πιστῶν, καὶ κατ’ ἐπέκτασιν ὑπὸ πάσης -ἄνευ ὑπερβολῆς- τῆς Ὁμογενείας[5]. Συνειργάσθη ἄριστα μεθ’ ὅλων τῶν συνθέσεων τῶν Ἐντιμοτάτων Ἐφοροεπιτροπῶν. Τέλος δέ, εἰς τοσοῦτον βαθμὸν ἐταυτίσθη εἰς τὰ ὄμματα πάντων ἡμῶν μετὰ τοῦ Σταυροδρομίου, ὥστε ἐκστομίζοντες ἢ ἀκροώμενοι τῆς λέξεως Πέραν, Σταυροδρόμιον ἢ πλατεία Ταξεὶμ νὰ ἔρχεται αὐτομάτως ἡ εἰκὼν τοῦ ἀγαθοῦ Ἱεράρχου πρὸ ὀφθαλμῶν. Ἡ σχέσις του μετὰ τῶν δύο ἱστορικῶν ἐκπαιδευτηρίων τῆς Κοινότητος, τοῦ Ζαππείου καὶ τοῦ Ζωγραφείου, ἦτο ὁμοίως ἀρίστη. Ὡς ἐγνωσμένη ἦτο καὶ ἡ μεγάλη πατρικὴ στοργή του πρὸς τὰ παιδία καὶ τοὺς νέους. Διεκρίνετο, ἄλλωστε, γενικῶς διὰ τὸ νεανικόν του πνεῦμα, ὅπερ τὸν ἐβοήθει νὰ προσεγγίζῃ τοὺς νέους ἵνα τοὺς ἑλκύσῃ εἰς Χριστόν. Γνωστὸν τυγχάνει ὅτι ἐπὶ ἔτη συνετήρει ἰδίοις ἀναλώμασι τὸ καθ’ ἑκάστην μεσημβρίαν παρατιθέμενον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα Σταυροδρομίου συσσίτιον διὰ τὰς Ζαππίδας καὶ τοὺς Ζαππεῖς. Ἀδιάλειπτον καὶ ἰδιαίτερον τὸ ἐνδιαφέρον του καὶ διὰ τὸ ἐν Şişli ἱστορικὸν Κοιμητήριον τῆς Κοινότητος, τὸ ὁποῖον συχνῶς ἐπεσκέπτετο καὶ εἰς τοὺς ἐντὸς αὐτοῦ Ἱεροὺς Ναοὺς τακτικῶς ἐτέλει Θείας Λειτουργίας καὶ μνημόσυνα δι’ ἅπαντας ἀδιακρίτως τοὺς κεκοιμημένους. Οἱ πενθοῦντες σήμερον καὶ ἐπὶ ἔτη εὐεργετηθέντες κληρικοὶ τῆς Κοινότητός του αἰσθάνονται ἐντονώτατα τὴν ἀπώλειαν στοργικοῦ πατρός, παρὰ τὴν κατὰ πάντα ἐπαξίαν διαδοχήν του ὑπὸ τοῦ ἱκανωτάτου ὁπωσδήποτε νέου Ἀρχιερατικῶς Προϊσταμένου, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σαράντα Ἐκκλησιῶν κ. Ἀνδρέου.
Ὁ Τρανουπόλεως Γερμανὸς εἶχε τὴν εὐλογίαν νὰ διαθέτῃ πάντοτε, ἀκόμη καὶ ἐσχάτως, ἐπίζηλον ἐμφάνισιν. Ἦτο γνωστὸς θιασώτης τῆς ὑγιεινῆς ζωῆς καὶ τῆς σωματικῆς ἀσκήσεως, ἥτις τὸν ἐβοήθει νὰ ἀνταποκρίνεται ἐπιτυχῶς εἰς τὰ πολυεύθυνα αὐτοῦ καθήκοντα καὶ νὰ διατηρῆται εὐθυτενὴς καὶ μὲ ἀρχοντικὸν παράστημα ἕως τέλους. Ὡς χαρακτὴρ παρουσίαζε λεπτότητα τρόπων καὶ ἀβίαστον, φυσικήν, ἀστικὴν εὐγένειαν, ἀριστοκρατικότητα θὰ ἔλεγέ τις. Ὑπῆρξεν εὐπροσήγορος, σεμνότατος, ταπεινὸς καὶ γενικῶς ὀλιγόλογος. Διέθετε παρρησίαν συνδυαζομένην μετὰ σώφρονος διακρίσεως. Ἐγνώριζε τὰς ὁδοὺς τῆς τε αὐστηρότητος καὶ τῆς συγκαταβατικότητος. Δὲν ὑπῆρξε ποτὲ δύστροπος, ἰδιόρρυθμος, ἄφιλος. Ἀντιθέτως, ἦτο λίαν ἐπικοινωνιακός, ὅπερ ἔσχεν ὡς ἀποτέλεσμα νὰ συνάψῃ κατὰ καιροὺς καὶ νὰ καλλιεργήσῃ ἰσχυροὺς φιλικοὺς δεσμοὺς μετ’ ἄλλων κληρικῶν· δεσμούς, οἵτινες ἐχαρακτηρίζοντο ὑπὸ ἀμοιβαίου σεβασμοῦ, ἐκτιμήσεως καὶ πιστότητος.
Ξεχωριστή, ὅμως, καὶ ἀξιοσημείωτος κατὰ πάντα ὑπῆρξεν ἡ ἀδελφικὴ σχέσις του μετὰ τοῦ συνταξιώτου του ἐν Χάλκῃ, τοῦ ὁσιακῶς κοιμηθέντος πρὸ ἐτῶν Μητροπολίτου Θεοδωρουπόλεως Γερμανοῦ (Ἀθανασιάδου) [1930 – 2018]. Τοὺς δύο Ἱεράρχας συνέδεον παλαιόθεν ἁγνὰ αἰσθήματα ἀμοιβαίας ἀγάπης καὶ ἐκτιμήσεως. Τοὺς συνέδεον ὅμως ἔτι περαιτέρω τὰ κοινά των χαρακτηριστικά· ἡ ἀγάπη διὰ τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν λειτουργικὴν ζωήν -ἀμφότεροι φιλακόλουθοι, ἡ γνησία ἀγάπη διὰ τὸν ἄνθρωπον καὶ δὴ τὸν ἀδύναμον πλησίον, ἡ ἔμπρακτος ἄσκησις τῶν φιλανθρώπων αἰσθημάτων τους, διὰ τῆς ἀδιακρίτου καὶ συνεχοῦς ἐλεημοσύνης. Τὸ βαθὺ καὶ εἰλικρινὲς ἐνδιαφέρον διὰ τοὺς νέους, ἀλλὰ καὶ τοὺς τὴν τρίτην λεγομένην ἄγοντας ἡλικίαν. Ὁ μακαριστὸς Τρανουπόλεως ἐστάθη πάντοτε παρὰ τῷ πλευρῷ τοῦ ἁγίου ἀδελφοῦ του, μέχρι καὶ τὴν ὁσιακήν του τελευτήν. Χαρακτηριστικὸν τὸ κατὰ τὰς Τετάρτας ἐπὶ ἔτη συμβαίνον. Ἐπὶ ἔτη ὁ ἅγιος Τρανουπόλεως προσήρχετο τὰς Τετάρτας καὶ ἔψαλλεν εἰς τὸν περικαλλῆ καὶ καλλιμάρμαρον Ἱερὸν Ναὸν Ἁγίου Κωνσταντίνου καὶ Ἁγίας Ἑλένης Σταυροδρομίου. Ἐπὶ ἔτη προσήρχετο ἐκεῖ ἀθορύβως καὶ ὁ ἅγιος Θεοδωρουπόλεως πρὸς συμπροσευχήν. Καὶ τὰ γραφεία τῆς Κοινότητος εἰς τὸν περίβολον τῆς Ἁγίας Τριάδος τὰ ἐμοιράζοντο ἐπὶ ἔτη, ὅπως οὔτε κατὰ σάρκα ἀδελφοὶ δὲν θὰ ἠδύναντο νὰ μοιρασθοῦν. Ἡ δὲ ἀγαπητικὴ καὶ φιλάδελφος αὕτη σχέσις, ὄχι μόνον δὲν ἐπερνοῦσεν ἀπαρατήρητος ὑπὸ τῶν φιλακολούθων χριστιανῶν, ἀλλ’ ἀπετέλει καὶ μάθημα ἀληθοῦς ἀγάπης ἐν Χριστῷ, διά τε τοὺς νέους καὶ τοὺς μεγαλυτέρους, διά τε τοὺς ἐνταῦθα Ρωμῃοὺς καὶ δι’ ἡμᾶς τοὺς ἐξ Ἑλλάδος.
Καὶ γενικῶς ὁ μακαριστὸς Τρανουπόλεως Γερμανὸς ὑπῆρξεν παράδειγμα πρὸς μίμησιν. Αἴφνης, ἡ ἐν τῷ Ναῷ παρουσία του ἦτο κατὰ πάντα προσευχητική. Ἀπέπνεε κατάνυξιν καὶ παλαιὰν Πολίτικη εὐλάβεια, ὅπερ ἀντίθετον τοῦ στείρου καὶ ὑποκριτικοῦ εὐσεβισμοῦ. Ἦτο, ὡς ἐλέχθη, λίαν φιλακόλουθος, ἄριστος γνώστης τοῦ τυπικοῦ καὶ ἐραστὴς τῆς τάξεως. Οὐδένα διαφεύγει ἡ ὑπὸ τοῦ λαμπροῦ Ἱεράρχου ἀπὸ στήθους ἐκφώνησις σειρᾶς Ἀρχιερατικῶν εὐχῶν κατὰ διαφόρους περιστάσεις. Ὑπῆρξεν ἀκούραστος ὑμνῳδός καὶ ὡς τοιοῦτον τὸν περιγράφει ἀπολύτως ἡ ἐν τῷ Προοιμιακῷ ἀναγινωσκομένη καθ’ ἑκάστην ψαλμικὴ φράσις «ᾄσω τῷ Κυρίῳ ἐν τῇ ζωῇ μου, ψαλῶ τῷ Θεῷ μου ἕως ὑπάρχω·» [Ψαλμ. ργ΄, 33]. Ὁμοίως ὑπῆρξεν ὑπόδειγμα Φαναριώτου Ἱεράρχου, κυρίως διὰ τῆς ἄνευ ὅρων καὶ προϋποθέσεων ἀπολύτου ἀφοσιώσεως καὶ εἰλικρινοῦς ἀγάπης πρὸς τὸ πρόσωπον τοῦ κοινοῦ Αὐθέντου καὶ Δεσπότου μας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, διὰ τὸν Ὁποῖον ἔλεγε δημοσίᾳ: «Τόσους Πατριάρχας ἐγνωρίσαμε. Ὅλους τοὺς ὑπερβαίνει ὁ Βαρθολομαῖος!» -ἀπηρίθμει τὴν σειρὰν τοῦ πλήθους τῶν ἐγνωσμένων, μοναδικῶς ἐν τῷ αὐτῷ προσώπῳ ταυτοχρόνως ἐμφανιζομένων, ταλάντων καὶ κατέληγεν εἰς τὸ πολίτικον ἰδίωμα «Ὁ Ἅγιος Θεὸς νὰ Τὸν φυλάγῃ ὑγιῆ ἐπὶ ἔτη πολλὰ στὸ κεφάλι μας»! Ἀλλ’ ἐμφάνιζε ταυτοχρόνως, ὡς Φαναριώτης Ἱεράρχης, καὶ ἐκκλησιαστικὴν αὐτοσυνειδησίαν μοναδικὴν καὶ οἰκουμενικὴν ρωμαίϊκη πνευματικότητα καὶ ὀρθόδοξον ἦθος, ὡς ἐνίοτε ἄχρι τῆς σήμερον βιοῦται καὶ ἐκφράζεται τοῦτο ἐν τῇ καθ’ ἡμᾶς ὀρθοδόξῳ Πίστει[6].
Παναγιώτατε·
Ὁ Μουσικολογιώτατος καὶ ἄρχων Ἱεράρχης, ὁ εὐγενὴς καὶ κλεινὸς Γερμανός, εἰσῆλθε μὲν εἰς σχετικῶς προκεχωρημένην ἡλικίαν εἰς τὰς τάξεις τοῦ κλήρου, ὅμως κατ’ οὐσίαν ἀφιέρωσεν ὅλον τὸν ἐπὶ γῆς βίον αὐτοῦ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, ἐν ὑπακοῇ, ἀφοσιώσει, πιστότητι. Ἄνευ ἀπαιτήσεων. Ἄνευ προθέσεως ἵνα ὑπηρετήσῃ τὸ οἱονδήποτε προσωπικόν του συμφέρον. Ἄνευ πολυπραγμοσύνης καὶ δοκησισοφίας. Ἅπας ὁ βίος του περιεστρέφετο ὁλοκληρωτικῶς περὶ τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὸν καθημερινὸν ἔμπονον ἀγῶνα τοῦ ἑκάστοτε Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, τῆς περὶ Αὐτὸν Ἱεραρχίας καὶ τῆς ἐν Φαναρίῳ Πατριαρχικῆς Αὐλῆς. Ἡ σχέσις του μετὰ τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς τὸν κατέστησεν ἀνυποχωρίτως «κολλώμενον τῷ Κυρίῳ», γεγονὸς τὸ ὁποῖον μᾶς βεβαιοῖ ὅτι πλέον «ἓν πνεῦμά ἐστι» μετὰ τοῦ ἀναστήσαντος τὸν Λάζαρον Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἱστάμενοι δὲ βαθυσεβάστως πρὸ τοῦ σεπτοῦ αὐτοῦ σκηνώματος, εὐχόμεθα ταπεινῶς καὶ εὐγνωμόνως ὑπὲρ τῆς μακαρίας αὐτοῦ μνήμης καὶ τῆς αἰωνίου ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ἐν μέσῳ δικαίων καὶ Ἁγίων Ἱεραρχῶν, πέριξ τοῦ ὑπερουρανίου Θυσιαστηρίου «ὅπου ἤχος καθαρὸς ἑορταζόντων καὶ βοόντων ἀπαύστως τῶν ἀγγέλων τὸν ὕμνον».
«Γερμανόν,
πότνιόν τε καὶ πιστὸν ἀρητῆρα
βωμῶν ἠγαθέων καὶ ψαλτῆρος εὐμόλπου,
σεμνὸν δὲ Τρανουπόλεως Σὸν ἀρχιθύταν,
ἀνάπαυσον, ὦ Ἄναξ, σκηναῖς ἀειζώοις,
μνήμαν αὐτοῦ τηρῶν αἰωνίαν»!
Γένοιτο.
_______
- Περὶ τῶν βιογραφικῶν στοιχείων τοῦ κοιμηθέντος Ἱεράρχου ἐνδεικτικῶς ἰδὲ Ἐπετηρὶς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔτους 2022, ἐπιμ. Σεβ. Μητροπολίτου Κυδωνιῶν κ. Ἀθηναγόρου – Πανοσιολ. Μ. Ἀρχιμανδρίτου κ. Ἀγαθαγγέλου, Ἀρχειοφύλακος τῶν Πατριαρχείων, ἐκδ. Ἱδρύματος Ὑποστηρίξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Θεσσαλονίκη, 2021, σελ. 551. Πρβλ. δὲ γενικῶς καὶ Συσσίτιο Ἁγίας Τριάδος Σταυροδρομίου, Ἡ τράπεζα τῆς ἀγάπης, ἐπιμ. Σ. Θ. Ἀνεστίδου, ἐκδ. Μεγαλώνυμος Κοινότης Σταυροδρομίου, Κωνσταντινούπολις, 2021, ἰδίως σελ. 18 – 20, 27 – 28 καὶ 116 – 117.
- Γερμανὸς ≈ γειτονικὸς λαός, γείτων, πλησίον, φίλος, γνήσιος φίλος καὶ ἐν τέλει γνήσιος ἀδελφός. Πρβλ. καὶ ἐπιστημονικὴν ἐτυμολόγησιν λέξεως «Γερμανία», ἐν Γ. Μπαμπινιώτου, Ετυμολογικό Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Ιστορία των Λέξεων με σχόλια και ένθετους πίνακες, ἐκδ. Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ, Ἀθήνα, 2011, σελ. 295 – 6.
- Ἰδὲ φύλλα Ἐφημερίδος «Ἀπογευματινή», 10 – 16 Ἰανουαρίου 1973.
- Σεπτὸν Πατριαρχικὸν Πιττάκιον ὑπ’ ἀριθμ. Πρωτ. 705/8-10-1990.
- Ἰδὲ χαρακτηριστικῶς τῶν Γ. Θ. Δερμιτζόγλου καὶ Ἄσπας Χασιώτη, «Μια ξεχωριστή μορφή της Πόλης. Ο Μητροπολίτης Τρανουπόλεως κ. Γερμανός», ἐν Συσσίτιο Ἁγίας Τριάδος Σταυροδορμίου, Ἡ τράπεζα τῆς ἀγάπης, ἐπιμ. Σ. Θ. Ἀνεστίδου, ἐκδ. Μεγαλώνυμος Κοινότης Σταυροδρομίου, Κωνσταντινούπολις, 2021, 27 – 28.
- Πρβλ. ἐκ τοῦ Ἀρχείου τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου· Διακόνου Μαξίμου Βγενοπούλου, νῦν δὲ Μητροπολίτου Σηλυβρίας, Ἐπικήδειος Μητροπολίτου Κολωνίας Γαβριήλ, (Κωνσταντινούπολις, 2004).